Từ TikTok đến Instagram: Phiên toàn hé lộ cuộc chiến sinh tồn và những nỗi sợ của Mark Zuckerberg khi bảo vệ "đế chế" Facebook

[Hoàng Khang]

Phiên tòa chống độc quyền giữa Meta và Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) tiếp tục nóng lên với phần trả lời chất vấn kéo dài 7 tiếng của CEO Mark Zuckerberg trong ngày thứ ba (16/4). Lời khai của nhà sáng lập Facebook không chỉ xoay quanh việc bảo vệ các thương vụ thâu tóm lịch sử mà còn hé lộ những "nỗi sợ" và áp lực cạnh tranh sâu sắc mà ông đã đối mặt trong quá trình xây dựng đế chế Meta.

Những điểm chính

• Lời khai ngày 16/4 của Mark Zuckerberg tại phiên tòa chống độc quyền với FTC đã hé lộ những "nỗi sợ" cạnh tranh của ông trong quá trình xây dựng Meta.
• Zuckerberg thừa nhận đã xem TikTok là "mối nguy cực kỳ cấp bách" ngay từ sớm và nó đã làm chậm tăng trưởng của Facebook.
• Ông cũng coi YouTube là đối thủ cạnh tranh lớn và lâu dài, đặc biệt trong việc thu hút thời gian của người dùng và người sáng tạo nội dung.
• Lời khai và tài liệu xác nhận việc mua lại Instagram (2012) và WhatsApp (2014) được thúc đẩy bởi nỗi sợ rằng chúng sẽ trở thành đối thủ cạnh tranh lớn của Facebook.
• Zuckerberg cũng thừa nhận tính năng chia sẻ với bạn bè trên Facebook đang suy giảm, dù nhắn tin riêng tư lại tăng trưởng mạnh. Những điều này củng cố lập luận của FTC.

TikTok - Mối đe dọa "cực kỳ cấp bách"

Trước tòa, Zuckerberg thừa nhận đã xem sự trỗi dậy của TikTok là một mối đe dọa "rất cấp bách" và là "ưu tiên cần xử lý hàng đầu của công ty sau nhiều năm". Ông cho biết Meta (lúc đó là Facebook) đã nhận thấy "tốc độ tăng trưởng của mình chậm lại đáng kể khi TikTok dần phổ biến". ByteDance ra mắt Douyin (phiên bản nội địa của TikTok) vào tháng 9/2016 và phiên bản toàn cầu TikTok vào tháng 8/2018, nhanh chóng thu hút người dùng với định dạng video ngắn. Zuckerberg nhận định TikTok đại diện cho một "cách chia sẻ mới hơn" và là một đối thủ cạnh tranh nghiêm trọng.

YouTube - Đối thủ lớn không kém

Bên cạnh mối lo ngại về TikTok, Zuckerberg cũng khẳng định ông luôn coi YouTube là một đối thủ cạnh tranh lớn và lâu dài. Theo CEO Meta, sự gia tăng của các "hình thức phương tiện truyền thông phong phú hơn", đặc biệt là video, là một phần nguyên nhân khiến người dùng giảm tương tác trên các nền tảng của Meta. "YouTube là đối thủ cạnh tranh nhất đối với những người sáng tạo," ông nói và ước tính rằng "mọi người dành nhiều thời gian trên YouTube hơn cho Facebook và Instagram cộng lại". Ông cũng viện dẫn dữ liệu từ Pew Research cho thấy sự thống trị của YouTube trong nhóm người dùng thanh thiếu niên tại Mỹ, trong khi Facebook đang suy giảm.

Mua Instagram và WhatsApp vì "sợ thành đối thủ"

Lời khai và các tài liệu được FTC trình bày tại tòa dường như xác nhận lập luận của cơ quan này rằng các thương vụ thâu tóm Instagram và WhatsApp xuất phát từ động cơ loại bỏ đối thủ cạnh tranh tiềm năng.

• Với Instagram (mua năm 2012 giá 1 tỷ USD): Các email nội bộ từ năm 2011-2012 cho thấy Zuckerberg thừa nhận ứng dụng Facebook Camera do công ty tự phát triển chỉ "ở mức tạm ổn", trong khi Instagram "ngày càng trở thành đối thủ cạnh tranh lớn và đầy tính khả thi ở lĩnh vực ảnh di động". Quyết định mua lại được đưa ra sau đó.
• Với WhatsApp (mua năm 2014 giá 19 tỷ USD): Vào năm 2013, Zuckerberg đã bày tỏ lo ngại với Giám đốc Tăng trưởng Javier Olivan rằng WhatsApp có thể sẽ phát triển các tính năng tương tự Facebook "để giành chiến thắng" tại Mỹ và nhiều thị trường khác. Ông thừa nhận đã có "nhiều đêm mất ngủ" và tính đến việc sáp nhập.

Những thừa nhận này, dù được Zuckerberg giải thích trong bối cảnh cạnh tranh thông thường và khẳng định Meta đã giúp hai ứng dụng này phát triển mạnh mẽ, vẫn cung cấp những luận điểm quan trọng cho phía FTC.

Facebook "mất dần sức hút" trong chia sẻ bạn bè

Zuckerberg cũng xác nhận nội dung một tài liệu nội bộ năm 2022 cho thấy chính ông nhận định rằng tính năng chia sẻ nội dung với bạn bè trên Facebook "đang mất dần sức hút". "Số lượng người dùng chia sẻ với bạn bè trên Facebook đặc biệt giảm. Ngay cả số lượng bạn bè mới, tôi nghĩ cũng đang giảm," ông nói trước tòa, dù không có con số chính xác. Tuy nhiên, ông cho rằng hình thức nhắn tin riêng tư giữa cá nhân hoặc nhóm đang tăng trưởng mạnh mẽ, bù đắp cho sự suy giảm của việc chia sẻ công khai trên News Feed.

Bối cảnh phiên tòa

Lời khai của Zuckerberg là một phần quan trọng trong nỗ lực của FTC nhằm chứng minh Meta đã vi phạm luật chống độc quyền thông qua các thương vụ mua lại Instagram và WhatsApp. Nếu FTC thắng kiện, tòa án có thể ra phán quyết buộc Meta phải thoái vốn khỏi hai ứng dụng này – một kịch bản được xem là "mối đe dọa sống còn" đối với tương lai của tập đoàn. Phiên tòa dự kiến còn kéo dài với phần thẩm vấn các nhân vật quan trọng khác như cựu COO Sheryl Sandberg và lãnh đạo các công ty đối thủ.

Những "nỗi sợ" được bộc lộ qua lời khai của Mark Zuckerberg không chỉ làm sáng tỏ thêm động cơ đằng sau các quyết định chiến lược quan trọng của Meta mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về áp lực cạnh tranh khốc liệt trong ngành công nghệ và cuộc chiến không ngừng nghỉ để duy trì vị thế thống trị.