Thảo Nông
Writer
Trong khi các quốc gia láng giềng như Na Uy hay Greenland là "thiên đường" của muỗi, thì Iceland lại là một trong số ít những quốc gia trên thế giới hoàn toàn vắng bóng loài côn trùng hút máu này. Lời giải đáp không nằm ở sự cô lập về mặt địa lý, mà ở một đặc điểm khí hậu độc đáo đã vô tình biến hòn đảo này thành một "vùng đất cấm" đối với muỗi.
Nhiều người cho rằng Iceland không có muỗi đơn giản là vì chúng chưa thể bay đến được hòn đảo biệt lập này. Tuy nhiên, giả thuyết này đã bị bác bỏ. Giáo sư Gisli Mar Gislason tại Đại học Iceland cho biết, ông đã từng bắt được muỗi trên một chuyến bay từ Greenland đến Iceland.
Vậy tại sao chúng đã đến nhưng lại không thể tạo thành một quần thể? Theo các nhà khoa học, nguyên nhân khả dĩ nhất nằm ở khí hậu khắc nghiệt của Iceland. Vòng đời của muỗi đòi hỏi giai đoạn ấu trùng phải được phát triển trong môi trường nước lỏng ổn định. Tại những nơi cực lạnh, trứng muỗi có thể "ngủ đông" dưới lớp băng. Tại những khu vực ấm hơn, chúng có thể sống sót qua mùa đông trong các vũng nước không đóng băng.
Khí hậu của Iceland lại nằm ở giữa hai trạng thái đó. Mùa đông dài cùng với các chu kỳ đóng băng - tan băng liên tục của mùa thu và mùa xuân đã khiến cho các vũng nước cạn liên tục bị đóng băng rồi lại tan chảy. "Những chu kỳ này đã làm gián đoạn sự phát triển, tiêu diệt trứng và ấu trùng của muỗi trước khi chúng kịp trưởng thành," nhà côn trùng học Robert Jones giải thích với Live Science.
Ngay cả các hồ địa nhiệt, dù không bị đóng băng, lại có nhiệt độ và thành phần hóa học của nước được cho là không phù hợp cho sự phát triển của muỗi.
Tuy nhiên, trạng thái "không muỗi" của Iceland có thể sẽ không kéo dài mãi mãi. Các nhà khoa học lo ngại rằng tình trạng biến đổi khí hậu đang khiến cho mùa xuân và mùa thu ở đây trở nên ấm hơn. Điều này có thể sẽ tạo ra những khoảng thời gian đủ dài để nước đọng không bị đóng băng, cho phép muỗi có thể hoàn thành vòng đời và hình thành nên những quần thể ổn định.
Lịch sử đã từng chứng kiến điều này ở Hawaii. Quần đảo biệt lập nhất thế giới này từng hoàn toàn vắng bóng muỗi cho đến năm 1826, khi các con tàu của châu Âu và Mỹ vô tình mang chúng đến. Với khí hậu thuận lợi, muỗi đã nhanh chóng sinh sôi và lan rộng.
Dù trong tương lai muỗi có thể sẽ xâm nhập được vào Iceland, nguy cơ về việc các loài mang mầm bệnh nhiệt đới như sốt xuất huyết phát triển vẫn còn rất thấp, bởi chúng cần một khí hậu ấm hơn nhiều. Các nghiên cứu cho thấy, ngay cả đến năm 2080, khu vực Bắc Âu vẫn khó có thể trở thành một nơi phù hợp cho việc lây truyền căn bệnh này.
Lời giải đáp nằm ở chu kỳ "đóng băng - tan băng"
Nhiều người cho rằng Iceland không có muỗi đơn giản là vì chúng chưa thể bay đến được hòn đảo biệt lập này. Tuy nhiên, giả thuyết này đã bị bác bỏ. Giáo sư Gisli Mar Gislason tại Đại học Iceland cho biết, ông đã từng bắt được muỗi trên một chuyến bay từ Greenland đến Iceland.
Vậy tại sao chúng đã đến nhưng lại không thể tạo thành một quần thể? Theo các nhà khoa học, nguyên nhân khả dĩ nhất nằm ở khí hậu khắc nghiệt của Iceland. Vòng đời của muỗi đòi hỏi giai đoạn ấu trùng phải được phát triển trong môi trường nước lỏng ổn định. Tại những nơi cực lạnh, trứng muỗi có thể "ngủ đông" dưới lớp băng. Tại những khu vực ấm hơn, chúng có thể sống sót qua mùa đông trong các vũng nước không đóng băng.
Khí hậu của Iceland lại nằm ở giữa hai trạng thái đó. Mùa đông dài cùng với các chu kỳ đóng băng - tan băng liên tục của mùa thu và mùa xuân đã khiến cho các vũng nước cạn liên tục bị đóng băng rồi lại tan chảy. "Những chu kỳ này đã làm gián đoạn sự phát triển, tiêu diệt trứng và ấu trùng của muỗi trước khi chúng kịp trưởng thành," nhà côn trùng học Robert Jones giải thích với Live Science.
Ngay cả các hồ địa nhiệt, dù không bị đóng băng, lại có nhiệt độ và thành phần hóa học của nước được cho là không phù hợp cho sự phát triển của muỗi.
Tương lai không muỗi có thể không kéo dài mãi
Tuy nhiên, trạng thái "không muỗi" của Iceland có thể sẽ không kéo dài mãi mãi. Các nhà khoa học lo ngại rằng tình trạng biến đổi khí hậu đang khiến cho mùa xuân và mùa thu ở đây trở nên ấm hơn. Điều này có thể sẽ tạo ra những khoảng thời gian đủ dài để nước đọng không bị đóng băng, cho phép muỗi có thể hoàn thành vòng đời và hình thành nên những quần thể ổn định.
Lịch sử đã từng chứng kiến điều này ở Hawaii. Quần đảo biệt lập nhất thế giới này từng hoàn toàn vắng bóng muỗi cho đến năm 1826, khi các con tàu của châu Âu và Mỹ vô tình mang chúng đến. Với khí hậu thuận lợi, muỗi đã nhanh chóng sinh sôi và lan rộng.
Nguy cơ về sức khỏe
Dù trong tương lai muỗi có thể sẽ xâm nhập được vào Iceland, nguy cơ về việc các loài mang mầm bệnh nhiệt đới như sốt xuất huyết phát triển vẫn còn rất thấp, bởi chúng cần một khí hậu ấm hơn nhiều. Các nghiên cứu cho thấy, ngay cả đến năm 2080, khu vực Bắc Âu vẫn khó có thể trở thành một nơi phù hợp cho việc lây truyền căn bệnh này.
