From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Mỹ vừa sử dụng GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (MOP) trong cuộc tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran vào ngày 21/6/2025, đánh dấu lần đầu tiên loại bom này được dùng trong thực chiến. Từ hang động Afghanistan đến hầm bê tông Iraq và giờ là các cơ sở ngầm tại Iran, bunker buster đang làm thay đổi cục diện chiến tranh hiện đại.
Bunker buster hay bom xuyên phá hầm ngầm là vũ khí được thiết kế để xuyên sâu qua đất hoặc bê tông kiên cố trước khi phát nổ, phá hủy các mục tiêu chiến lược như trung tâm chỉ huy, kho đạn, hay cơ sở hạt nhân. Theo GlobalSecurity.org, những pháo đài ngầm này thường nằm sâu đến 30 mét hoặc được gia cố bằng bê tông dày 6 mét, khiến vũ khí thông thường bất lực.
Năm 1991, trong Chiến tranh Vùng Vịnh, Mỹ phát triển GBU-28 (hay BLU-113) để đối phó với hầm ngầm Iraq. Bom nặng 1.996 kg, dài 5,8 mét, đường kính 36,8 cm, vỏ thép từ nòng pháo chứa 295 kg thuốc nổ tritonal (80% TNT, mạnh hơn TNT 18% nhờ dẫn đường laser, GBU-28 xuyên được 30 mét đất hoặc 6 mét bê tông trong thử nghiệm. Nguyên lý hoạt động dựa trên động năng: bom rơi tự do từ độ cao lớn, tích lũy tốc độ để xuyên như “đinh đóng gỗ”.
Ngày nay, GBU-57 MOP nặng 13.608 kg, dài 6,2 mét với 2.400 kg thuốc nổ, là bunker buster mạnh nhất, được thiết kế từ năm 2004 để tấn công hầm ngầm siêu kiên cố như tại Iran. Theo CNN, GBU-57 có thể xuyên 60 mét đất hoặc 18,3 mét bê tông, trở thành lựa chọn duy nhất để phá hủy cơ sở như Fordo tại Iran, nằm sâu dưới núi cách Tehran 100 km về phía Nam.
Ngày 21/6/2025, Mỹ thực hiện chiến dịch Midnight Hammer, tấn công ba cơ sở hạt nhân Iran tại Fordo, Natanz và Isfahan, sử dụng B-2 Spirit stealth bombers thả 14 quả GBU-57 MOP, đánh dấu lần đầu tiên bom này được dùng trong thực chiến. Chiến dịch huy động 125 máy bay bao gồm 7 chiếc B-2 từ căn cứ Whiteman, Missouri, hành trình dài hơn 30 giờ được tiếp nhiên liệu nhiều lần, theo Axios.
Cơ sở ngầm sâu 91 mét dưới núi gần Qom Fordo là mục tiêu chính nhờ khả năng làm giàu uranium. Theo BBC, Mỹ sử dụng “chiến thuật lừa đảo” với B-2 giả bay qua Thái Bình Dương, trong khi đội hình thật bay qua Trung Đông, né tránh radar Iran. Hình ảnh vệ tinh từ Maxar Technologies cho thấy nhiều hố lớn và tro bụi tại Fordo, chứng minh sức tàn phá của GBU-57. Tổng thống Donald Trump gọi đây là “thành công quân sự ngoạn mục”, tuyên bố các cơ sở “bị xóa sổ hoàn toàn” trên Truth Social, theo NPR. Tuy nhiên, Iran phủ nhận thiệt hại nghiêm trọng, khẳng định đã di dời thiết bị quan trọng.
GBU-28 ra đời năm 1991 sử dụng vỏ thép cứng, dẫn đường laser, thuốc nổ tritonal. GBU-57 hiện đại hơn, tích hợp dẫn đường GPS quân sự, đảm bảo độ chính xác cao. Bom dài 6,2 mét, đường kính 80 cm, chứa 2.400 kg thuốc nổ, xuyên sâu gấp ba lần GBU-28. Để tăng khả năng xuyên phá, Mỹ dùng uranium cạn kiệt (DU) trong một số bunker buster nhờ mật độ cao (gấp 2,4 lần thép), độ cứng (Brinell 2.400) và khả năng bắt lửa khi va chạm gây phá hủy thứ cấp. Tuy nhiên, DU không được xác nhận trong GBU-57 tại Iran, có thể do lo ngại phóng xạ.
B-2 Spirit là máy bay duy nhất mang được GBU-57 nhờ tải trọng 18.144 kg, sử dụng công nghệ tàng hình để tránh radar. Chiến dịch Midnight Hammer cho thấy khả năng phối hợp phức tạp giữa B-2, máy bay tiếp dầu và tên lửa Tomahawk (30 quả nhắm vào Isfahan). Bunker buster lần đầu tỏa sáng trong Chiến tranh Vùng Vịnh 1991, GBU-28 phá hủy hầm chỉ huy Iraq từ máy bay F-111 hoặc B-2. Trong chiến dịch Afghanistan, bom này tấn công hang động Taliban tại Tora Bora.
Cuộc tấn công Iran ngày 21/6/2025 là bước ngoặt khi GBU-57 được sử dụng lần đầu. Theo France24, 14 quả GBU-57 nhắm vào Fordo, Natanz và Isfahan, phối hợp với 30 tên lửa Tomahawk từ tàu ngầm. Tướng Dan Caine, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, cho biết các mục tiêu chịu “thiệt hại cực kỳ nghiêm trọng”. Tuy nhiên, Pravda đặt câu hỏi về hiệu quả, khi Iran có thể đã bảo vệ lõi chương trình hạt nhân.
Cuộc tấn công Iran gây lo ngại về phóng xạ. Theo CBS News, Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi cảnh báo bom bunker buster có thể gây rò rỉ phóng xạ, dù Iran báo cáo không tăng bức xạ ngoài trời. Fordo chứa uranium hexafluoride, một khí độc nặng, có thể bị kẹt trong hầm nếu bị đánh trúng. Sử dụng uranium cạn kiệt trong các chiến dịch trước (300 tấn tại Vùng Vịnh 1991, 10 tấn tại Kosovo 1999) để lại bụi uranium oxide gây ung thư. Dù không xác nhận DU trong GBU-57, lo ngại môi trường vẫn lớn đặc biệt khi Fordo gần khu dân cư.
Về địa chính trị, cuộc tấn công làm leo thang xung đột Israel-Iran với Mỹ trực tiếp tham gia sau khi Israel làm suy yếu phòng không Iran. Iran đe dọa trả đũa, có thể nhắm vào tàu Hải quân Mỹ hoặc căn cứ ở Vùng Vịnh, theo Reuters. Một cố vấn Iran kêu gọi đóng eo biển Hormuz, tuyến vận chuyển dầu huyết mạch. Các đồng minh Iran và Nga lên án hành động này, yêu cầu họp Hội đồng Bảo an LHQ.
Bunker buster hay bom xuyên phá hầm ngầm là vũ khí được thiết kế để xuyên sâu qua đất hoặc bê tông kiên cố trước khi phát nổ, phá hủy các mục tiêu chiến lược như trung tâm chỉ huy, kho đạn, hay cơ sở hạt nhân. Theo GlobalSecurity.org, những pháo đài ngầm này thường nằm sâu đến 30 mét hoặc được gia cố bằng bê tông dày 6 mét, khiến vũ khí thông thường bất lực.
Năm 1991, trong Chiến tranh Vùng Vịnh, Mỹ phát triển GBU-28 (hay BLU-113) để đối phó với hầm ngầm Iraq. Bom nặng 1.996 kg, dài 5,8 mét, đường kính 36,8 cm, vỏ thép từ nòng pháo chứa 295 kg thuốc nổ tritonal (80% TNT, mạnh hơn TNT 18% nhờ dẫn đường laser, GBU-28 xuyên được 30 mét đất hoặc 6 mét bê tông trong thử nghiệm. Nguyên lý hoạt động dựa trên động năng: bom rơi tự do từ độ cao lớn, tích lũy tốc độ để xuyên như “đinh đóng gỗ”.
Ngày nay, GBU-57 MOP nặng 13.608 kg, dài 6,2 mét với 2.400 kg thuốc nổ, là bunker buster mạnh nhất, được thiết kế từ năm 2004 để tấn công hầm ngầm siêu kiên cố như tại Iran. Theo CNN, GBU-57 có thể xuyên 60 mét đất hoặc 18,3 mét bê tông, trở thành lựa chọn duy nhất để phá hủy cơ sở như Fordo tại Iran, nằm sâu dưới núi cách Tehran 100 km về phía Nam.
Ngày 21/6/2025, Mỹ thực hiện chiến dịch Midnight Hammer, tấn công ba cơ sở hạt nhân Iran tại Fordo, Natanz và Isfahan, sử dụng B-2 Spirit stealth bombers thả 14 quả GBU-57 MOP, đánh dấu lần đầu tiên bom này được dùng trong thực chiến. Chiến dịch huy động 125 máy bay bao gồm 7 chiếc B-2 từ căn cứ Whiteman, Missouri, hành trình dài hơn 30 giờ được tiếp nhiên liệu nhiều lần, theo Axios.
Cơ sở ngầm sâu 91 mét dưới núi gần Qom Fordo là mục tiêu chính nhờ khả năng làm giàu uranium. Theo BBC, Mỹ sử dụng “chiến thuật lừa đảo” với B-2 giả bay qua Thái Bình Dương, trong khi đội hình thật bay qua Trung Đông, né tránh radar Iran. Hình ảnh vệ tinh từ Maxar Technologies cho thấy nhiều hố lớn và tro bụi tại Fordo, chứng minh sức tàn phá của GBU-57. Tổng thống Donald Trump gọi đây là “thành công quân sự ngoạn mục”, tuyên bố các cơ sở “bị xóa sổ hoàn toàn” trên Truth Social, theo NPR. Tuy nhiên, Iran phủ nhận thiệt hại nghiêm trọng, khẳng định đã di dời thiết bị quan trọng.
GBU-28 ra đời năm 1991 sử dụng vỏ thép cứng, dẫn đường laser, thuốc nổ tritonal. GBU-57 hiện đại hơn, tích hợp dẫn đường GPS quân sự, đảm bảo độ chính xác cao. Bom dài 6,2 mét, đường kính 80 cm, chứa 2.400 kg thuốc nổ, xuyên sâu gấp ba lần GBU-28. Để tăng khả năng xuyên phá, Mỹ dùng uranium cạn kiệt (DU) trong một số bunker buster nhờ mật độ cao (gấp 2,4 lần thép), độ cứng (Brinell 2.400) và khả năng bắt lửa khi va chạm gây phá hủy thứ cấp. Tuy nhiên, DU không được xác nhận trong GBU-57 tại Iran, có thể do lo ngại phóng xạ.
B-2 Spirit là máy bay duy nhất mang được GBU-57 nhờ tải trọng 18.144 kg, sử dụng công nghệ tàng hình để tránh radar. Chiến dịch Midnight Hammer cho thấy khả năng phối hợp phức tạp giữa B-2, máy bay tiếp dầu và tên lửa Tomahawk (30 quả nhắm vào Isfahan). Bunker buster lần đầu tỏa sáng trong Chiến tranh Vùng Vịnh 1991, GBU-28 phá hủy hầm chỉ huy Iraq từ máy bay F-111 hoặc B-2. Trong chiến dịch Afghanistan, bom này tấn công hang động Taliban tại Tora Bora.
Cuộc tấn công Iran ngày 21/6/2025 là bước ngoặt khi GBU-57 được sử dụng lần đầu. Theo France24, 14 quả GBU-57 nhắm vào Fordo, Natanz và Isfahan, phối hợp với 30 tên lửa Tomahawk từ tàu ngầm. Tướng Dan Caine, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, cho biết các mục tiêu chịu “thiệt hại cực kỳ nghiêm trọng”. Tuy nhiên, Pravda đặt câu hỏi về hiệu quả, khi Iran có thể đã bảo vệ lõi chương trình hạt nhân.
Cuộc tấn công Iran gây lo ngại về phóng xạ. Theo CBS News, Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi cảnh báo bom bunker buster có thể gây rò rỉ phóng xạ, dù Iran báo cáo không tăng bức xạ ngoài trời. Fordo chứa uranium hexafluoride, một khí độc nặng, có thể bị kẹt trong hầm nếu bị đánh trúng. Sử dụng uranium cạn kiệt trong các chiến dịch trước (300 tấn tại Vùng Vịnh 1991, 10 tấn tại Kosovo 1999) để lại bụi uranium oxide gây ung thư. Dù không xác nhận DU trong GBU-57, lo ngại môi trường vẫn lớn đặc biệt khi Fordo gần khu dân cư.
Về địa chính trị, cuộc tấn công làm leo thang xung đột Israel-Iran với Mỹ trực tiếp tham gia sau khi Israel làm suy yếu phòng không Iran. Iran đe dọa trả đũa, có thể nhắm vào tàu Hải quân Mỹ hoặc căn cứ ở Vùng Vịnh, theo Reuters. Một cố vấn Iran kêu gọi đóng eo biển Hormuz, tuyến vận chuyển dầu huyết mạch. Các đồng minh Iran và Nga lên án hành động này, yêu cầu họp Hội đồng Bảo an LHQ.
