Khôi Nguyên
Writer
Ngày 27 tháng 4 năm 1981, một cỗ máy mang tên Xerox Star 8010 Information System chính thức được giới thiệu thương mại. Dù không đạt được thành công về mặt doanh số và nhanh chóng chìm vào quên lãng đối với công chúng, sự ra đời của nó lại được xem là một cột mốc khai sinh quan trọng của kỷ nguyên điện toán hiện đại. Đây chính là hệ thống máy tính cá nhân thương mại đầu tiên trên thế giới sở hữu Giao diện đồ họa người dùng (Graphical User Interface - GUI) quen thuộc với các cửa sổ, biểu tượng và đặc biệt là con trỏ chuột, thay đổi mãi mãi cách con người tương tác với máy móc.
Cuộc cách mạng tương tác: Nhấp chuột thay gõ lệnh
Được phát triển tại Trung tâm Nghiên cứu Palo Alto (PARC) huyền thoại của Xerox, Star 8010 là một bước nhảy vọt về tư duy thiết kế. Trước đó, người dùng máy tính chủ yếu phải giao tiếp với máy thông qua các dòng lệnh phức tạp, khó nhớ và đòi hỏi kiến thức chuyên môn. Xerox Star đã thay đổi điều đó bằng một "mặt bàn làm việc" ảo (desktop metaphor) trực quan. Người dùng có thể dùng chuột để nhấp vào các biểu tượng (icon) đại diện cho tệp tin hay ứng dụng, mở chúng ra trong các cửa sổ (window) riêng biệt, di chuyển cửa sổ bằng thao tác kéo thả, và thực hiện lệnh thông qua các menu thả xuống.
Về phần cứng, ở thời điểm 1981, Xerox Star sở hữu cấu hình cực kỳ cao cấp với CPU AMD Am2900, RAM khởi điểm 384KB (có thể mở rộng lên 1,5MB), ổ cứng từ 10MB đến 40MB và một màn hình đơn sắc 17 inch độ phân giải cao 1024x768 pixel. Toàn bộ hệ thống được thiết kế hướng tới môi trường văn phòng với các ứng dụng tích hợp như xử lý văn bản, email nội bộ, quản lý tệp... định hình khái niệm "office computing".
Thất bại thương mại nhưng di sản trường tồn
Mặc dù đi trước thời đại về công nghệ, Xerox Star 8010 lại là một thất bại nặng nề về mặt thương mại. Nguyên nhân chính là mức giá quá cao: khoảng 16.000 USD cho mỗi máy (tương đương gần 50.000 USD ngày nay), một con số vượt xa khả năng chi trả của hầu hết doanh nghiệp và cá nhân thời bấy giờ. Bên cạnh đó, hệ sinh thái phần mềm còn hạn chế và chiến lược tiếp thị chưa hiệu quả cũng góp phần khiến Xerox không thể phổ biến được phát minh đột phá của chính mình.
Tuy nhiên, giá trị lịch sử và di sản của Xerox Star lại nằm ở chính những ý tưởng mà nó tiên phong. Rất nhiều kỹ sư tài năng từng làm việc tại PARC hoặc những người có cơ hội ghé thăm trung tâm này (nổi tiếng nhất là chuyến tham quan của Steve Jobs vào năm 1979) đã bị ấn tượng mạnh mẽ bởi giao diện đồ họa và con chuột. Chính những ý tưởng nhìn thấy từ Star và các dự án khác tại PARC đã truyền cảm hứng trực tiếp cho Apple phát triển máy tính Lisa và sau đó là chiếc Macintosh 1984 – sản phẩm thành công trong việc đại chúng hóa GUI. Tương tự, Microsoft cũng đã học hỏi rất nhiều từ các nguyên lý của Star để xây dựng nên hệ điều hành Windows, nền tảng định hình máy tính cá nhân cho hàng tỷ người sau này.
Có thể nói, dù "chết yểu" trên thị trường, Xerox Star 8010 đã âm thầm gieo những hạt mầm quan trọng nhất cho cuộc cách mạng máy tính cá nhân. Nó là minh chứng cho thấy tầm nhìn vượt trội của các kỹ sư Xerox PARC và là bài học về việc công nghệ đột phá cần phải đi kèm với chiến lược kinh doanh và giá cả hợp lý để có thể thành công. Ngày 27 tháng 4 năm 1981 mãi là dấu mốc quan trọng - ngày mà máy tính lần đầu tiên thực sự "mở cửa sổ" và mời gọi người dùng phổ thông bước vào tương tác bằng những cú nhấp chuột đơn giản.
Cuộc cách mạng tương tác: Nhấp chuột thay gõ lệnh
Được phát triển tại Trung tâm Nghiên cứu Palo Alto (PARC) huyền thoại của Xerox, Star 8010 là một bước nhảy vọt về tư duy thiết kế. Trước đó, người dùng máy tính chủ yếu phải giao tiếp với máy thông qua các dòng lệnh phức tạp, khó nhớ và đòi hỏi kiến thức chuyên môn. Xerox Star đã thay đổi điều đó bằng một "mặt bàn làm việc" ảo (desktop metaphor) trực quan. Người dùng có thể dùng chuột để nhấp vào các biểu tượng (icon) đại diện cho tệp tin hay ứng dụng, mở chúng ra trong các cửa sổ (window) riêng biệt, di chuyển cửa sổ bằng thao tác kéo thả, và thực hiện lệnh thông qua các menu thả xuống.
Về phần cứng, ở thời điểm 1981, Xerox Star sở hữu cấu hình cực kỳ cao cấp với CPU AMD Am2900, RAM khởi điểm 384KB (có thể mở rộng lên 1,5MB), ổ cứng từ 10MB đến 40MB và một màn hình đơn sắc 17 inch độ phân giải cao 1024x768 pixel. Toàn bộ hệ thống được thiết kế hướng tới môi trường văn phòng với các ứng dụng tích hợp như xử lý văn bản, email nội bộ, quản lý tệp... định hình khái niệm "office computing".
Thất bại thương mại nhưng di sản trường tồn
Mặc dù đi trước thời đại về công nghệ, Xerox Star 8010 lại là một thất bại nặng nề về mặt thương mại. Nguyên nhân chính là mức giá quá cao: khoảng 16.000 USD cho mỗi máy (tương đương gần 50.000 USD ngày nay), một con số vượt xa khả năng chi trả của hầu hết doanh nghiệp và cá nhân thời bấy giờ. Bên cạnh đó, hệ sinh thái phần mềm còn hạn chế và chiến lược tiếp thị chưa hiệu quả cũng góp phần khiến Xerox không thể phổ biến được phát minh đột phá của chính mình.
Tuy nhiên, giá trị lịch sử và di sản của Xerox Star lại nằm ở chính những ý tưởng mà nó tiên phong. Rất nhiều kỹ sư tài năng từng làm việc tại PARC hoặc những người có cơ hội ghé thăm trung tâm này (nổi tiếng nhất là chuyến tham quan của Steve Jobs vào năm 1979) đã bị ấn tượng mạnh mẽ bởi giao diện đồ họa và con chuột. Chính những ý tưởng nhìn thấy từ Star và các dự án khác tại PARC đã truyền cảm hứng trực tiếp cho Apple phát triển máy tính Lisa và sau đó là chiếc Macintosh 1984 – sản phẩm thành công trong việc đại chúng hóa GUI. Tương tự, Microsoft cũng đã học hỏi rất nhiều từ các nguyên lý của Star để xây dựng nên hệ điều hành Windows, nền tảng định hình máy tính cá nhân cho hàng tỷ người sau này.
Có thể nói, dù "chết yểu" trên thị trường, Xerox Star 8010 đã âm thầm gieo những hạt mầm quan trọng nhất cho cuộc cách mạng máy tính cá nhân. Nó là minh chứng cho thấy tầm nhìn vượt trội của các kỹ sư Xerox PARC và là bài học về việc công nghệ đột phá cần phải đi kèm với chiến lược kinh doanh và giá cả hợp lý để có thể thành công. Ngày 27 tháng 4 năm 1981 mãi là dấu mốc quan trọng - ngày mà máy tính lần đầu tiên thực sự "mở cửa sổ" và mời gọi người dùng phổ thông bước vào tương tác bằng những cú nhấp chuột đơn giản.
