The Storm Riders
Writer
Cuộc đàm phán sáp nhập thế kỷ giữa Nissan và Honda đã sụp đổ chỉ sau một tháng rưỡi ngắn ngủi kể từ khi bắt đầu. Vào sáng ngày 6 tháng 2, Chủ tịch Nissan Makoto Uchida đã đến trụ sở chính của Honda và bày tỏ với Chủ tịch Toshihiro Mibe ý kiến phản đối "đề xuất trở thành công ty con". Trên thực tế, các cuộc đàm phán sáp nhập sẽ bị hủy bỏ.
Theo nhiều nguồn tin, Honda đã đề xuất với Nissan một phương án không phải là hai công ty cùng nằm dưới một công ty mẹ như truyền thống, mà là Nissan trở thành công ty con. Đề xuất này làm rõ hơn vai trò chủ đạo của Honda, dẫn đến sự phản đối mạnh mẽ từ phía Nissan do lo ngại mất quyền tự chủ trong quản lý.
Một ngày trước đó, vào chiều ngày 5 tháng 2, việc hủy bỏ đàm phán sáp nhập đã được đề xuất tại cuộc họp hội đồng quản trị bất thường của Nissan. Mặc dù quyết định chính thức chưa được đưa ra tại cuộc họp hội đồng quản trị ngày hôm đó, nhưng có thông tin cho rằng họ đã xác nhận chính sách hủy bỏ việc sáp nhập với Honda.
Vài ngày trước đó, đã có những báo cáo suy đoán về việc "Honda đề xuất Nissan trở thành công ty con" và từ rạng sáng ngày 5, các bản tin nhanh liên tiếp đưa tin "sáp nhập tan vỡ". Vào lúc 16:30 ngày 5, Nissan và Honda đã đưa ra bình luận rằng "chúng tôi đang trong giai đoạn thảo luận về nhiều vấn đề, bao gồm cả sự thật của các báo cáo, và chúng tôi sẽ xác định phương hướng và công bố vào giữa tháng Hai."
Vào ngày 23 tháng 12 năm ngoái, hai công ty đã công bố bắt đầu đàm phán về việc sáp nhập, thành lập một công ty mẹ mới và hai công ty sẽ nằm dưới sự quản lý của công ty này. Hợp đồng cuối cùng dự kiến được ký kết vào tháng 6 năm 2025, và quyết định có tiếp tục đàm phán sáp nhập hay không sẽ được đưa ra vào cuối tháng 1 năm 2025.
Tuy nhiên, Honda đặt điều kiện cho việc sáp nhập là Nissan phải tái thiết hoạt động kinh doanh. Hoạt động kinh doanh của Nissan đang xấu đi nhanh chóng do những khó khăn trong kinh doanh tại các thị trường chủ lực là Bắc Mỹ và Trung Quốc. Trong cuộc họp báo vào tháng 12, Chủ tịch Honda Mibe đã nhấn mạnh: "Việc sáp nhập sẽ không thành công nếu Nissan và Honda không thể trở thành những công ty độc lập."
Vào tháng 11 năm ngoái, Nissan đã công bố kế hoạch xoay chuyển tình thế cắt giảm 20% năng lực sản xuất toàn cầu và cắt giảm 9.000 nhân sự. Các biện pháp cụ thể như cắt giảm nhân sự ở Mỹ và Thái Lan đã được đưa ra bàn thảo. Tuy nhiên, ban lãnh đạo Nissan đã thận trọng trong việc cải tổ cơ bản các nhà máy sản xuất và nhân sự, bao gồm cả trong nước, khi bước sang năm mới, đã có những ý kiến trong công ty cho rằng "cải cách đang dậm chân tại chỗ".
Hơn nữa, các cuộc thảo luận giữa Honda và Nissan về tỷ lệ sáp nhập đã không đi đến thống nhất. Hai công ty đã thông báo rằng họ sẽ hoãn quyết định có tiếp tục đàm phán hay không, dự kiến vào cuối tháng 1, đến giữa tháng 2. "Việc ra quyết định của Nissan đang diễn ra như thế nào?" Một giám đốc điều hành của Honda đã bày tỏ sự không hài lòng với Nissan từ đầu năm 2025. Trong khi đó, một giám đốc điều hành của Nissan cũng tức giận: "Tại sao Honda lại ra vẻ ta đây trong khi họ không có đối tác nào khác ngoài chúng tôi?"
Việc Honda đưa ra đề xuất trở thành công ty con là do Honda mất kiên nhẫn với sự chậm trễ của Nissan. "Vốn dĩ (các biện pháp cải tổ) không thể được quyết định. Vậy thì, không thể mãi nói đến sự bình đẳng được" - một giám đốc điều hành khác của Honda đã nói bằng giọng gay gắt.
"Không phải ai hơn ai, mà là cùng nhau mở ra tương lai". Trong cuộc họp báo vào tháng 12 năm ngoái, Chủ tịch Uchida đã nhấn mạnh "tinh thần bình đẳng" trong việc sáp nhập thông qua hình thức công ty mẹ. Việc Honda thay đổi đề xuất thành hình thức công ty con, làm rõ hơn mối quan hệ trên dưới, đã khiến ban lãnh đạo Nissan phật ý.
Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, những bất hòa đã không thể che giấu được từ trước đó. Các nguồn tin cho biết "việc đổ vỡ là điều đã được dự đoán trước." Trong khi đó, một cựu lãnh đạo cấp cao của Nissan đã chỉ trích: "Nissan có thể tự tái thiết sau khi từ chối sáp nhập với Honda không? Ban lãnh đạo hoàn toàn không có cảm giác khủng hoảng."
Nếu việc sáp nhập không thành, vấn đề đầu tiên nảy sinh là kế hoạch tái thiết của Nissan.
Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2024, Nissan ghi nhận lợi nhuận hoạt động giảm 90% so với cùng kỳ năm trước, và dòng tiền tự do từ hoạt động kinh doanh ô tô, vốn là hoạt động kinh doanh cốt lõi, đã chuyển sang âm 448,3 tỷ yên. Đặc biệt, thị trường Bắc Mỹ, chiếm gần 40% doanh số toàn cầu, đã kéo tụt kết quả kinh doanh. Chiến lược bù đắp cho sức mạnh sản phẩm yếu bằng cách tung ra các ưu đãi lớn (khuyến mại bán hàng) đã thất bại. Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2024, hoạt động kinh doanh ở Bắc Mỹ ghi nhận khoản lỗ hoạt động 4,1 tỷ yên.
Doanh số bán hàng tại Trung Quốc, thị trường lớn nhất thế giới, cũng không ngừng giảm. Tại thị trường Trung Quốc, các nhà sản xuất lớn của Âu Mỹ và Nhật Bản đều đang gặp khó khăn do sự phổ biến nhanh chóng của xe điện (EV) và sự trỗi dậy của các nhà sản xuất Trung Quốc. Nguồn gốc của những khó khăn của Nissan là năng lực sản xuất dư thừa (năng lực sản xuất 5 triệu chiếc so với doanh số 3,4 triệu chiếc trên toàn cầu) và sự thiếu cạnh tranh của dòng sản phẩm, bao gồm cả xe hybrid (HV) đang có nhu cầu cao trong số các loại xe điện.
Trong nội bộ Nissan, đã có những tiếng nói ủng hộ việc "tự tái thiết", nhưng tình hình hiện tại khiến việc tái thiết một mình trở nên khó khăn. Hơn nữa, Nissan còn phải thực hiện các khoản đầu tư khổng lồ vào EV và phần mềm trong tương lai. Nếu việc tự phục hồi là khó khăn, Nissan sẽ phải tìm kiếm sự hỗ trợ và trôi dạt.
"Dường như có nhiều tiếng nói trong Nissan ủng hộ Hon Hai", một nguồn tin từ Nissan cho biết. Hon Hai Precision Industry (Đài Loan) đã thể hiện sự quan tâm đến việc mua lại Nissan vào năm ngoái, có thể tái xuất. Ngoài Hon Hai, việc tìm kiếm một đối tác thay thế Honda sẽ là một nhiệm vụ cấp bách.
Việc đổ vỡ với Nissan cũng sẽ ảnh hưởng đến chiến lược tăng trưởng trong tương lai của Honda. Honda cũng cần một lượng vốn khổng lồ không chỉ cho EV mà còn cho lĩnh vực phần mềm. Việc tìm kiếm đối tác để đảm bảo nguồn lực phát triển và giảm gánh nặng đầu tư là rất quan trọng.
Việc phát triển các mẫu EV cỡ trung và nhỏ, giá cả phải chăng với General Motors (GM) của Mỹ đã bị hủy bỏ. Hợp tác với GM trong lĩnh vực xe tự lái cũng đã kết thúc do GM rút khỏi hoạt động kinh doanh taxi tự lái. Mặt khác, vào tháng 9 năm ngoái, GM đã bắt đầu xem xét hợp tác với Hyundai Motor của Hàn Quốc trong các lĩnh vực chiến lược. Những người xung quanh Honda cho biết: "Ông Mibe rất coi trọng quy mô (của hoạt động kinh doanh 4 bánh). Ông ấy có thể sẽ tìm kiếm một con đường khác".
Hai công ty được cho là vẫn đang thảo luận về việc có tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực EV, pin và phần mềm hay không. Tuy nhiên, với những phản ứng gay gắt còn sót lại, không rõ liệu có thể thiết lập lại và hợp tác đến mức nào. Việc sáp nhập, vốn được coi là "sự kết hợp lý tưởng nhất" (một quan chức của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp), đang tan biến như một giấc mộng.
Nguyên nhân đổ vỡ
Theo nhiều nguồn tin, Honda đã đề xuất với Nissan một phương án không phải là hai công ty cùng nằm dưới một công ty mẹ như truyền thống, mà là Nissan trở thành công ty con. Đề xuất này làm rõ hơn vai trò chủ đạo của Honda, dẫn đến sự phản đối mạnh mẽ từ phía Nissan do lo ngại mất quyền tự chủ trong quản lý.
Một ngày trước đó, vào chiều ngày 5 tháng 2, việc hủy bỏ đàm phán sáp nhập đã được đề xuất tại cuộc họp hội đồng quản trị bất thường của Nissan. Mặc dù quyết định chính thức chưa được đưa ra tại cuộc họp hội đồng quản trị ngày hôm đó, nhưng có thông tin cho rằng họ đã xác nhận chính sách hủy bỏ việc sáp nhập với Honda.
Vài ngày trước đó, đã có những báo cáo suy đoán về việc "Honda đề xuất Nissan trở thành công ty con" và từ rạng sáng ngày 5, các bản tin nhanh liên tiếp đưa tin "sáp nhập tan vỡ". Vào lúc 16:30 ngày 5, Nissan và Honda đã đưa ra bình luận rằng "chúng tôi đang trong giai đoạn thảo luận về nhiều vấn đề, bao gồm cả sự thật của các báo cáo, và chúng tôi sẽ xác định phương hướng và công bố vào giữa tháng Hai."
Vào ngày 23 tháng 12 năm ngoái, hai công ty đã công bố bắt đầu đàm phán về việc sáp nhập, thành lập một công ty mẹ mới và hai công ty sẽ nằm dưới sự quản lý của công ty này. Hợp đồng cuối cùng dự kiến được ký kết vào tháng 6 năm 2025, và quyết định có tiếp tục đàm phán sáp nhập hay không sẽ được đưa ra vào cuối tháng 1 năm 2025.
Tuy nhiên, Honda đặt điều kiện cho việc sáp nhập là Nissan phải tái thiết hoạt động kinh doanh. Hoạt động kinh doanh của Nissan đang xấu đi nhanh chóng do những khó khăn trong kinh doanh tại các thị trường chủ lực là Bắc Mỹ và Trung Quốc. Trong cuộc họp báo vào tháng 12, Chủ tịch Honda Mibe đã nhấn mạnh: "Việc sáp nhập sẽ không thành công nếu Nissan và Honda không thể trở thành những công ty độc lập."
Vào tháng 11 năm ngoái, Nissan đã công bố kế hoạch xoay chuyển tình thế cắt giảm 20% năng lực sản xuất toàn cầu và cắt giảm 9.000 nhân sự. Các biện pháp cụ thể như cắt giảm nhân sự ở Mỹ và Thái Lan đã được đưa ra bàn thảo. Tuy nhiên, ban lãnh đạo Nissan đã thận trọng trong việc cải tổ cơ bản các nhà máy sản xuất và nhân sự, bao gồm cả trong nước, khi bước sang năm mới, đã có những ý kiến trong công ty cho rằng "cải cách đang dậm chân tại chỗ".
Hơn nữa, các cuộc thảo luận giữa Honda và Nissan về tỷ lệ sáp nhập đã không đi đến thống nhất. Hai công ty đã thông báo rằng họ sẽ hoãn quyết định có tiếp tục đàm phán hay không, dự kiến vào cuối tháng 1, đến giữa tháng 2. "Việc ra quyết định của Nissan đang diễn ra như thế nào?" Một giám đốc điều hành của Honda đã bày tỏ sự không hài lòng với Nissan từ đầu năm 2025. Trong khi đó, một giám đốc điều hành của Nissan cũng tức giận: "Tại sao Honda lại ra vẻ ta đây trong khi họ không có đối tác nào khác ngoài chúng tôi?"
Việc Honda đưa ra đề xuất trở thành công ty con là do Honda mất kiên nhẫn với sự chậm trễ của Nissan. "Vốn dĩ (các biện pháp cải tổ) không thể được quyết định. Vậy thì, không thể mãi nói đến sự bình đẳng được" - một giám đốc điều hành khác của Honda đã nói bằng giọng gay gắt.
"Không phải ai hơn ai, mà là cùng nhau mở ra tương lai". Trong cuộc họp báo vào tháng 12 năm ngoái, Chủ tịch Uchida đã nhấn mạnh "tinh thần bình đẳng" trong việc sáp nhập thông qua hình thức công ty mẹ. Việc Honda thay đổi đề xuất thành hình thức công ty con, làm rõ hơn mối quan hệ trên dưới, đã khiến ban lãnh đạo Nissan phật ý.
Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, những bất hòa đã không thể che giấu được từ trước đó. Các nguồn tin cho biết "việc đổ vỡ là điều đã được dự đoán trước." Trong khi đó, một cựu lãnh đạo cấp cao của Nissan đã chỉ trích: "Nissan có thể tự tái thiết sau khi từ chối sáp nhập với Honda không? Ban lãnh đạo hoàn toàn không có cảm giác khủng hoảng."
Tương lai nào cho Nissan?
Nếu việc sáp nhập không thành, vấn đề đầu tiên nảy sinh là kế hoạch tái thiết của Nissan.
Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2024, Nissan ghi nhận lợi nhuận hoạt động giảm 90% so với cùng kỳ năm trước, và dòng tiền tự do từ hoạt động kinh doanh ô tô, vốn là hoạt động kinh doanh cốt lõi, đã chuyển sang âm 448,3 tỷ yên. Đặc biệt, thị trường Bắc Mỹ, chiếm gần 40% doanh số toàn cầu, đã kéo tụt kết quả kinh doanh. Chiến lược bù đắp cho sức mạnh sản phẩm yếu bằng cách tung ra các ưu đãi lớn (khuyến mại bán hàng) đã thất bại. Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2024, hoạt động kinh doanh ở Bắc Mỹ ghi nhận khoản lỗ hoạt động 4,1 tỷ yên.
Doanh số bán hàng tại Trung Quốc, thị trường lớn nhất thế giới, cũng không ngừng giảm. Tại thị trường Trung Quốc, các nhà sản xuất lớn của Âu Mỹ và Nhật Bản đều đang gặp khó khăn do sự phổ biến nhanh chóng của xe điện (EV) và sự trỗi dậy của các nhà sản xuất Trung Quốc. Nguồn gốc của những khó khăn của Nissan là năng lực sản xuất dư thừa (năng lực sản xuất 5 triệu chiếc so với doanh số 3,4 triệu chiếc trên toàn cầu) và sự thiếu cạnh tranh của dòng sản phẩm, bao gồm cả xe hybrid (HV) đang có nhu cầu cao trong số các loại xe điện.
Trong nội bộ Nissan, đã có những tiếng nói ủng hộ việc "tự tái thiết", nhưng tình hình hiện tại khiến việc tái thiết một mình trở nên khó khăn. Hơn nữa, Nissan còn phải thực hiện các khoản đầu tư khổng lồ vào EV và phần mềm trong tương lai. Nếu việc tự phục hồi là khó khăn, Nissan sẽ phải tìm kiếm sự hỗ trợ và trôi dạt.
"Dường như có nhiều tiếng nói trong Nissan ủng hộ Hon Hai", một nguồn tin từ Nissan cho biết. Hon Hai Precision Industry (Đài Loan) đã thể hiện sự quan tâm đến việc mua lại Nissan vào năm ngoái, có thể tái xuất. Ngoài Hon Hai, việc tìm kiếm một đối tác thay thế Honda sẽ là một nhiệm vụ cấp bách.
Honda cũng cần tìm đối tác mới
Việc đổ vỡ với Nissan cũng sẽ ảnh hưởng đến chiến lược tăng trưởng trong tương lai của Honda. Honda cũng cần một lượng vốn khổng lồ không chỉ cho EV mà còn cho lĩnh vực phần mềm. Việc tìm kiếm đối tác để đảm bảo nguồn lực phát triển và giảm gánh nặng đầu tư là rất quan trọng.
Việc phát triển các mẫu EV cỡ trung và nhỏ, giá cả phải chăng với General Motors (GM) của Mỹ đã bị hủy bỏ. Hợp tác với GM trong lĩnh vực xe tự lái cũng đã kết thúc do GM rút khỏi hoạt động kinh doanh taxi tự lái. Mặt khác, vào tháng 9 năm ngoái, GM đã bắt đầu xem xét hợp tác với Hyundai Motor của Hàn Quốc trong các lĩnh vực chiến lược. Những người xung quanh Honda cho biết: "Ông Mibe rất coi trọng quy mô (của hoạt động kinh doanh 4 bánh). Ông ấy có thể sẽ tìm kiếm một con đường khác".
Hai công ty được cho là vẫn đang thảo luận về việc có tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực EV, pin và phần mềm hay không. Tuy nhiên, với những phản ứng gay gắt còn sót lại, không rõ liệu có thể thiết lập lại và hợp tác đến mức nào. Việc sáp nhập, vốn được coi là "sự kết hợp lý tưởng nhất" (một quan chức của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp), đang tan biến như một giấc mộng.
