Bỉ Ngạn Hoa
Writer
Các hãng xe Nhật Bản, vốn có sức cạnh tranh lâu dài tại Indonesia - thị trường lớn nhất Đông Nam Á, đang phải đối mặt với áp lực đánh giá lại năng lực sản xuất khi họ phải vật lộn với thị trường đang thu hẹp và sự gia tăng chóng mặt của xe điện Trung Quốc.
Toyota Motor nắm giữ một phần ba thị trường ô tô của Indonesia.
Hiroyuki Ueda, giám đốc điều hành của Toyota Astra Motor, một đơn vị của Toyota Motor tại Indonesia, cho biết: "Miếng bánh thị trường xe mới đang ngày càng thu hẹp". "Có nhiều đối thủ hơn trong thị trường này và đây là tình hình cạnh tranh khốc liệt".
Chỉ tính riêng trong năm 2024, đã có ít nhất 5 thương hiệu Trung Quốc gia nhập thị trường Indonesia bao gồm những tên tuổi lớn như BYD và Guangzhou Automobile Group.
Indonesia là quốc gia đông dân thứ tư thế giới, với khoảng 280 triệu người. Doanh số bán ô tô mới tại đây đạt 860.000 xe vào năm 2024, vượt qua con số 810.000 xe tại Malaysia và 570.000 xe tại Thái Lan.
Toyota và Honda Motor đã thiết lập hoạt động sản xuất tại Indonesia trước các đối thủ từ những năm 1970, xây dựng mạng lưới nhà cung cấp và đại lý về cơ bản từ con số 0.
Nhật chiếm 89% thị trường xe Indonesia nhưng thị phần của các hãng xe Trung Quốc tăng gấp đôi từ 3% lên 6,4% chỉ trong 1 năm.
Dựa trên dữ liệu từ Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Indonesia, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản cùng nhau kiểm soát hơn 90% thị trường vào năm 2012, năm đầu tiên có số liệu thống kê về ngành xe ở đất nước vạn đảo. Theo hiệp hội và những người trong ngành, các công ty Nhật Bản đã thống trị ngay cả trước thời điểm đó.
Nhưng sự gia nhập của đối thủ Trung Quốc đã làm thay đổi cục diện. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã chiếm 6,4% thị trường vào năm 2024, tăng gấp đôi chỉ trong một năm. Các công ty Nhật Bản đã mất khoảng 2% thị phần, kéo thị phần của họ xuống còn 89,5%.
Doanh số bán ô tô Nhật Bản đã giảm nhanh chóng ở Thái Lan trong những năm gần đây và dấu ấn của họ cũng đã thu hẹp ở những nơi khác ở Đông Nam Á. Hiện tại, sự thống trị của các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đang bắt đầu sụp đổ ở Indonesia, nơi được coi là thành trì cuối cùng của họ.
Indonesia là thị trường thống trị của các hãng xe Nhật
Sự trỗi dậy của các đối thủ Trung Quốc đã được chứng minh tại Triển lãm ô tô quốc tế Indonesia được tổ chức tại Jakarta vào giữa tháng 2. Trong số khoảng 30 thương hiệu được trưng bày, gần một nửa đến từ Trung Quốc.
Eagle Zhao, giám đốc điều hành của BYD Motor Indonesia, nói với các phóng viên tại triển lãm rằng BYD đã chiếm 36% thị phần xe điện của Indonesia chỉ trong bảy tháng.
BYD đã ra mắt xe thuần điện M6 tại Indonesia vào tháng 7 năm ngoái. Chiếc xe đa dụng đình đám này có giá khởi điểm là 379 triệu rupiah (22.800 USD). Giá này rẻ hơn so với các mẫu xe đa dụng (MPV) chạy bằng xăng, thường có giá khoảng 400 triệu rupiah.
Với việc chính quyền Trump áp đặt thêm thuế quan đối với Trung Quốc, "các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ tiếp tục đẩy nhanh quá trình mở rộng" vào Indonesia, một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất Nhật Bản cho biết.
Sự xuất hiện đột ngột của các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc tại Indonesia có thể bắt nguồn từ chương trình nghị sự của Indonesia nhằm phát triển ngành công nghiệp của mình. Quốc gia này sản xuất một nửa lượng niken của thế giới, một thành phần chính để sản xuất pin xe điện.
Với tư cách là Tổng thống, Joko Widodo đã tìm cách khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú để phát triển ngành công nghiệp xe điện bản địa. Điều này bao gồm các khoản trợ cấp riêng cho xe điện.
Xe điện được sản xuất trong nước 40% đã được giảm thuế giá trị gia tăng từ 11% xuống còn 1%. Thuế hàng xa xỉ đã được cắt giảm xuống còn 0%, so với mức khoảng 20% đối với xe MPV chạy bằng xăng.
BYD cho biết họ đã chiếm được 36% thị phần xe điện của Indonesia chỉ trong 7 tháng.
Chính phủ Indonesia đã ban hành miễn thuế nhập khẩu và thuế hàng xa xỉ vào năm 2024 cho các nhà sản xuất cam kết nội địa hóa sản xuất tại Indonesia. Riêng thuế hàng xa xỉ thường chiếm khoảng một nửa giá xe.
Trong khi đó, chính phủ đã tăng thuế xa xỉ đối với xe hybrid vào năm 2021, nhắm vào loại xe chủ lực của các hãng sản xuất ô tô Nhật Bản. Kết quả là, doanh số bán xe thuần điện đã tăng lên khoảng 40.000 xe vào năm 2024, so với khoảng 60.000 xe đối với xe hybrid. Điều này đã giúp các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có cơ hội thâm nhập vào thị trường Indonesia dễ dàng hơn.
Bên cạnh đó, thị trường xe Indonesia đang tăng trưởng thậm cũng đang ảnh hưởng đến các hãng xe Nhật Bản.
"Thị trường không có khả năng tăng trưởng dễ dàng, xét đến vấn đề cơ bản là sức mua suy yếu của tầng lớp trung lưu", một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất Nhật Bản cho biết.
Theo nghiên cứu của Đại học Indonesia, tầng lớp trung lưu của Indonesia đã tăng 55% lên 60,72 triệu người trong 5 năm tính đến năm 2018. Đến năm 2023, con số này đã giảm xuống còn 52,03 triệu. Đại dịch COVID-19 đã khiến nhiều người lao động mất việc làm lương cao.
Trong bối cảnh này, chính quyền Indonesia đã tăng thuế giá trị gia tăng từ 11% lên 12%. Chính quyền địa phương đã được trao quyền thu thêm thuế xe cơ giới và phí chuyển nhượng quyền sở hữu.
"Chúng tôi nghĩ rằng [doanh số] sẽ phục hồi lên 900.000 chiếc vào năm 2025, nhưng con số này có thể giảm mạnh so với năm 2024 nếu các loại thuế bổ sung của chính quyền khu vực được áp dụng", Atsushi Kurita, giám đốc điều hành của Mitsubishi Motors Krama Yudha Sales Indonesia, cảnh báo.
Doanh số bán ô tô mới tại Indonesia đạt 1,2 triệu xe vào năm 2013 và dự kiến sẽ tăng lên 2 triệu xe. Dựa trên điều này, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã đầu tư vào việc mở rộng năng lực vào đầu đến giữa những năm 2010.
Nhưng sự kết hợp của nhiều yếu tố, chẳng hạn như việc cắt giảm trợ cấp nhiên liệu và mức thuế suất cao hơn của chính quyền địa phương, đã cản trở.
Các hãng Trung Quốc thống trị thị trường xe điện Indonesia
Năm 2013 đã trở thành năm đỉnh cao của thị trường xe Indonesia. Với các ưu đãi về xe điện cũng làm thay đổi xu hướng bán hàng, "các ước tính liên tục đi chệch hướng", một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất Nhật Bản cho biết.
Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto đã có phần thay đổi so với các ưu đãi về xe điện. Thuế xa xỉ đối với xe hybrid đã giảm vào năm 2025, thúc đẩy Toyota và Suzuki Motor giảm giá các mẫu xe hybrid chủ lực. Honda và Mitsubishi Motors đang cân nhắc mở rộng dòng xe hybrid của mình.
"Nếu mọi thứ cứ tiếp diễn như thế này, chúng tôi có thể phải tổ chức lại sản xuất tại Indonesia", một giám đốc điều hành tại một hãng sản xuất ô tô lớn của Nhật Bản cho biết. Tại Thái Lan, Suzuki và Subaru đã quyết định rút khỏi hoạt động sản xuất xe bốn bánh tại địa phương.
Doanh thu thị trường xe hơi Indonesia đang giảm sút
Toyota, công ty con Daihatsu Motor, Honda, Mitsubishi Motors và Suzuki đều có nhà máy tại Indonesia và sản xuất các mẫu xe chính tại địa phương, bao gồm động cơ và các bộ phận quan trọng khác. Các nhà máy của các nhà cung cấp Nhật Bản cũng tập trung tại đây.
Mặc dù thị trường ô tô mới đang trì trệ, nhưng nhu cầu đang có sự thay đổi ổn định từ xe hai bánh sang xe bốn bánh. Bị kẹt giữa kỳ vọng về sự phục hồi của thị trường và lợi nhuận giảm sút, các hãng sản xuất ô tô Nhật Bản đang phải vật lộn để tìm ra hướng đi tiếp theo ở Indonesia.
Toyota Motor nắm giữ một phần ba thị trường ô tô của Indonesia.
Hiroyuki Ueda, giám đốc điều hành của Toyota Astra Motor, một đơn vị của Toyota Motor tại Indonesia, cho biết: "Miếng bánh thị trường xe mới đang ngày càng thu hẹp". "Có nhiều đối thủ hơn trong thị trường này và đây là tình hình cạnh tranh khốc liệt".
Chỉ tính riêng trong năm 2024, đã có ít nhất 5 thương hiệu Trung Quốc gia nhập thị trường Indonesia bao gồm những tên tuổi lớn như BYD và Guangzhou Automobile Group.
Indonesia là quốc gia đông dân thứ tư thế giới, với khoảng 280 triệu người. Doanh số bán ô tô mới tại đây đạt 860.000 xe vào năm 2024, vượt qua con số 810.000 xe tại Malaysia và 570.000 xe tại Thái Lan.
Toyota và Honda Motor đã thiết lập hoạt động sản xuất tại Indonesia trước các đối thủ từ những năm 1970, xây dựng mạng lưới nhà cung cấp và đại lý về cơ bản từ con số 0.
Nhật chiếm 89% thị trường xe Indonesia nhưng thị phần của các hãng xe Trung Quốc tăng gấp đôi từ 3% lên 6,4% chỉ trong 1 năm.
Dựa trên dữ liệu từ Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Indonesia, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản cùng nhau kiểm soát hơn 90% thị trường vào năm 2012, năm đầu tiên có số liệu thống kê về ngành xe ở đất nước vạn đảo. Theo hiệp hội và những người trong ngành, các công ty Nhật Bản đã thống trị ngay cả trước thời điểm đó.
Nhưng sự gia nhập của đối thủ Trung Quốc đã làm thay đổi cục diện. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã chiếm 6,4% thị trường vào năm 2024, tăng gấp đôi chỉ trong một năm. Các công ty Nhật Bản đã mất khoảng 2% thị phần, kéo thị phần của họ xuống còn 89,5%.
Doanh số bán ô tô Nhật Bản đã giảm nhanh chóng ở Thái Lan trong những năm gần đây và dấu ấn của họ cũng đã thu hẹp ở những nơi khác ở Đông Nam Á. Hiện tại, sự thống trị của các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đang bắt đầu sụp đổ ở Indonesia, nơi được coi là thành trì cuối cùng của họ.
Indonesia là thị trường thống trị của các hãng xe Nhật
Sự trỗi dậy của các đối thủ Trung Quốc đã được chứng minh tại Triển lãm ô tô quốc tế Indonesia được tổ chức tại Jakarta vào giữa tháng 2. Trong số khoảng 30 thương hiệu được trưng bày, gần một nửa đến từ Trung Quốc.
Eagle Zhao, giám đốc điều hành của BYD Motor Indonesia, nói với các phóng viên tại triển lãm rằng BYD đã chiếm 36% thị phần xe điện của Indonesia chỉ trong bảy tháng.
BYD đã ra mắt xe thuần điện M6 tại Indonesia vào tháng 7 năm ngoái. Chiếc xe đa dụng đình đám này có giá khởi điểm là 379 triệu rupiah (22.800 USD). Giá này rẻ hơn so với các mẫu xe đa dụng (MPV) chạy bằng xăng, thường có giá khoảng 400 triệu rupiah.
Với việc chính quyền Trump áp đặt thêm thuế quan đối với Trung Quốc, "các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ tiếp tục đẩy nhanh quá trình mở rộng" vào Indonesia, một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất Nhật Bản cho biết.
Sự xuất hiện đột ngột của các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc tại Indonesia có thể bắt nguồn từ chương trình nghị sự của Indonesia nhằm phát triển ngành công nghiệp của mình. Quốc gia này sản xuất một nửa lượng niken của thế giới, một thành phần chính để sản xuất pin xe điện.
Với tư cách là Tổng thống, Joko Widodo đã tìm cách khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú để phát triển ngành công nghiệp xe điện bản địa. Điều này bao gồm các khoản trợ cấp riêng cho xe điện.
Xe điện được sản xuất trong nước 40% đã được giảm thuế giá trị gia tăng từ 11% xuống còn 1%. Thuế hàng xa xỉ đã được cắt giảm xuống còn 0%, so với mức khoảng 20% đối với xe MPV chạy bằng xăng.
BYD cho biết họ đã chiếm được 36% thị phần xe điện của Indonesia chỉ trong 7 tháng.
Chính phủ Indonesia đã ban hành miễn thuế nhập khẩu và thuế hàng xa xỉ vào năm 2024 cho các nhà sản xuất cam kết nội địa hóa sản xuất tại Indonesia. Riêng thuế hàng xa xỉ thường chiếm khoảng một nửa giá xe.
Trong khi đó, chính phủ đã tăng thuế xa xỉ đối với xe hybrid vào năm 2021, nhắm vào loại xe chủ lực của các hãng sản xuất ô tô Nhật Bản. Kết quả là, doanh số bán xe thuần điện đã tăng lên khoảng 40.000 xe vào năm 2024, so với khoảng 60.000 xe đối với xe hybrid. Điều này đã giúp các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có cơ hội thâm nhập vào thị trường Indonesia dễ dàng hơn.
Bên cạnh đó, thị trường xe Indonesia đang tăng trưởng thậm cũng đang ảnh hưởng đến các hãng xe Nhật Bản.
"Thị trường không có khả năng tăng trưởng dễ dàng, xét đến vấn đề cơ bản là sức mua suy yếu của tầng lớp trung lưu", một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất Nhật Bản cho biết.
Theo nghiên cứu của Đại học Indonesia, tầng lớp trung lưu của Indonesia đã tăng 55% lên 60,72 triệu người trong 5 năm tính đến năm 2018. Đến năm 2023, con số này đã giảm xuống còn 52,03 triệu. Đại dịch COVID-19 đã khiến nhiều người lao động mất việc làm lương cao.
Trong bối cảnh này, chính quyền Indonesia đã tăng thuế giá trị gia tăng từ 11% lên 12%. Chính quyền địa phương đã được trao quyền thu thêm thuế xe cơ giới và phí chuyển nhượng quyền sở hữu.
"Chúng tôi nghĩ rằng [doanh số] sẽ phục hồi lên 900.000 chiếc vào năm 2025, nhưng con số này có thể giảm mạnh so với năm 2024 nếu các loại thuế bổ sung của chính quyền khu vực được áp dụng", Atsushi Kurita, giám đốc điều hành của Mitsubishi Motors Krama Yudha Sales Indonesia, cảnh báo.
Doanh số bán ô tô mới tại Indonesia đạt 1,2 triệu xe vào năm 2013 và dự kiến sẽ tăng lên 2 triệu xe. Dựa trên điều này, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã đầu tư vào việc mở rộng năng lực vào đầu đến giữa những năm 2010.
Nhưng sự kết hợp của nhiều yếu tố, chẳng hạn như việc cắt giảm trợ cấp nhiên liệu và mức thuế suất cao hơn của chính quyền địa phương, đã cản trở.
Các hãng Trung Quốc thống trị thị trường xe điện Indonesia
Năm 2013 đã trở thành năm đỉnh cao của thị trường xe Indonesia. Với các ưu đãi về xe điện cũng làm thay đổi xu hướng bán hàng, "các ước tính liên tục đi chệch hướng", một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất Nhật Bản cho biết.
Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto đã có phần thay đổi so với các ưu đãi về xe điện. Thuế xa xỉ đối với xe hybrid đã giảm vào năm 2025, thúc đẩy Toyota và Suzuki Motor giảm giá các mẫu xe hybrid chủ lực. Honda và Mitsubishi Motors đang cân nhắc mở rộng dòng xe hybrid của mình.
"Nếu mọi thứ cứ tiếp diễn như thế này, chúng tôi có thể phải tổ chức lại sản xuất tại Indonesia", một giám đốc điều hành tại một hãng sản xuất ô tô lớn của Nhật Bản cho biết. Tại Thái Lan, Suzuki và Subaru đã quyết định rút khỏi hoạt động sản xuất xe bốn bánh tại địa phương.
Doanh thu thị trường xe hơi Indonesia đang giảm sút
Toyota, công ty con Daihatsu Motor, Honda, Mitsubishi Motors và Suzuki đều có nhà máy tại Indonesia và sản xuất các mẫu xe chính tại địa phương, bao gồm động cơ và các bộ phận quan trọng khác. Các nhà máy của các nhà cung cấp Nhật Bản cũng tập trung tại đây.
Mặc dù thị trường ô tô mới đang trì trệ, nhưng nhu cầu đang có sự thay đổi ổn định từ xe hai bánh sang xe bốn bánh. Bị kẹt giữa kỳ vọng về sự phục hồi của thị trường và lợi nhuận giảm sút, các hãng sản xuất ô tô Nhật Bản đang phải vật lộn để tìm ra hướng đi tiếp theo ở Indonesia.
Nguồn: Nikkei Asia
