myle.vnreview
Writer
Khác với xe nhiên liệu xăng dầu, phần lớn xe chạy bằng pin và xe hybrid đều không có lốp dự phòng.
Theo tờ LATimes, khi phản hồi email của khách hàng về lý do xe điện không có lốp dự phòng, bộ phận dịch vụ khách hàng của Honda nói rằng "lý do tại sao lốp dự phòng không được trang bị trên những chiếc xe điện mới thực chất là vì lo ngại về vấn đề an toàn. Nếu xe gặp tai nạn, lốp dự phòng có thể gây hư hỏng cho ắc quy điện, từ đó có thể khiến ắc quy bị hỏng.
Các chuyên gia thiết kế ô tô cho biết lời giải thích đó có vẻ hợp lý nhưng lại không đầy đủ. Dưới đây là bản tóm tắt về những vấn đề khiến lốp dự phòng không được trang bị trên xe điện.
Hiện tượng lốp dự phòng biến mất
Các nhà sản xuất ô tô đã loại bỏ lốp dự phòng cỡ lớn (full-size) ở những chiếc xe sedan và SUV cỡ nhỏ trong một thời gian. Theo trang Consumer Reports, vào năm 2018, 60% số xe mà họ đã thử nghiệm trong 5 năm trước đó đều có lốp dự phòng cỡ nhỏ và chỉ có 10% có lốp dự phòng cỡ lớn. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều xe bỏ qua lốp dự phòng cỡ nhỏ để chuyển sang lốp run-flat (lốp xe bạn có thể tiếp tục lái sau khi thủng), bộ dụng cụ vá lốp và dịch vụ hỗ trợ trên đường.
Các mẫu xe điện bán chạy như Tesla, Chevy Bolt, Volkswagen ID.4, Ford Mustang Mach-E, Hyundai Ioniq 5, BMW i4 và Mercedes EQS đều không có lốp dự phòng nào, ngay cả khi chúng có mức giá cao. Tương tự đối với xe hybrid, Toyota Prius không có lốp dự phòng kể từ năm 2016.
Không phải vì mọi người đột nhiên không còn bị thủng lốp nữa. Theo LookupAPlate.com, một trang web tổng hợp các báo cáo về người lái xe tồi, người lái xe ở Mỹ bị thủng lốp 94 triệu lần mỗi năm.
Cuộc cạnh tranh về không gian
Mặc dù bạn vẫn có thể tìm thấy lốp dự phòng trên một số xe tải và xe SUV cỡ lớn, nhưng một vấn đề đối với các nhà sản xuất ô tô là kích thước bánh xe ngày càng tăng trên những chiếc xe mới, Geoff Wardle, giám đốc điều hành hệ thống giao thông và thiết kế tại ArtCenter College of Design cho biết. "Hãy thử tìm một không gian phù hợp trong Range Rover hoặc Jeep Wagoneer cho vành xe 8 inch x 22 inch được lắp lốp việt dã", ông nói.
Đó là lý do tại sao nhiều nhà sản xuất đã chuyển sang các giải pháp thay thế, chẳng hạn như lốp dự phòng bơm hơi chiếm khoảng một phần ba thể tích của lốp xe cỡ lớn. Hoặc họ có thể trang bị cho xe của mình lốp tự vá hoặc lốp không săm, Wardle cho biết lốp này "tốt nếu chỉ bị thủng do đinh nhưng vô dụng nếu bạn đâm vào ổ gà và làm nứt vành và thành bên".
Các nhà thiết kế cho biết việc tìm không gian cho lốp dự phòng đặc biệt khó khăn đối với một chiếc xe chạy bằng nhiên liệu khác ngoài xăng. Geoff Wardle cho biết: “Để tăng phạm vi hoạt động của xe điện, pin, bộ điều khiển hệ thống điện hoặc bình chứa hydro phải lấn vào những nơi thông thường để lốp dự phòng: dưới sàn cốp xe”.
Scott Grasman, hiệu trưởng trường Cao đẳng Kỹ thuật tại Đại học Kettering ở Flint (Mỹ) cho biết tình trạng thiếu không gian còn tệ hơn đối với xe hybrid, vì xe này cần không gian cho cả hệ thống pin và động cơ đốt trong.
Nhu cầu giảm cân
Geoff Wardle cho biết lốp dự phòng cỡ lớn làm tăng 14-23kg cho một chiếc xe; một chiếc lốp dự phòng tạm thời cỡ nhỏ thường làm tăng khoảng 11kg. Khi các nhà sản xuất ô tô đang cố gắng đáp ứng các yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt về khí thải và hiệu quả nhiên liệu, Geoff Wardle cho biết lốp dự phòng 14-23kg “là đáng kể”.
Scott Grasman cho biết: “Bạn có thể nghĩ rằng điều đó thật tầm thường” khi so sánh với trọng lượng của một chiếc ô tô. Nhưng ông cho biết “nếu bạn đang cố gắng tăng phạm vi hoạt động tối đa có thể, thì việc có một chiếc lốp 11kg trong đó sẽ chỉ khiến bạn phải mang theo thêm trọng lượng”.
Gil Tal, giám đốc Trung tâm nghiên cứu xe điện tại UC Davis của Mỹ, cho biết việc tháo lốp dự phòng có thể làm tăng phạm vi hoạt động của xe điện lên "một phần trăm". Ông cho biết "Nếu đó là một chiếc xe chạy được 400 dặm, thì sẽ tăng thêm [một] dặm hoặc hai dặm". Nhưng sau khi nhà sản xuất thực hiện tất cả các bước đơn giản để tăng phạm vi hoạt động, ông cho biết, xe sẽ phải tăng thêm nhiều dặm nữa.
Nỗ lực cắt giảm chi phí
Việc trang bị lốp dự phòng cho xe sẽ làm tăng chi phí chế tạo xe. Scott Grasman ước tính rằng việc lắp thêm lốp dự phòng cỡ lớn sẽ khiến nhà sản xuất tốn từ 100 đến 300 USD tùy thuộc vào loại xe.
Và lốp xe cho xe điện có thể đắt hơn lốp xe cho xe chạy bằng xăng có cùng kích thước. Đó là vì xe điện có xu hướng nặng hơn so với xe chạy bằng xăng, vì vậy chúng cần lốp chắc chắn hơn. Và với động cơ tương đối êm, xe điện cũng cần đến những lốp xe không tạo ra nhiều tiếng ồn trên đường. Điều đó cũng khiến giá lốp xe điện đắt hơn.
Lốp dự phòng có gây ra mối đe dọa về an toàn cho xe điện không?
Honda không trả lời yêu cầu giải thích thêm về email phản hồi khách hàng đã đề cập ở trên vì vậy khó có thể nói vấn đề an toàn có thể là gì.
Gil Tal của trung tâm nghiên cứu xe điện UC Davis tỏ ra nghi ngờ rằng các nhà sản xuất đã bỏ lốp dự phòng ra khỏi xe hybrid và xe điện vì lý do đó. Ông cho biết: "Theo hiểu biết của tôi, điều đó không liên quan gì đến vấn đề an toàn".
Geoff Wardle cho biết với một chiếc lốp dự phòng nặng được đặt gần cụm pin phức tạp và nặng ở dưới cốp xe, "có nguy cơ trong một vụ va chạm trực diện nghiêm trọng, lốp dự phòng đó có thể bị đứt khỏi bu lông giữ và trở thành một vật đâm xuyên qua cụm pin. Vì vậy, ngoài nguy cơ gây thương tích cho hành khách và người ngoài cuộc do lực va chạm thực tế, còn có khả năng xảy ra hiện tượng đoản mạch và quá nhiệt gây nổ cụm pin điện áp cao".
Scott Grasman thừa nhận rằng, mặc dù không chắc chắn, nhưng có khả năng lốp dự phòng có thể gây hại cho pin trong một vụ tai nạn. Nhưng ông nói thêm: "Bạn có thể thay đổi thiết kế của xe để đảm bảo điều đó không xảy ra".
Ông cũng tự hỏi tại sao Honda lại muốn gợi ý rằng lốp dự phòng có thể làm hỏng ắc quy khi va chạm. "Còn tựa đầu thì sao, còn tất cả hàng hóa tôi để trong cốp xe thì sao?" Scott Grasman tự hỏi. "Tôi nghĩ là chúng đang tự mở ra."
Bạn có thực sự cần lốp dự phòng không?
Chuyên gia nghiên cứu xe điện Gil Tal cho biết lốp xe hiện nay tốt hơn và bền hơn nhiều so với trước đây. Và vì các quy định của liên bang của Mỹ hiện yêu cầu xe mới phải có đèn báo áp suất lốp nên người lái xe sẽ được cảnh báo ngay khi lốp xe của họ cần hơi.
"Trong hầu hết các trường hợp, lốp xe xẹp ... là hậu quả của việc lái xe áp suất thấp trong thời gian dài", ông cho biết. "Và nếu bạn lái một chiếc xe hiện đại, nó sẽ cho bạn biết [rằng] xe của bạn bị áp suất thấp từ rất lâu trước khi bạn gặp phải sự cố nghiêm trọng" do lốp xe bị xẹp.
Nhiều xe không có lốp dự phòng đi kèm bộ dụng cụ vá và bơm lại lốp xe bị thiếu hơi. Nhưng ngay cả khi lốp xe bị xẹp, Gil Tal cho biết, "hành vi phổ biến nhất hiện nay là gọi điện đến các dịch vụ cứu hộ trên đường, ngồi trong xe vừa chơi điện thoại vừa chờ".
Tuy nhiên, với nhiều người, nhất là với những người thường xuyên đi xa và đi ở những cung đường thiếu dịch vụ hỗ trợ như vùng núi hoặc khu vực hẻo lánh thì lốp dự phòng là cần thiết.
Theo tờ LATimes, khi phản hồi email của khách hàng về lý do xe điện không có lốp dự phòng, bộ phận dịch vụ khách hàng của Honda nói rằng "lý do tại sao lốp dự phòng không được trang bị trên những chiếc xe điện mới thực chất là vì lo ngại về vấn đề an toàn. Nếu xe gặp tai nạn, lốp dự phòng có thể gây hư hỏng cho ắc quy điện, từ đó có thể khiến ắc quy bị hỏng.
Các chuyên gia thiết kế ô tô cho biết lời giải thích đó có vẻ hợp lý nhưng lại không đầy đủ. Dưới đây là bản tóm tắt về những vấn đề khiến lốp dự phòng không được trang bị trên xe điện.
Hiện tượng lốp dự phòng biến mất
Các nhà sản xuất ô tô đã loại bỏ lốp dự phòng cỡ lớn (full-size) ở những chiếc xe sedan và SUV cỡ nhỏ trong một thời gian. Theo trang Consumer Reports, vào năm 2018, 60% số xe mà họ đã thử nghiệm trong 5 năm trước đó đều có lốp dự phòng cỡ nhỏ và chỉ có 10% có lốp dự phòng cỡ lớn. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều xe bỏ qua lốp dự phòng cỡ nhỏ để chuyển sang lốp run-flat (lốp xe bạn có thể tiếp tục lái sau khi thủng), bộ dụng cụ vá lốp và dịch vụ hỗ trợ trên đường.
Các mẫu xe điện bán chạy như Tesla, Chevy Bolt, Volkswagen ID.4, Ford Mustang Mach-E, Hyundai Ioniq 5, BMW i4 và Mercedes EQS đều không có lốp dự phòng nào, ngay cả khi chúng có mức giá cao. Tương tự đối với xe hybrid, Toyota Prius không có lốp dự phòng kể từ năm 2016.
Không phải vì mọi người đột nhiên không còn bị thủng lốp nữa. Theo LookupAPlate.com, một trang web tổng hợp các báo cáo về người lái xe tồi, người lái xe ở Mỹ bị thủng lốp 94 triệu lần mỗi năm.
Cuộc cạnh tranh về không gian
Mặc dù bạn vẫn có thể tìm thấy lốp dự phòng trên một số xe tải và xe SUV cỡ lớn, nhưng một vấn đề đối với các nhà sản xuất ô tô là kích thước bánh xe ngày càng tăng trên những chiếc xe mới, Geoff Wardle, giám đốc điều hành hệ thống giao thông và thiết kế tại ArtCenter College of Design cho biết. "Hãy thử tìm một không gian phù hợp trong Range Rover hoặc Jeep Wagoneer cho vành xe 8 inch x 22 inch được lắp lốp việt dã", ông nói.
Đó là lý do tại sao nhiều nhà sản xuất đã chuyển sang các giải pháp thay thế, chẳng hạn như lốp dự phòng bơm hơi chiếm khoảng một phần ba thể tích của lốp xe cỡ lớn. Hoặc họ có thể trang bị cho xe của mình lốp tự vá hoặc lốp không săm, Wardle cho biết lốp này "tốt nếu chỉ bị thủng do đinh nhưng vô dụng nếu bạn đâm vào ổ gà và làm nứt vành và thành bên".
Các nhà thiết kế cho biết việc tìm không gian cho lốp dự phòng đặc biệt khó khăn đối với một chiếc xe chạy bằng nhiên liệu khác ngoài xăng. Geoff Wardle cho biết: “Để tăng phạm vi hoạt động của xe điện, pin, bộ điều khiển hệ thống điện hoặc bình chứa hydro phải lấn vào những nơi thông thường để lốp dự phòng: dưới sàn cốp xe”.
Scott Grasman, hiệu trưởng trường Cao đẳng Kỹ thuật tại Đại học Kettering ở Flint (Mỹ) cho biết tình trạng thiếu không gian còn tệ hơn đối với xe hybrid, vì xe này cần không gian cho cả hệ thống pin và động cơ đốt trong.
Nhu cầu giảm cân
Geoff Wardle cho biết lốp dự phòng cỡ lớn làm tăng 14-23kg cho một chiếc xe; một chiếc lốp dự phòng tạm thời cỡ nhỏ thường làm tăng khoảng 11kg. Khi các nhà sản xuất ô tô đang cố gắng đáp ứng các yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt về khí thải và hiệu quả nhiên liệu, Geoff Wardle cho biết lốp dự phòng 14-23kg “là đáng kể”.
Scott Grasman cho biết: “Bạn có thể nghĩ rằng điều đó thật tầm thường” khi so sánh với trọng lượng của một chiếc ô tô. Nhưng ông cho biết “nếu bạn đang cố gắng tăng phạm vi hoạt động tối đa có thể, thì việc có một chiếc lốp 11kg trong đó sẽ chỉ khiến bạn phải mang theo thêm trọng lượng”.
Gil Tal, giám đốc Trung tâm nghiên cứu xe điện tại UC Davis của Mỹ, cho biết việc tháo lốp dự phòng có thể làm tăng phạm vi hoạt động của xe điện lên "một phần trăm". Ông cho biết "Nếu đó là một chiếc xe chạy được 400 dặm, thì sẽ tăng thêm [một] dặm hoặc hai dặm". Nhưng sau khi nhà sản xuất thực hiện tất cả các bước đơn giản để tăng phạm vi hoạt động, ông cho biết, xe sẽ phải tăng thêm nhiều dặm nữa.
Nỗ lực cắt giảm chi phí
Việc trang bị lốp dự phòng cho xe sẽ làm tăng chi phí chế tạo xe. Scott Grasman ước tính rằng việc lắp thêm lốp dự phòng cỡ lớn sẽ khiến nhà sản xuất tốn từ 100 đến 300 USD tùy thuộc vào loại xe.
Và lốp xe cho xe điện có thể đắt hơn lốp xe cho xe chạy bằng xăng có cùng kích thước. Đó là vì xe điện có xu hướng nặng hơn so với xe chạy bằng xăng, vì vậy chúng cần lốp chắc chắn hơn. Và với động cơ tương đối êm, xe điện cũng cần đến những lốp xe không tạo ra nhiều tiếng ồn trên đường. Điều đó cũng khiến giá lốp xe điện đắt hơn.
Lốp dự phòng có gây ra mối đe dọa về an toàn cho xe điện không?
Honda không trả lời yêu cầu giải thích thêm về email phản hồi khách hàng đã đề cập ở trên vì vậy khó có thể nói vấn đề an toàn có thể là gì.
Gil Tal của trung tâm nghiên cứu xe điện UC Davis tỏ ra nghi ngờ rằng các nhà sản xuất đã bỏ lốp dự phòng ra khỏi xe hybrid và xe điện vì lý do đó. Ông cho biết: "Theo hiểu biết của tôi, điều đó không liên quan gì đến vấn đề an toàn".
Geoff Wardle cho biết với một chiếc lốp dự phòng nặng được đặt gần cụm pin phức tạp và nặng ở dưới cốp xe, "có nguy cơ trong một vụ va chạm trực diện nghiêm trọng, lốp dự phòng đó có thể bị đứt khỏi bu lông giữ và trở thành một vật đâm xuyên qua cụm pin. Vì vậy, ngoài nguy cơ gây thương tích cho hành khách và người ngoài cuộc do lực va chạm thực tế, còn có khả năng xảy ra hiện tượng đoản mạch và quá nhiệt gây nổ cụm pin điện áp cao".
Scott Grasman thừa nhận rằng, mặc dù không chắc chắn, nhưng có khả năng lốp dự phòng có thể gây hại cho pin trong một vụ tai nạn. Nhưng ông nói thêm: "Bạn có thể thay đổi thiết kế của xe để đảm bảo điều đó không xảy ra".
Ông cũng tự hỏi tại sao Honda lại muốn gợi ý rằng lốp dự phòng có thể làm hỏng ắc quy khi va chạm. "Còn tựa đầu thì sao, còn tất cả hàng hóa tôi để trong cốp xe thì sao?" Scott Grasman tự hỏi. "Tôi nghĩ là chúng đang tự mở ra."
Bạn có thực sự cần lốp dự phòng không?
Chuyên gia nghiên cứu xe điện Gil Tal cho biết lốp xe hiện nay tốt hơn và bền hơn nhiều so với trước đây. Và vì các quy định của liên bang của Mỹ hiện yêu cầu xe mới phải có đèn báo áp suất lốp nên người lái xe sẽ được cảnh báo ngay khi lốp xe của họ cần hơi.
"Trong hầu hết các trường hợp, lốp xe xẹp ... là hậu quả của việc lái xe áp suất thấp trong thời gian dài", ông cho biết. "Và nếu bạn lái một chiếc xe hiện đại, nó sẽ cho bạn biết [rằng] xe của bạn bị áp suất thấp từ rất lâu trước khi bạn gặp phải sự cố nghiêm trọng" do lốp xe bị xẹp.
Nhiều xe không có lốp dự phòng đi kèm bộ dụng cụ vá và bơm lại lốp xe bị thiếu hơi. Nhưng ngay cả khi lốp xe bị xẹp, Gil Tal cho biết, "hành vi phổ biến nhất hiện nay là gọi điện đến các dịch vụ cứu hộ trên đường, ngồi trong xe vừa chơi điện thoại vừa chờ".
Tuy nhiên, với nhiều người, nhất là với những người thường xuyên đi xa và đi ở những cung đường thiếu dịch vụ hỗ trợ như vùng núi hoặc khu vực hẻo lánh thì lốp dự phòng là cần thiết.
