Sasha
Writer
Đợt áp thuế mới của Tổng thống Donald Trump sẽ giáng đòn mạnh nhất vào ngành sản xuất châu Á, khiến chuỗi cung ứng “Trung Quốc cộng một” có thể rơi vào tình trạng hỗn loạn.
Chính sách thuế "có đi có lại" của chính quyền Trump đưa mức thuế nhập khẩu từ Trung Quốc lên hơn 60%, mức cao nhất trong khu vực. Nhưng các nhà sản xuất và nhà kinh tế cho biết mức thuế mới từ 32 đến 49% đối với nhiều nền kinh tế Đông Nam Á là cú sốc lớn hơn nhiều, làm suy yếu chiến lược "Trung Quốc cộng một" sử dụng các nước Đông Nam Á làm cơ sở sản xuất xuất khẩu thứ hai.
"Thuế quan đã giáng đòn mạnh vào 'Công xưởng châu Á'", các nhà phân tích của Citi cho biết trong một lưu ý nghiên cứu.
Sau khi ông Trump trừng phạt Trung Quốc bằng thuế quan trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình vào năm 2018, rất nhiều nhà sản xuất, đáng chú ý nhất là trong lĩnh vực điện tử, đã bắt đầu chuyển hoạt động sản xuất sang Đông Nam Á và những nơi khác.
Việt Nam, quốc gia đầu tiên và hưởng lợi lớn nhất từ xu hướng này, dự kiến sẽ là nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất hiện nay: phải đối mặt với mức thuế quan 46% và chịu tác động nhiều hơn từ thị trường Mỹ so với hầu hết các nước xuất khẩu khác ở Châu Á.
Theo tờ Financial Times, các nhà phân tích của Bernstein cho biết "Tác động sẽ là tồi tệ nhất đối với Việt Nam vì xuất khẩu của Mỹ chiếm 30% GDP của nước này".
Việt Nam và Đông Nam Á cũng đã trở thành cầu nối cho hàng hóa Trung Quốc đến Mỹ. Gần một trong ba khoản đầu tư mới vào Việt Nam là từ các công ty Trung Quốc.
Các nhà phân tích của OCBC cho biết trong một báo cáo rằng "Chiến lược trước đây của Trung Quốc là định tuyến xuất khẩu qua ASEAN hiện có thể kém hiệu quả hơn, với mức thuế quan có đi có lại đối với các quốc gia như Việt Nam và Thái Lan thậm chí còn cao hơn so với Trung Quốc".
"Do đó, động lực thương mại có thể thay đổi một lần nữa, có khả năng thúc đẩy Trung Quốc chuyển hướng nhiều hơn các mặt hàng xuất khẩu của mình trực tiếp sang Bắc Mỹ, bất chấp môi trường thuế quan rộng hơn".
Các thiết bị điện tử, bao gồm điện thoại thông minh, máy tính và thiết bị điện, chiếm 30% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ năm ngoái, dự kiến sẽ chịu tác động lớn nhất.
Chuỗi cung ứng quần áo và giày dép, với Việt Nam là nguồn nhập khẩu lớn nhất của Mỹ sau Trung Quốc, cũng dự kiến sẽ bị gián đoạn.
Các giám đốc điều hành trong ngành cho biết các nhà sản xuất theo hợp đồng điện tử Trung Quốc Luxshare và Goertek, những công ty đã đầu tư mạnh vào Việt Nam kể từ khi Trung Quốc áp thuế năm 2018 để sản xuất cho Apple và các thương hiệu đa quốc gia khác, sẽ phải di dời hoặc tăng công suất ở nơi khác một lần nữa.
Nintendo của Nhật Bản đã vận chuyển hàng trăm nghìn máy chơi game Switch 2 mới từ các cơ sở tại Việt Nam sang Mỹ, trong khi Samsung của Hàn Quốc, thương hiệu điện thoại di động lớn thứ hai tại Mỹ sau Apple, hiện có 45% điện thoại thông minh được sản xuất tại Việt Nam, theo công ty nghiên cứu điện tử TrendForce có trụ sở tại Đài Bắc.
Một số nhà quan sát nhìn thấy cơ hội cho Ấn Độ, quốc gia được hưởng mức thuế tương đối nhẹ, với mức thuế 27%.
“Xét đến áp lực về chi phí thuế quan, Samsung vẫn sẽ tập trung vào Việt Nam như là cơ sở sản xuất điện thoại thông minh chính trong ngắn hạn, nhưng sẽ đẩy nhanh kế hoạch mở rộng sản xuất tại Ấn Độ để ưu tiên đáp ứng thị trường Bắc Mỹ”, nhà phân tích Mia Huang của TrendForce cho biết. “Làn sóng các biện pháp thuế quan này sẽ giúp Ấn Độ đẩy nhanh quá trình phát triển chuỗi cung ứng điện thoại thông minh và tiếp nhận nhiều đơn đặt hàng sản xuất hơn”.
So với mức thuế quan chung cao hơn mà Trung Quốc và Việt Nam đang phải đối mặt, Ấn Độ sẽ được hưởng "một cơ hội cạnh tranh xuất khẩu có giá trị trong ngắn hạn", Pankaj Mohindroo, chủ tịch Hiệp hội Điện tử và Di động Ấn Độ (ICEA), nói với tờ Financial Times.
Tuy nhiên, Mohindroo cho biết, "điểm uốn dài hạn thực sự" đối với ngành công nghiệp điện tử của Ấn Độ sẽ phụ thuộc vào việc ký kết thành công một thỏa thuận thương mại song phương giữa Mỹ và Ấn Độ, đợt đầu tiên mà hai nước đã cam kết sẽ đồng ý vào mùa thu.
Trong chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Narendra Modi vào tháng trước, hai nước đã cam kết tăng thương mại hàng hóa và dịch vụ song phương lên 500 tỷ USD vào năm 2030, tăng từ mức dưới 200 tỷ USD hiện nay.
Các nhà phân tích cho biết nhiều nhà sản xuất lớn như Foxconn của Đài Loan, nhà sản xuất iPhone lớn nhất thế giới, hay Quanta Computer, nhà sản xuất máy tính xách tay hàng đầu, đồng thời cũng lắp ráp máy chủ cho nhiều khách hàng ở Mỹ, sẽ có thể ứng phó với mức thuế quan mới của Mỹ. Họ và các nhà sản xuất theo hợp đồng khác đã mở thêm nhà máy ở Đông Nam Á, Mexico và Mỹ kể từ năm 2018 và đang chuyển sang tăng sản lượng tại Mỹ.
Bất chấp làn sóng thuế quan đối với các sản phẩm nhập khẩu vào Mỹ, "bạn vẫn cần cơ sở [ở nước ngoài] vì bạn vẫn chưa biết Trump sẽ làm gì", Robert Cheng, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu Đài Loan tại ngân hàng Bank of America cho biết. "Mọi người cần linh hoạt hơn ngay bây giờ vì tình hình chính trị cơ bản".
Ngược lại với sản xuất chất bán dẫn, đòi hỏi các cơ sở có thể tốn tới 30 tỷ USD mỗi cơ sở và mất nhiều năm để xây dựng, các dây chuyền lắp ráp điện thoại thông minh hoặc máy chủ có thể được chuẩn bị và di chuyển dễ dàng hơn nhiều, ông nói thêm.
Nhưng bức tranh lại rất khác đối với hàng nghìn công ty nhỏ hơn hỗ trợ chuỗi cung ứng toàn cầu có trụ sở tại Châu Á.
Felix Chung, chủ tịch danh dự của nhóm ngành Hiệp hội may mặc Hồng Kông, nơi có hơn 100 nhà sản xuất hàng may mặc và quần áo tại Trung Quốc là thành viên, cho biết ông "bị sốc" trước mức thuế quan cao mà Mỹ áp đặt đối với các quốc gia "Trung Quốc cộng một".
"Các nhà sản xuất có thể phản ứng như thế nào? Họ có thể đi đâu nữa?" ông cho biết.
Nhiều nhà sản xuất đã chuyển một số hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam, Campuchia hoặc Bangladesh, Chung cho biết, và khách hàng Mỹ chiếm hơn một nửa doanh nghiệp của nhiều thành viên.
“Nhiều [nhà sản xuất] đã nhận được rất nhiều đơn đặt hàng cho vài tháng tới sản xuất tại Việt Nam, Campuchia . . . và một số đang tiếp tục đầu tư và mở rộng năng lực sản xuất tại đó,” ông cho biết. “Bây giờ [chúng tôi] bị bất ngờ . . . [và nhiều người mua ở Mỹ] có thể hủy đơn hàng nếu họ không đủ khả năng chi trả mức thuế quan mới.”
Chính sách thuế "có đi có lại" của chính quyền Trump đưa mức thuế nhập khẩu từ Trung Quốc lên hơn 60%, mức cao nhất trong khu vực. Nhưng các nhà sản xuất và nhà kinh tế cho biết mức thuế mới từ 32 đến 49% đối với nhiều nền kinh tế Đông Nam Á là cú sốc lớn hơn nhiều, làm suy yếu chiến lược "Trung Quốc cộng một" sử dụng các nước Đông Nam Á làm cơ sở sản xuất xuất khẩu thứ hai.
"Thuế quan đã giáng đòn mạnh vào 'Công xưởng châu Á'", các nhà phân tích của Citi cho biết trong một lưu ý nghiên cứu.
Sau khi ông Trump trừng phạt Trung Quốc bằng thuế quan trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình vào năm 2018, rất nhiều nhà sản xuất, đáng chú ý nhất là trong lĩnh vực điện tử, đã bắt đầu chuyển hoạt động sản xuất sang Đông Nam Á và những nơi khác.
Việt Nam, quốc gia đầu tiên và hưởng lợi lớn nhất từ xu hướng này, dự kiến sẽ là nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất hiện nay: phải đối mặt với mức thuế quan 46% và chịu tác động nhiều hơn từ thị trường Mỹ so với hầu hết các nước xuất khẩu khác ở Châu Á.
Theo tờ Financial Times, các nhà phân tích của Bernstein cho biết "Tác động sẽ là tồi tệ nhất đối với Việt Nam vì xuất khẩu của Mỹ chiếm 30% GDP của nước này".
Việt Nam và Đông Nam Á cũng đã trở thành cầu nối cho hàng hóa Trung Quốc đến Mỹ. Gần một trong ba khoản đầu tư mới vào Việt Nam là từ các công ty Trung Quốc.
Các nhà phân tích của OCBC cho biết trong một báo cáo rằng "Chiến lược trước đây của Trung Quốc là định tuyến xuất khẩu qua ASEAN hiện có thể kém hiệu quả hơn, với mức thuế quan có đi có lại đối với các quốc gia như Việt Nam và Thái Lan thậm chí còn cao hơn so với Trung Quốc".
"Do đó, động lực thương mại có thể thay đổi một lần nữa, có khả năng thúc đẩy Trung Quốc chuyển hướng nhiều hơn các mặt hàng xuất khẩu của mình trực tiếp sang Bắc Mỹ, bất chấp môi trường thuế quan rộng hơn".
Các thiết bị điện tử, bao gồm điện thoại thông minh, máy tính và thiết bị điện, chiếm 30% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ năm ngoái, dự kiến sẽ chịu tác động lớn nhất.
Chuỗi cung ứng quần áo và giày dép, với Việt Nam là nguồn nhập khẩu lớn nhất của Mỹ sau Trung Quốc, cũng dự kiến sẽ bị gián đoạn.
Các giám đốc điều hành trong ngành cho biết các nhà sản xuất theo hợp đồng điện tử Trung Quốc Luxshare và Goertek, những công ty đã đầu tư mạnh vào Việt Nam kể từ khi Trung Quốc áp thuế năm 2018 để sản xuất cho Apple và các thương hiệu đa quốc gia khác, sẽ phải di dời hoặc tăng công suất ở nơi khác một lần nữa.
Nintendo của Nhật Bản đã vận chuyển hàng trăm nghìn máy chơi game Switch 2 mới từ các cơ sở tại Việt Nam sang Mỹ, trong khi Samsung của Hàn Quốc, thương hiệu điện thoại di động lớn thứ hai tại Mỹ sau Apple, hiện có 45% điện thoại thông minh được sản xuất tại Việt Nam, theo công ty nghiên cứu điện tử TrendForce có trụ sở tại Đài Bắc.
Một số nhà quan sát nhìn thấy cơ hội cho Ấn Độ, quốc gia được hưởng mức thuế tương đối nhẹ, với mức thuế 27%.
“Xét đến áp lực về chi phí thuế quan, Samsung vẫn sẽ tập trung vào Việt Nam như là cơ sở sản xuất điện thoại thông minh chính trong ngắn hạn, nhưng sẽ đẩy nhanh kế hoạch mở rộng sản xuất tại Ấn Độ để ưu tiên đáp ứng thị trường Bắc Mỹ”, nhà phân tích Mia Huang của TrendForce cho biết. “Làn sóng các biện pháp thuế quan này sẽ giúp Ấn Độ đẩy nhanh quá trình phát triển chuỗi cung ứng điện thoại thông minh và tiếp nhận nhiều đơn đặt hàng sản xuất hơn”.
So với mức thuế quan chung cao hơn mà Trung Quốc và Việt Nam đang phải đối mặt, Ấn Độ sẽ được hưởng "một cơ hội cạnh tranh xuất khẩu có giá trị trong ngắn hạn", Pankaj Mohindroo, chủ tịch Hiệp hội Điện tử và Di động Ấn Độ (ICEA), nói với tờ Financial Times.
Tuy nhiên, Mohindroo cho biết, "điểm uốn dài hạn thực sự" đối với ngành công nghiệp điện tử của Ấn Độ sẽ phụ thuộc vào việc ký kết thành công một thỏa thuận thương mại song phương giữa Mỹ và Ấn Độ, đợt đầu tiên mà hai nước đã cam kết sẽ đồng ý vào mùa thu.
Trong chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Narendra Modi vào tháng trước, hai nước đã cam kết tăng thương mại hàng hóa và dịch vụ song phương lên 500 tỷ USD vào năm 2030, tăng từ mức dưới 200 tỷ USD hiện nay.
Các nhà phân tích cho biết nhiều nhà sản xuất lớn như Foxconn của Đài Loan, nhà sản xuất iPhone lớn nhất thế giới, hay Quanta Computer, nhà sản xuất máy tính xách tay hàng đầu, đồng thời cũng lắp ráp máy chủ cho nhiều khách hàng ở Mỹ, sẽ có thể ứng phó với mức thuế quan mới của Mỹ. Họ và các nhà sản xuất theo hợp đồng khác đã mở thêm nhà máy ở Đông Nam Á, Mexico và Mỹ kể từ năm 2018 và đang chuyển sang tăng sản lượng tại Mỹ.
Bất chấp làn sóng thuế quan đối với các sản phẩm nhập khẩu vào Mỹ, "bạn vẫn cần cơ sở [ở nước ngoài] vì bạn vẫn chưa biết Trump sẽ làm gì", Robert Cheng, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu Đài Loan tại ngân hàng Bank of America cho biết. "Mọi người cần linh hoạt hơn ngay bây giờ vì tình hình chính trị cơ bản".
Ngược lại với sản xuất chất bán dẫn, đòi hỏi các cơ sở có thể tốn tới 30 tỷ USD mỗi cơ sở và mất nhiều năm để xây dựng, các dây chuyền lắp ráp điện thoại thông minh hoặc máy chủ có thể được chuẩn bị và di chuyển dễ dàng hơn nhiều, ông nói thêm.
Nhưng bức tranh lại rất khác đối với hàng nghìn công ty nhỏ hơn hỗ trợ chuỗi cung ứng toàn cầu có trụ sở tại Châu Á.
Felix Chung, chủ tịch danh dự của nhóm ngành Hiệp hội may mặc Hồng Kông, nơi có hơn 100 nhà sản xuất hàng may mặc và quần áo tại Trung Quốc là thành viên, cho biết ông "bị sốc" trước mức thuế quan cao mà Mỹ áp đặt đối với các quốc gia "Trung Quốc cộng một".
"Các nhà sản xuất có thể phản ứng như thế nào? Họ có thể đi đâu nữa?" ông cho biết.
Nhiều nhà sản xuất đã chuyển một số hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam, Campuchia hoặc Bangladesh, Chung cho biết, và khách hàng Mỹ chiếm hơn một nửa doanh nghiệp của nhiều thành viên.
“Nhiều [nhà sản xuất] đã nhận được rất nhiều đơn đặt hàng cho vài tháng tới sản xuất tại Việt Nam, Campuchia . . . và một số đang tiếp tục đầu tư và mở rộng năng lực sản xuất tại đó,” ông cho biết. “Bây giờ [chúng tôi] bị bất ngờ . . . [và nhiều người mua ở Mỹ] có thể hủy đơn hàng nếu họ không đủ khả năng chi trả mức thuế quan mới.”
