The Storm Riders
Writer
Giữa lúc cơn sốt phòng vé đang bùng nổ tại Nhật Bản với sự thống trị của các bom tấn như "Quốc Bảo" và "Thanh Gươm Diệt Quỷ", 1 góc tối đáng báo động cũng đang lan rộng: nạn quay lén và phát tán trái phép. Vụ việc 1 nam sinh viên 24 tuổi người Hàn Quốc bị bắt vào ngày 21/8 vì quay lén toàn bộ movie "Vô Hạn Thành" ngay tại rạp, đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về thực trạng nhức nhối này.
Mùa hè năm nay đang chứng kiến 1 "cơn bão điện ảnh" thực sự tại Nhật Bản. Các rạp chiếu luôn trong tình trạng đông đúc từ trẻ em đến người cao tuổi. Siêu phẩm live-action "Quốc Bảo" đã làm nên lịch sử khi trở thành phim điện ảnh Nhật Bản đầu tiên sau 22 năm vượt mốc doanh thu 10 tỷ Yên. Trong khi đó, "Vô Hạn Thành" tiếp tục càn quét với doanh thu đáng kinh ngạc, vượt 25.7 tỷ Yên. Tổng giám đốc rạp Aeon Cinema Ibaraki Naoyuki Kaneko cho biết: "Dù có dịch vụ streaming, ấn tượng của chúng tôi là giới trẻ đang trở lại rạp rất đông."
Tuy nhiên, đằng sau thành công vang dội là sự hoành hành của nạn quay lén và phát tán trái phép. Ủy ban Sản xuất "Demon Slayer" đã phải ra thông báo chính thức trên trang chủ, khẳng định: "Các đoạn video quay lén nội dung phim đang xuất hiện trên Internet, đây là hành vi phạm tội." Và còn công bố "chính sách đối phó nghiêm ngặt bao gồm cả khởi tố hình sự."
Hành vi phạm pháp này ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm của khán giả. Nhiều người trẻ cho biết họ thường xuyên bắt gặp đoạn phim quay lén trên mạng xã hội. 1 thanh niên 18 tuổi chia sẻ: "Tôi đang lướt TikTok thì video spoil hiện ra dù tôi còn chưa xem, cảm giác rất khó chịu. Chuyện này xảy ra khá nhiều." 1 người khác ngán ngẩm: "Tôi đã biết kết thúc của phim trước cả khi ra rạp vì lỡ xem phải clip lậu."
Các rạp chiếu đang nỗ lực đối phó với vấn nạn này. Trước mỗi buổi chiếu, đoạn phim cảnh báo "NO MORE Eiga Dorobou" (Không còn bọn trộm phim) với hình ảnh người có cái đầu camera quen thuộc được phát, nhắc nhở khán giả về tính chất nghiêm trọng của hành vi quay lén. Trong lúc chiếu phim, nhân viên rạp liên tục tuần tra. Ông Kaneko cho biết: "Chúng tôi kiểm tra rạp 20 phút 1 lần. Vì bên trong rất tối, những người sử dụng điện thoại dễ bị phát hiện bởi ánh sáng màn hình."
Tuy nhiên, các biện pháp này cũng có giới hạn. "Ngày xưa máy quay video to và dễ phát hiện, nhưng bây giờ smartphone rất nhỏ gọn... nên cũng có trường hợp chúng tôi không thể tìm ra," ông Kaneko thừa nhận. Các rạp hiện đại đã bắt đầu lắp đặt hệ thống camera an ninh tiên tiến hơn, có khả năng quay rõ nét trong bóng tối và góc quay rộng. Sự hợp tác của khán giả cũng vô cùng quan trọng. Một khán giả tên A (20 tuổi) đã trực tiếp báo cho nhân viên sau khi phát hiện 1 người phía trước liên tục giơ điện thoại quay về phía màn hình. Anh A chia sẻ: "Tôi rất yêu thích 'Demon Slayer'. Đây là hành động gây tổn hại cho những người sáng tạo nên tôi nghĩ cần phải có biện pháp xử lý nghiêm khắc."
Để chống lại nạn vi phạm bản quyền trên không gian mạng, 1 tổ chức mang tên CODA được ví như "Biệt đội G-Men Kỹ thuật số" đã thành lập với sự hỗ trợ của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản. Họ hoạt động 24/7 để giám sát và gỡ bỏ các nội dung vi phạm. Ông Takayuki Aoyama, trưởng bộ phận quản lý của CODA, cho biết: "Ngay khi 1 anime Nhật Bản được chiếu, nó gần như lập tức xuất hiện trên các trang lậu."
Thiệt hại do vấn nạn này gây ra là vô cùng lớn. Theo thống kê, thiệt hại từ tải lên trái phép phim, manga, âm nhạc đã tăng vọt từ 300-400 tỷ Yên vào năm 2019 lên đến 2 nghìn tỷ Yên vào năm 2022. Nhà báo IT Yo Mikami chỉ ra 2 nguyên nhân chính: "Đại dịch khiến mọi người ở nhà nhiều hơn và sự phát triển của smartphone."
CODA nhận yêu cầu từ các công ty điện ảnh và NXB, sau đó tiến hành rà soát và gửi thông báo yêu cầu gỡ bỏ tới nền tảng. Số lượng thông báo đã tăng hơn 10 lần, từ 62,000 vào năm 2011 lên 880,000 vào năm 2023. Tỷ lệ gỡ bỏ thành công khoảng 75%, nhưng việc loại bỏ hoàn toàn bất khả thi, đặc biệt các trang web lậu ở nước ngoài thường không hợp tác.
Pháp luật Nhật Bản quy định hình phạt rất nặng cho hành vi tải lên trái phép tác phẩm có bản quyền: "giam giữ dưới 10 năm hoặc phạt tiền dưới 10 triệu Yên, hoặc cả 2." Luật sư Yukio Kikuchi còn cho biết, thủ phạm có thể bị kiện dân sự đòi bồi thường thiệt hại khổng lồ. Có những vụ việc đã phán quyết bồi thường lên tới 500 triệu Yên (đăng tải phim lên YouTube) và thậm chí 1.7 tỷ Yên (đăng tải manga lậu).
Đáng chú ý, ngay cả hành vi tải xuống (download) video vi phạm bản quyền để sử dụng cá nhân cũng phạm pháp, mức phạt "giam giữ dưới 2 năm và phạt tiền dưới 2 triệu Yên."
Ông Tadase Makoto, cựu trưởng phòng điều tra tội phạm mạng của Cơ quan Cảnh sát Quốc gia, cho rằng việc truy bắt những kẻ tải lờ-ậ.u ở nước ngoài là rất khó khăn, đòi hỏi sự hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng "hành vi quay lén diễn ra 1 cách vật lý, chúng ta có thể ngăn chặn nó. Nếu ngăn chặn được hành vi này, nội dung lậu sẽ không thể bị tải lên. Đây là chìa khóa." Việc ngăn chặn hành vi ngay tại nguồn từ bên trong các rạp chiếu, gồm sự hợp tác của nhân viên và chính các khán giả, được xem là biện pháp hữu hiệu nhất trong cuộc chiến cam go này.
Mùa hè năm nay đang chứng kiến 1 "cơn bão điện ảnh" thực sự tại Nhật Bản. Các rạp chiếu luôn trong tình trạng đông đúc từ trẻ em đến người cao tuổi. Siêu phẩm live-action "Quốc Bảo" đã làm nên lịch sử khi trở thành phim điện ảnh Nhật Bản đầu tiên sau 22 năm vượt mốc doanh thu 10 tỷ Yên. Trong khi đó, "Vô Hạn Thành" tiếp tục càn quét với doanh thu đáng kinh ngạc, vượt 25.7 tỷ Yên. Tổng giám đốc rạp Aeon Cinema Ibaraki Naoyuki Kaneko cho biết: "Dù có dịch vụ streaming, ấn tượng của chúng tôi là giới trẻ đang trở lại rạp rất đông."
Tuy nhiên, đằng sau thành công vang dội là sự hoành hành của nạn quay lén và phát tán trái phép. Ủy ban Sản xuất "Demon Slayer" đã phải ra thông báo chính thức trên trang chủ, khẳng định: "Các đoạn video quay lén nội dung phim đang xuất hiện trên Internet, đây là hành vi phạm tội." Và còn công bố "chính sách đối phó nghiêm ngặt bao gồm cả khởi tố hình sự."
Hành vi phạm pháp này ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm của khán giả. Nhiều người trẻ cho biết họ thường xuyên bắt gặp đoạn phim quay lén trên mạng xã hội. 1 thanh niên 18 tuổi chia sẻ: "Tôi đang lướt TikTok thì video spoil hiện ra dù tôi còn chưa xem, cảm giác rất khó chịu. Chuyện này xảy ra khá nhiều." 1 người khác ngán ngẩm: "Tôi đã biết kết thúc của phim trước cả khi ra rạp vì lỡ xem phải clip lậu."
Các rạp chiếu đang nỗ lực đối phó với vấn nạn này. Trước mỗi buổi chiếu, đoạn phim cảnh báo "NO MORE Eiga Dorobou" (Không còn bọn trộm phim) với hình ảnh người có cái đầu camera quen thuộc được phát, nhắc nhở khán giả về tính chất nghiêm trọng của hành vi quay lén. Trong lúc chiếu phim, nhân viên rạp liên tục tuần tra. Ông Kaneko cho biết: "Chúng tôi kiểm tra rạp 20 phút 1 lần. Vì bên trong rất tối, những người sử dụng điện thoại dễ bị phát hiện bởi ánh sáng màn hình."
Tuy nhiên, các biện pháp này cũng có giới hạn. "Ngày xưa máy quay video to và dễ phát hiện, nhưng bây giờ smartphone rất nhỏ gọn... nên cũng có trường hợp chúng tôi không thể tìm ra," ông Kaneko thừa nhận. Các rạp hiện đại đã bắt đầu lắp đặt hệ thống camera an ninh tiên tiến hơn, có khả năng quay rõ nét trong bóng tối và góc quay rộng. Sự hợp tác của khán giả cũng vô cùng quan trọng. Một khán giả tên A (20 tuổi) đã trực tiếp báo cho nhân viên sau khi phát hiện 1 người phía trước liên tục giơ điện thoại quay về phía màn hình. Anh A chia sẻ: "Tôi rất yêu thích 'Demon Slayer'. Đây là hành động gây tổn hại cho những người sáng tạo nên tôi nghĩ cần phải có biện pháp xử lý nghiêm khắc."
Để chống lại nạn vi phạm bản quyền trên không gian mạng, 1 tổ chức mang tên CODA được ví như "Biệt đội G-Men Kỹ thuật số" đã thành lập với sự hỗ trợ của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản. Họ hoạt động 24/7 để giám sát và gỡ bỏ các nội dung vi phạm. Ông Takayuki Aoyama, trưởng bộ phận quản lý của CODA, cho biết: "Ngay khi 1 anime Nhật Bản được chiếu, nó gần như lập tức xuất hiện trên các trang lậu."
Thiệt hại do vấn nạn này gây ra là vô cùng lớn. Theo thống kê, thiệt hại từ tải lên trái phép phim, manga, âm nhạc đã tăng vọt từ 300-400 tỷ Yên vào năm 2019 lên đến 2 nghìn tỷ Yên vào năm 2022. Nhà báo IT Yo Mikami chỉ ra 2 nguyên nhân chính: "Đại dịch khiến mọi người ở nhà nhiều hơn và sự phát triển của smartphone."
CODA nhận yêu cầu từ các công ty điện ảnh và NXB, sau đó tiến hành rà soát và gửi thông báo yêu cầu gỡ bỏ tới nền tảng. Số lượng thông báo đã tăng hơn 10 lần, từ 62,000 vào năm 2011 lên 880,000 vào năm 2023. Tỷ lệ gỡ bỏ thành công khoảng 75%, nhưng việc loại bỏ hoàn toàn bất khả thi, đặc biệt các trang web lậu ở nước ngoài thường không hợp tác.
Pháp luật Nhật Bản quy định hình phạt rất nặng cho hành vi tải lên trái phép tác phẩm có bản quyền: "giam giữ dưới 10 năm hoặc phạt tiền dưới 10 triệu Yên, hoặc cả 2." Luật sư Yukio Kikuchi còn cho biết, thủ phạm có thể bị kiện dân sự đòi bồi thường thiệt hại khổng lồ. Có những vụ việc đã phán quyết bồi thường lên tới 500 triệu Yên (đăng tải phim lên YouTube) và thậm chí 1.7 tỷ Yên (đăng tải manga lậu).
Đáng chú ý, ngay cả hành vi tải xuống (download) video vi phạm bản quyền để sử dụng cá nhân cũng phạm pháp, mức phạt "giam giữ dưới 2 năm và phạt tiền dưới 2 triệu Yên."
Ông Tadase Makoto, cựu trưởng phòng điều tra tội phạm mạng của Cơ quan Cảnh sát Quốc gia, cho rằng việc truy bắt những kẻ tải lờ-ậ.u ở nước ngoài là rất khó khăn, đòi hỏi sự hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng "hành vi quay lén diễn ra 1 cách vật lý, chúng ta có thể ngăn chặn nó. Nếu ngăn chặn được hành vi này, nội dung lậu sẽ không thể bị tải lên. Đây là chìa khóa." Việc ngăn chặn hành vi ngay tại nguồn từ bên trong các rạp chiếu, gồm sự hợp tác của nhân viên và chính các khán giả, được xem là biện pháp hữu hiệu nhất trong cuộc chiến cam go này.
