Hoàng Khang
Writer
Từng được ví von là "6 con mãnh hổ AI" - những startup công nghệ được kỳ vọng sẽ đưa Trung Quốc lên vị thế dẫn đầu trong cuộc đua Trí tuệ Nhân tạo (AI) tạo sinh toàn cầu, cạnh tranh sòng phẳng với OpenAI và các ông lớn của Mỹ - giờ đây dường như đang phải "hóa mèo con". Một làn sóng chuyển đổi chiến lược, thu hẹp tham vọng đang diễn ra mạnh mẽ trong nhóm các công ty AI hàng đầu Trung Quốc này. Thay vì tiếp tục cuộc đua đốt tiền để xây dựng các Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) nền tảng đa năng, họ đang tìm cách sinh tồn bằng việc tập trung vào các thị trường ngách hoặc các ứng dụng cụ thể hơn.
Những điểm chính
Từ bỏ giấc mơ AGI và đối đầu OpenAI
Minh chứng rõ ràng nhất là trường hợp của Baichuan, startup do Wang Xiaochuan (cựu CEO Sogou) đồng sáng lập. Vào dịp kỷ niệm hai năm thành lập gần đây, công ty này đã công bố thay đổi định hướng, nhấn mạnh việc cắt giảm hoạt động thừa và tập trung nguồn lực vào lĩnh vực AI trong y tế. Điều này hoàn toàn trái ngược với tầm nhìn ban đầu là xây dựng một "OpenAI phiên bản Trung Quốc".
Tương tự, Zero One (01.AI), startup được sáng lập bởi tên tuổi lớn Kai-Fu Lee (cựu chủ tịch Google Trung Quốc), cũng tuyên bố chuyển sang chiến lược "nhỏ mà tinh", từ bỏ tham vọng ban đầu về việc xây dựng nền tảng AI 2.0 và thúc đẩy nhanh sự ra đời của Trí tuệ Phổ quát (AGI).
Các "con hổ" khác như MiniMax thì thu hẹp mảng kinh doanh doanh nghiệp (B2B) để tập trung vào thị trường nước ngoài với các ứng dụng tạo video AI. Trong khi đó, Zhipu AI, Moonshot AI (Yuezhi Anmian) và Character AI (phiên bản Trung Quốc) dù vẫn hoạt động tích cực trong cộng đồng mã nguồn mở nhưng cũng đang chuyển dịch trọng tâm sang thị trường B2B SaaS (Phần mềm dưới dạng Dịch vụ) – một lĩnh vực bị nhiều chuyên gia đánh giá là "ít sáng tạo nhất" trong ngành AI.
"Cú sốc" DeepSeek và gánh nặng chi phí
Sự thay đổi chiến lược đồng loạt này không phải ngẫu nhiên. Theo chuyên gia công nghệ Wang Wenguang, nhiều công ty AI Trung Quốc đã âm thầm từ bỏ việc tự huấn luyện LLM từ trước do chi phí đầu tư quá lớn và khó cạnh tranh về mặt hiệu quả kinh tế.
Tuy nhiên, bước ngoặt thực sự đến vào tháng 1 năm 2025, khi startup DeepSeek tung ra mô hình DeepSeek R1. Mô hình này gây chấn động bởi hiệu năng mạnh mẽ đi kèm với hiệu quả chi phí vượt trội (có thể nhờ các kỹ thuật tối ưu riêng). Sự xuất hiện của DeepSeek R1 khiến hầu hết các startup AI còn lại, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhận ra rằng họ hoàn toàn không thể theo kịp cuộc đua về mô hình nền tảng cả về công nghệ lẫn chi phí. Đây chính là "cú sốc" trực tiếp thúc đẩy "6 con hổ AI" phải đồng loạt tìm hướng đi mới.
Thị trường ngách cũng đầy chông gai
Việc chuyển hướng sang các thị trường như AI y tế hay B2B SaaS không đảm bảo thành công dễ dàng. Thị trường B2B SaaS, dù được xem là thực tế hơn, cũng đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt. Ông Wang Wenguang chỉ ra rằng rào cản kỹ thuật để xây dựng một nền tảng LLM cơ bản không quá cao ("Tôi mất khoảng nửa năm để tự phát triển"). Hiện có hàng nghìn nền tảng tương tự trên thị trường và rất dễ sao chép, dẫn đến cuộc chiến về giá (ông Wang cung cấp dịch vụ B2B với giá chỉ 40.000-50.000 NDT, mức mà các công ty lớn khó cạnh tranh).
Trong bối cảnh này, dữ liệu trở thành yếu tố quyết định lợi thế cạnh tranh. "Muốn tạo lợi thế cạnh tranh, yếu tố quyết định là bạn sở hữu dữ liệu gì, vì ai cũng có thể sử dụng mô hình," chuyên gia Gao Peng của Alibaba nhấn mạnh. Đây chính là điểm yếu của các startup so với những gã khổng lồ như Alibaba, ByteDance hay các công ty đã tích lũy dữ liệu chuyên ngành như DeepSeek.
Tương lai nào cho AI Trung Quốc?
Giới chuyên gia, bao gồm cả Kai-Fu Lee, dường như đồng tình rằng cuộc đua xây dựng mô hình AI nền tảng tại Trung Quốc sẽ sớm co cụm lại chỉ còn 3 cái tên chính: DeepSeek, Alibaba và ByteDance. "Các công ty khởi nghiệp tiếp tục theo đuổi công nghệ LLM đều sẽ thất bại," chuyên gia Jiang Shao nhận định, dự đoán người dẫn đầu (có thể là DeepSeek) sẽ chiếm 50-80% thị phần. Cuộc đua cuối cùng sẽ là xem ai đạt được AGI trước tiên.
DeepSeek hiện được đánh giá cao nhờ đội ngũ kỹ thuật tài năng, lý tưởng và nguồn lực dồi dào. Ông Wang Wenguang thậm chí cho rằng DeepSeek có thể vươn lên vị trí số một toàn cầu nếu quyết định thương mại hóa mạnh mẽ hơn.
Đối với "6 con hổ AI" một thời, tương lai có vẻ kém xán lạn hơn. Việc từ bỏ cuộc đua LLM nền tảng và tìm kiếm cơ hội sống sót trong các thị trường ngách hoặc B2B đầy cạnh tranh cho thấy một sự thật phũ phàng: nếu không có lợi thế vượt trội về dữ liệu hoặc công nghệ lõi thực sự khác biệt, việc tạo ra kỳ tích trong ngành AI là vô cùng khó khăn. Giấc mơ "đánh bại Mỹ, vượt qua OpenAI" ban đầu đang dần nhường chỗ cho mục tiêu thực tế hơn là tồn tại và phát triển trong một thị trường AI đầy biến động.
10 Tiêu đề hấp dẫn:
5 Từ khóa chính:
Những điểm chính
- Các startup AI hàng đầu Trung Quốc ("6 con hổ" như Baichuan, Zero One...) đang từ bỏ cuộc đua tốn kém xây dựng Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) nền tảng để cạnh tranh trực tiếp với OpenAI hay các đối thủ Mỹ.
- Nguyên nhân chính được xác định là chi phí huấn luyện LLM quá cao và "cú sốc" cạnh tranh từ sự xuất hiện của mô hình DeepSeek R1 (ra mắt 1/2025) với hiệu quả chi phí vượt trội.
- Các startup này đang chuyển hướng hoạt động sang các thị trường ngách chuyên biệt hơn như AI trong y tế (Baichuan, Zero One), ứng dụng tạo video AI cho thị trường nước ngoài (MiniMax), hoặc tập trung vào B2B SaaS (Zhipu AI, Moonshot AI...).
- Dữ liệu độc quyền và chất lượng cao được xem là yếu tố then chốt tạo nên lợi thế cạnh tranh trong giai đoạn hiện tại, đây là điểm yếu của các startup so với các ông lớn công nghệ hoặc các công ty có chuyên môn sâu như DeepSeek.
- Thị trường LLM nền tảng tại Trung Quốc được các chuyên gia dự báo sẽ co cụm và thống trị bởi 3 cái tên chính: DeepSeek, Alibaba và ByteDance. Các startup AI khác đối mặt tương lai khó khăn.
Từ bỏ giấc mơ AGI và đối đầu OpenAI
Minh chứng rõ ràng nhất là trường hợp của Baichuan, startup do Wang Xiaochuan (cựu CEO Sogou) đồng sáng lập. Vào dịp kỷ niệm hai năm thành lập gần đây, công ty này đã công bố thay đổi định hướng, nhấn mạnh việc cắt giảm hoạt động thừa và tập trung nguồn lực vào lĩnh vực AI trong y tế. Điều này hoàn toàn trái ngược với tầm nhìn ban đầu là xây dựng một "OpenAI phiên bản Trung Quốc".
Tương tự, Zero One (01.AI), startup được sáng lập bởi tên tuổi lớn Kai-Fu Lee (cựu chủ tịch Google Trung Quốc), cũng tuyên bố chuyển sang chiến lược "nhỏ mà tinh", từ bỏ tham vọng ban đầu về việc xây dựng nền tảng AI 2.0 và thúc đẩy nhanh sự ra đời của Trí tuệ Phổ quát (AGI).
Các "con hổ" khác như MiniMax thì thu hẹp mảng kinh doanh doanh nghiệp (B2B) để tập trung vào thị trường nước ngoài với các ứng dụng tạo video AI. Trong khi đó, Zhipu AI, Moonshot AI (Yuezhi Anmian) và Character AI (phiên bản Trung Quốc) dù vẫn hoạt động tích cực trong cộng đồng mã nguồn mở nhưng cũng đang chuyển dịch trọng tâm sang thị trường B2B SaaS (Phần mềm dưới dạng Dịch vụ) – một lĩnh vực bị nhiều chuyên gia đánh giá là "ít sáng tạo nhất" trong ngành AI.
"Cú sốc" DeepSeek và gánh nặng chi phí
Sự thay đổi chiến lược đồng loạt này không phải ngẫu nhiên. Theo chuyên gia công nghệ Wang Wenguang, nhiều công ty AI Trung Quốc đã âm thầm từ bỏ việc tự huấn luyện LLM từ trước do chi phí đầu tư quá lớn và khó cạnh tranh về mặt hiệu quả kinh tế.
Tuy nhiên, bước ngoặt thực sự đến vào tháng 1 năm 2025, khi startup DeepSeek tung ra mô hình DeepSeek R1. Mô hình này gây chấn động bởi hiệu năng mạnh mẽ đi kèm với hiệu quả chi phí vượt trội (có thể nhờ các kỹ thuật tối ưu riêng). Sự xuất hiện của DeepSeek R1 khiến hầu hết các startup AI còn lại, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhận ra rằng họ hoàn toàn không thể theo kịp cuộc đua về mô hình nền tảng cả về công nghệ lẫn chi phí. Đây chính là "cú sốc" trực tiếp thúc đẩy "6 con hổ AI" phải đồng loạt tìm hướng đi mới.
Thị trường ngách cũng đầy chông gai
Việc chuyển hướng sang các thị trường như AI y tế hay B2B SaaS không đảm bảo thành công dễ dàng. Thị trường B2B SaaS, dù được xem là thực tế hơn, cũng đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt. Ông Wang Wenguang chỉ ra rằng rào cản kỹ thuật để xây dựng một nền tảng LLM cơ bản không quá cao ("Tôi mất khoảng nửa năm để tự phát triển"). Hiện có hàng nghìn nền tảng tương tự trên thị trường và rất dễ sao chép, dẫn đến cuộc chiến về giá (ông Wang cung cấp dịch vụ B2B với giá chỉ 40.000-50.000 NDT, mức mà các công ty lớn khó cạnh tranh).
Trong bối cảnh này, dữ liệu trở thành yếu tố quyết định lợi thế cạnh tranh. "Muốn tạo lợi thế cạnh tranh, yếu tố quyết định là bạn sở hữu dữ liệu gì, vì ai cũng có thể sử dụng mô hình," chuyên gia Gao Peng của Alibaba nhấn mạnh. Đây chính là điểm yếu của các startup so với những gã khổng lồ như Alibaba, ByteDance hay các công ty đã tích lũy dữ liệu chuyên ngành như DeepSeek.
Tương lai nào cho AI Trung Quốc?
Giới chuyên gia, bao gồm cả Kai-Fu Lee, dường như đồng tình rằng cuộc đua xây dựng mô hình AI nền tảng tại Trung Quốc sẽ sớm co cụm lại chỉ còn 3 cái tên chính: DeepSeek, Alibaba và ByteDance. "Các công ty khởi nghiệp tiếp tục theo đuổi công nghệ LLM đều sẽ thất bại," chuyên gia Jiang Shao nhận định, dự đoán người dẫn đầu (có thể là DeepSeek) sẽ chiếm 50-80% thị phần. Cuộc đua cuối cùng sẽ là xem ai đạt được AGI trước tiên.
DeepSeek hiện được đánh giá cao nhờ đội ngũ kỹ thuật tài năng, lý tưởng và nguồn lực dồi dào. Ông Wang Wenguang thậm chí cho rằng DeepSeek có thể vươn lên vị trí số một toàn cầu nếu quyết định thương mại hóa mạnh mẽ hơn.
Đối với "6 con hổ AI" một thời, tương lai có vẻ kém xán lạn hơn. Việc từ bỏ cuộc đua LLM nền tảng và tìm kiếm cơ hội sống sót trong các thị trường ngách hoặc B2B đầy cạnh tranh cho thấy một sự thật phũ phàng: nếu không có lợi thế vượt trội về dữ liệu hoặc công nghệ lõi thực sự khác biệt, việc tạo ra kỳ tích trong ngành AI là vô cùng khó khăn. Giấc mơ "đánh bại Mỹ, vượt qua OpenAI" ban đầu đang dần nhường chỗ cho mục tiêu thực tế hơn là tồn tại và phát triển trong một thị trường AI đầy biến động.
10 Tiêu đề hấp dẫn:
- "Hổ AI" Trung Quốc "thoái vị"? Loạt startup từ bỏ cuộc đua LLM, nhường sân cho DeepSeek, Alibaba.
- "Cú sốc" mang tên DeepSeek R1: Đòn chí mạng khiến các "hổ AI" Trung Quốc phải chuyển hướng?
- Hết tiền "đốt" vào LLM? Vì sao Baichuan, Zero One phải từ bỏ tham vọng đối đầu OpenAI?
- Tương lai AI Trung Quốc định hình: Cuộc chơi mô hình nền tảng chỉ còn dành cho DeepSeek, Alibaba, ByteDance?
- Khi các "hổ AI" phải tìm đường sống sót trong thị trường ngách và B2B SaaS.
- Wang Xiaochuan, Kai-Fu Lee và bài toán khó của các startup AI Trung Quốc.
- Thị trường B2B AI tại Trung Quốc: Cơ hội mới hay "chiến trường" khốc liệt hơn?
- Dữ liệu là "vua": Vì sao các startup AI Trung Quốc khó cạnh tranh với các ông lớn?
- DeepSeek có thể thành số 1 AI toàn cầu? Đánh giá từ chuyên gia Trung Quốc.
- Giấc mơ AGI và hiện thực phũ phàng của các startup AI Trung Quốc.
5 Từ khóa chính:
- AI Trung Quốc (China AI)
- Startup AI (AI Startup)
- Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM / Foundational Model)
- DeepSeek
- Chuyển hướng chiến lược (Strategic Pivot)
