Sự thật về việc uống sữa giúp tăng chiều cao? Giải mã lời đồn thổi suốt gần 100 năm!

[Hoàng Anh]

Quảng cáo sữa giúp trẻ cao thêm 3-5cm trong vài tháng? Khẩu hiệu "Uống sữa mỗi ngày để cao lớn, khỏe mạnh" đã ăn sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ. Nhưng liệu niềm tin phổ biến này có cơ sở khoa học vững chắc, hay chỉ là một phần của chiến lược tiếp thị? Các nghiên cứu khoa học và ý kiến chuyên gia cho thấy, sự thật không hề giống như quảng cáo.

Bằng chứng khoa học nói gì?

Không thể phủ nhận sữa là một nguồn cung cấp dồi dào các chất dinh dưỡng quan trọng cho sự phát triển, bao gồm protein (xây dựng cơ bắp), canxi, vitamin D (cần thiết cho xương chắc khỏe), kẽm và vitamin A. Chuyên gia dinh dưỡng Kim Yawitz cho biết, về mặt lý thuyết, việc uống sữa có thể làm tăng mức độ hormone tăng trưởng IGF-1, từ đó có thể giúp trẻ em và thanh thiếu niên đạt được gần hơn với tiềm năng chiều cao tối đa do di truyền quy định trong giai đoạn phát triển.

Tuy nhiên, các nghiên cứu định lượng về mức độ "cao thêm" nhờ sữa lại cho thấy kết quả khá khiêm tốn. Nghiên cứu tiên phong năm 1928 của bác sĩ John Boyd Orr (sau này là Tổng giám đốc FAO) thường được trích dẫn. Nghiên cứu này cho thấy nhóm trẻ uống thêm sữa cao hơn nhóm không uống thêm sữa khoảng 20% so với mức tăng trưởng tự nhiên của nhóm không uống trong 7 tháng. Nghe có vẻ lớn, nhưng thực tế mức tăng thêm tuyệt đối chỉ khoảng 0,6 cm trong suốt 7 tháng đó.

Một nghiên cứu khác vào năm 2018 theo dõi hàng trăm trẻ em từ 2-17 tuổi cho thấy, việc uống thêm mỗi 236ml sữa mỗi ngày chỉ giúp trẻ cao thêm trung bình tổng cộng 0,39 cm trong suốt cả giai đoạn thơ ấu và thiếu niên dài nhiều năm. Chuyên gia dinh dưỡng Kelly Jones lưu ý nghiên cứu này còn có hạn chế về đối tượng (chủ yếu là nhóm có điều kiện kinh tế, giáo dục tốt) và có thể chưa kiểm soát hết các yếu tố khác như chất lượng tổng thể của chế độ ăn. Thậm chí, một nghiên cứu tổng hợp năm 2019 còn không tìm thấy mối liên hệ nào giữa việc uống sữa và tăng chiều cao, dù có liên quan đến tăng mật độ khoáng trong xương. Một nghiên cứu khác trên Nature năm 2020 cho thấy sữa giúp tăng cân nặng và chiều cao theo độ tuổi, giảm nguy cơ thấp còi, nhưng hiệu quả phụ thuộc vào địa lý và thu nhập.

Quan trọng nhất, tất cả các nghiên cứu cho thấy mối liên hệ (dù nhỏ) đều được thực hiện trên trẻ em và thanh thiếu niên đang trong độ tuổi phát triển. Sau khi quá trình phát triển xương dừng lại sau tuổi dậy thì, việc uống sữa hoàn toàn không có khả năng giúp người trưởng thành cao thêm. Như lời ví von trong bài viết gốc, lúc này "chỉ có đội chai sữa lên đầu mới giúp bạn cao lên được".

Vậy có nên tiếp tục uống sữa?

Câu trả lời là CÓ, nếu bạn không bị dị ứng hay bất dung nạp lactose. Dù không phải "thần dược" tăng chiều cao như quảng cáo, sữa vẫn là một thực phẩm giàu dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác:

• Sức khỏe xương: Là nguồn cung cấp canxi dồi dào và dễ hấp thụ, rất quan trọng để duy trì mật độ xương chắc khỏe ở mọi lứa tuổi.
• Vitamin D: Sữa thường được tăng cường Vitamin D, giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn. Đây là vi chất mà nhiều người dễ bị thiếu hụt, đặc biệt nếu ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời hoặc ít ăn cá béo.
• Phát triển cơ bắp: Lượng protein chất lượng cao trong sữa rất tốt cho việc xây dựng và phục hồi cơ bắp, đặc biệt sau khi tập luyện thể thao.
• Các lợi ích tiềm năng khác: Một số nghiên cứu cho thấy protein whey trong sữa có thể hỗ trợ kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ tiểu đường loại 2. Magiê và protein trong sữa cũng được liên kết với việc giảm nguy cơ trầm cảm. Ngoài ra, sữa chứa tryptophan, một tiền chất của melatonin, có thể hỗ trợ giấc ngủ ngon hơn.

​

Tóm lại, hãy uống sữa vì những lợi ích dinh dưỡng thực sự mà nó mang lại cho xương, cơ và sức khỏe tổng thể, nhưng đừng đặt kỳ vọng vào việc nó sẽ giúp bạn hay con bạn cao thêm vài cm một cách thần kỳ như những lời quảng cáo thổi phồng. Chiều cao phụ thuộc chủ yếu vào gen di truyền và một chế độ dinh dưỡng cân bằng, vận động hợp lý trong suốt quá trình phát triển.