Tổng kết chiến tích của Triệu Vân: Hạ nhiều hào kiệt nhưng tướng mạnh đếm trên đầu ngón tay

[Trung Đào]

Trong Tam quốc diễn nghĩa, Triệu Vân là một trong những nhân vật được mô tả có chiến công rực rỡ nhất, đặc biệt về số lượng tướng địch tử trận dưới thương của ông. Ngay khi mới xuất hiện, ông đã ********* Chu Dị ở trận Bàn Hà; sau đó lại chém Bùi Nguyên Thiệu tại núi Ốc Ngưu, giết Cao Lan trong trận Nhưỡng Sơn, chém Trương Vũ ở Giang Hạ, rồi chém Lữ Quang trong trận Tương Dương - Tân Dã. Đáng chú ý nhất là ở Trường Bản, Triệu Tử Long sát hại hàng loạt tướng dưới quyền Tào Tháo, gồm Xuân Dụ Đạo, Hạ Hầu Ân, Nhan Minh, Chung Kim, Chung Thận… tổng cộng hơn 50 người, chưa kể vô số binh sĩ và các tướng vô danh khác.

Ngoài ra, trong những trận đánh về sau, ông còn chém Hưng Đạo Nhung tại trận Linh Lăng, chém Liêu Trạm và Mã Hãn ở Ích Châu, rồi giết Mộ Dung Liệt và Kiêu Binh trên sông Hán; giết Chu Nhiên tại trận Di Lăng; chém Kim Hoàn Tam Kết trong chiến dịch Nam Man. Điều khiến người đọc kinh ngạc nhất là trận Kỳ Sơn, nơi Triệu Vân trong một lần xung phong đã hạ tới sáu tướng: Hàn Dĩnh, Hàn Kiểu, Hàn Khởi, Hàn Đức, Chúc Toản và Tô Dũng.

Nếu tính tổng số tướng bị Triệu Vân trực tiếp giết trong Tam quốc diễn nghĩa, con số được mô tả lên tới 23 tướng có tên tuổi; cộng thêm các tướng không rõ danh tánh trong trận Trường Bản, thì số lượng ông hạ gục vượt quá 70 người, biến ông thành một trong những vị tướng có chiến tích sát địch đồ sộ nhất trong toàn bộ tác phẩm.

Tuy vậy, đa số những người tử trận dưới tay Triệu Vân lại không thuộc hàng tướng lĩnh nhất đẳng. Ngoại lệ nổi bật nhất là Cao Lan, người từng giao đấu ngang sức với Hứa Chử ở Quan Độ, có thể xem như tướng nhất lưu hoặc bán nhất lưu. Việc Triệu Vân ít giết được tướng hạng nhất hoàn toàn dễ hiểu, vì trong Tam quốc diễn nghĩa, những trường hợp tướng nhất đẳng bị hạ trực tiếp trong song đấu là vô cùng hiếm.

Ngay cả Lã Bố, người được coi là “đệ nhất võ tướng”, trong nhiều lần giao chiến cũng không hề giết được tướng mạnh. Lã Bố đánh bại Hạ Hầu Đôn, nhưng Đôn vẫn rút lui an toàn; Mã Siêu và Trương Hợp từng giao chiến 20 hiệp với ông vẫn thoát được. Trương Phi đánh Trương Hợp hai lần, Hợp cũng rút lui trót lọt. Các tướng hạng hai đôi khi cũng thoát khỏi tay những cao thủ nhất đẳng: Công Tôn Toản đấu Lã Bố mà vẫn chạy được, Vu Cấm và Tào Hồng đều thoát khỏi Mã Siêu, Hầu Thành và Cao Thuần chống lại Điển Vi mà không mất mạng.

Nói cách khác, trong Tam quốc diễn nghĩa, tướng hạng nhất hầu như không chết trong đối đầu trực diện, bởi những người đạt tới trình độ ấy đều có bản lĩnh thoát hiểm. Bởi vậy, không chỉ Triệu Vân mà ngay cả những dũng tướng như Lã Bố, Trương Phi hay Mã Siêu cũng chủ yếu giết tướng hạng hai, hạng ba. Trương Phi giết Cát Lăng – một tướng mạnh nhưng cũng chỉ ở đẳng cấp hạng hai hoặc cận nhất lưu; đối thủ mạnh nhất mà Mã Siêu hạ được là Lý Thông, cũng ở cấp độ tướng thứ hai; Hoàng Trung chém Hạ Hầu Uyên tuy gây chấn động, nhưng đó là pha đánh úp, không phải đường đường chính diện.

Một ngoại lệ hiếm hoi thuộc về Quan Vũ. Ông đánh bại Hoa Hùng – một tướng nhất đẳng, rồi giết Nhan Lương và Văn Sửu, hai tướng được xếp vào hàng siêu nhất đẳng. Tuy nhiên, ngay cả chiến công giết Nhan Lương cũng là do đánh úp từ xa, chứ không phải song đấu công bằng. Dù vậy, về mặt thành tích hạ tướng mạnh, Quan Vũ vẫn vượt trội hơn hẳn phần lớn tướng trong truyện.

Từ đó có thể thấy, việc đánh giá tướng “nhất lưu” phần lớn dựa vào ấn tượng nhân vật trong truyện. Ví dụ, Quan Hải chết dưới tay Quan Vũ, nhưng thực lực anh ta vốn không thua gì Vu Cấm; chỉ vì thất bại trước Quan Vũ mà nhiều người gạt Quan Hải khỏi hàng tướng mạnh. Tương tự, Cao Lan vốn có thực lực giao đấu ngang ngửa Hứa Chử, nhưng vì bị Triệu Vân bắn chết nên nhiều độc giả xem nhẹ ông như một đối thủ bình thường.

Do vậy, việc Triệu Vân chủ yếu giết tướng hạng hai, hạng ba là điều hoàn toàn tự nhiên. Không phải vì Triệu Vân yếu, mà bởi trong kết cấu của Tam quốc diễn nghĩa, tướng hạng nhất rất khó bị giết trực tiếp và bản thân họ cũng thường được tác giả “bảo hộ” bằng những lần rút lui thoát hiểm ngoạn mục.