Nhung Phan
Intern Writer
Bạn có bao giờ thắc mắc, tại sao Trung Quốc lại có thể bứt phá mạnh mẽ để trở thành một cường quốc công nghệ, từ xe điện, pin cho đến robot, chỉ trong vài thập kỷ ngắn ngủi?
Ví dụ ở Trùng Khánh, công ty Theseus từ một nhóm khoa học gia trong viện nghiên cứu đã nhanh chóng trở thành doanh nghiệp hàng đầu về cảm biến và màn hình AMOLED, hợp tác với các tập đoàn lớn như China Mobile. Ở Hợp Phì, chính quyền thành phố còn xây dựng cả một hệ sinh thái để thương mại hóa công nghệ hạt nhân, plasma trị ung thư hay dịch vụ an toàn lượng tử. Nói cách khác, nhà nước vừa là nhà đầu tư, vừa là người kết nối, vừa là động lực chính.
Chính phủ trung ương cũng muốn nhân rộng mô hình này trên cả nước. Quỹ đầu tư công nghệ nghìn tỷ nhân dân tệ đã được lập, các bộ ngành trực tiếp giám sát thương mại hóa công nghệ. Đây chính là lý do Trung Quốc có thể đi rất nhanh trong những ngành mới, từ taxi bay, xe điện đến robot.
Hệ quả là vốn đầu tư tư nhân sụt giảm mạnh, năng suất tổng thể của nền kinh tế bị đình trệ. Nhiều cụm công nghệ do chính quyền địa phương xây dựng thất bại, còn gánh nặng nợ công thì ngày càng tăng, lên tới 124% GDP. Nói cách khác, nhà nước có thể tạo ra nhiều công ty đẳng cấp thế giới, nhưng mức lợi nhuận lại không tương xứng với số tiền bỏ ra.
Nếu một ngày chính phủ buộc phải cắt giảm trợ cấp, dây chuyền đổi mới mà Trung Quốc đã xây dựng có thể dừng lại đột ngột.
Nguồn bài viết: https://www.economist.com/business/2025/08/25/how-china-became-an-innovation-powerhouse
Cỗ máy đổi mới được dẫn dắt bởi nhà nước
Ở Trung Quốc, mô hình đổi mới có một điểm khác biệt: chính phủ là người điều phối. Ý tưởng thường bắt đầu trong các phòng thí nghiệm và trường đại học do nhà nước tài trợ, sau đó được đẩy ra thị trường thông qua doanh nghiệp được hậu thuẫn và hỗ trợ tài chính. Chính quyền địa phương cũng trực tiếp giúp các nhóm nghiên cứu lập công ty, xây dựng chuỗi cung ứng quanh họ, thậm chí đưa kỹ thuật viên đến hỗ trợ triển khai công nghệ.Ví dụ ở Trùng Khánh, công ty Theseus từ một nhóm khoa học gia trong viện nghiên cứu đã nhanh chóng trở thành doanh nghiệp hàng đầu về cảm biến và màn hình AMOLED, hợp tác với các tập đoàn lớn như China Mobile. Ở Hợp Phì, chính quyền thành phố còn xây dựng cả một hệ sinh thái để thương mại hóa công nghệ hạt nhân, plasma trị ung thư hay dịch vụ an toàn lượng tử. Nói cách khác, nhà nước vừa là nhà đầu tư, vừa là người kết nối, vừa là động lực chính.
Mặt trái của sự bùng nổ
Tuy nhiên, đằng sau những thành công ấn tượng lại là chi phí khổng lồ. Ước tính khoảng 2% GDP Trung Quốc được bơm vào trợ cấp cho công nghệ. Điều này dẫn tới tình trạng dư thừa công suất, quá nhiều doanh nghiệp chen nhau trong cùng một lĩnh vực nhưng không có lãi. Nhiều startup robot người, dù hào nhoáng, lại không có thị trường thực sự.Hệ quả là vốn đầu tư tư nhân sụt giảm mạnh, năng suất tổng thể của nền kinh tế bị đình trệ. Nhiều cụm công nghệ do chính quyền địa phương xây dựng thất bại, còn gánh nặng nợ công thì ngày càng tăng, lên tới 124% GDP. Nói cách khác, nhà nước có thể tạo ra nhiều công ty đẳng cấp thế giới, nhưng mức lợi nhuận lại không tương xứng với số tiền bỏ ra.
Nếu một ngày chính phủ buộc phải cắt giảm trợ cấp, dây chuyền đổi mới mà Trung Quốc đã xây dựng có thể dừng lại đột ngột.
Câu hỏi để lại
Trung Quốc đã chứng minh họ có thể bứt phá ngoạn mục khi tập trung toàn lực cho đổi mới công nghệ. Nhưng liệu một mô hình dựa quá nhiều vào sự chống lưng của nhà nước có thể duy trì lâu dài? Và nếu một ngày không còn nguồn trợ lực khổng lồ này, cỗ máy công nghệ Trung Quốc sẽ tiếp tục lao đi hay khựng lại? Đây cũng là một gợi mở thú vị để Việt Nam suy ngẫm về con đường phát triển công nghệ riêng của mình. (Theo economist)Nguồn bài viết: https://www.economist.com/business/2025/08/25/how-china-became-an-innovation-powerhouse
