Tại sao đi xe điện lại dễ bị chóng mặt, buồn nôn hơn?

[Nguyễn Hoàng]

Xe điện ngày càng phổ biến trên toàn cầu. Năm 2024, xe điện chiếm 22% doanh số xe mới, tăng từ 18% năm 2023. Nhưng bên cạnh sự tăng trưởng mạnh mẽ, ngày càng nhiều người dùng phàn nàn rằng họ dễ bị say xe khi đi xe điện hơn so với xe xăng. Câu hỏi đặt ra: điều này có thật không? Và vì sao lại như vậy?

​

Trên mạng xã hội, không ít người chia sẻ rằng họ thấy chóng mặt, buồn nôn hoặc khó chịu khi ngồi ghế phụ hoặc ghế sau của xe điện. Một phần nguyên nhân có thể đến từ hệ thống phanh tái tạo, một tính năng đặc trưng trên xe điện. Hệ thống này giúp chuyển động năng thành điện để nạp pin mỗi khi xe giảm tốc, nhưng chính cơ chế giảm tốc độ đều và kéo dài này lại khiến nhiều người cảm thấy chao đảo hơn.

John Voelcker, cựu biên tập viên của Green Car Reports, chia sẻ với ABC News rằng ông từng cảm thấy khó chịu khi ngồi ghế sau Tesla – một trải nghiệm mà ông ít gặp với xe xăng.

Hiểu đúng về cảm giác say xe khi đi xe điện​

Theo William Emond, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Công nghệ Belfort-Montbéliard (Pháp), cảm giác say xe điện có thể liên quan đến việc não bộ chưa quen với kiểu chuyển động của phương tiện mới này. Ông cho rằng bộ não con người học cách dự đoán chuyển động dựa trên kinh nghiệm trước đây. Với xe chạy động cơ đốt trong, não đã quen với các tín hiệu như tiếng máy gầm lên, độ rung của động cơ, mô-men xoắn… Trong khi đó, xe điện lại hoạt động rất êm và gần như không phát ra âm thanh rõ ràng.

Một nghiên cứu năm 2024 chỉ ra rằng mức độ rung của ghế ngồi trên xe điện có liên quan mật thiết tới cảm giác say xe. Trong khi đó, một nghiên cứu từ năm 2020 lại kết luận việc thiếu âm thanh động cơ là nguyên nhân khiến hành khách cảm thấy không ổn khi di chuyển.

Tiến sĩ DJ Verret, bác sĩ tai mũi họng tại Texas (Mỹ), nhận định chính sự vận hành quá êm của xe điện lại làm cho bộ não bị “lạc nhịp”. Khi bạn lái xe, bộ não có thể dự đoán được chuyển động thông qua tay lái, mắt và tai. Nhưng khi ngồi ghế sau, đặc biệt là trên xe điện, các tín hiệu này không còn rõ ràng. Bộ não không nhận đủ thông tin để xử lý đúng chuyển động, dẫn đến cảm giác say xe.

Ngoài ra, hệ thống phanh tái tạo cũng khiến quá trình giảm tốc không còn đột ngột như xe xăng mà diễn ra đều đều, tạo ra tần số rung thấp – kiểu rung được cho là dễ gây say xe hơn.

Chứng say xe là kết quả khi các tín hiệu từ tai trong (giúp giữ thăng bằng), mắt và các cơ cảm nhận chuyển động gửi thông tin không đồng nhất đến não bộ. Tài xế thường ít bị say vì họ chủ động điều khiển xe, còn hành khách – đặc biệt là khi không nhìn thấy đường hoặc ngồi phía sau, dễ bị mất cảm giác kiểm soát và thấy chóng mặt.

Khi xu hướng sử dụng xe điện tiếp tục gia tăng, các nhà nghiên cứu đang tìm giải pháp để giảm cảm giác say xe. Một số phương án đang được xem xét bao gồm: màn hình hiển thị tương tác, ánh sáng môi trường hoặc tín hiệu rung nhẹ để giúp hành khách dự đoán trước các chuyển động, từ đó hạn chế cảm giác khó chịu khi ngồi xe.

Nguồn bài viết: https://vietnamnet.vn/di-xe-dien-say-xe-hon-xe-xang-ly-giai-khoa-hoc-va-cach-khac-phuc-2414192.html