thuha19051234
Pearl
Lớp Tuế (tên khoa học Cycadopsida, là nhóm thực vật có hạt trần bởi thân gỗ mập mạp với lá cứng thường xanh, tạo thành một tán lớn) đã có nhiều thay đổi kể từ khi xuất hiện lần đầu tiên khoảng 280 triệu năm trước. Việc mất môi trường sống và buôn bán bất hợp pháp hiện đang là mối đe dọa lớn đối với loài thực vật lâu đời này.
Chỉ cần nhìn vào một cây vạn tuế là bạn có thể quay ngược thời gian hàng triệu năm trước đây. Một loại thân cây xù xì, mập mạp vươn lên thành một đám lá cứng như cọ, chúng có vẻ phù hợp với kỷ Phấn trắng trước đây hơn là thế giới hiện đại của chúng ta. Chúng được ví như một con khủng long có sừng có thể xén đứt từng mảng của thảm thực vật cứng rắn. Tuy rằng đã xuất hiện từ rất lâu, chúng hầu như không phải là hóa thạch sống. Cycads đã trải qua những thay đổi đáng kể qua lịch sử lâu đời của chúng, và việc chúng có tiếp tục tồn tại hay không tùy thuộc vào chính hành động của con người.
Trên thực tế, những loài cây thuộc họ tuế này đã sống sót qua nhiều đợt tuyệt chủng hàng loạt, nhưng hiện chúng vẫn có nguy cơ biến mất hoàn toàn vì tác động của con người. Đó chính và việc thay đổi môi trường sống nơi những loài này phát triển. Việc buôn bán các loài cây quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng càng làm tăng mối đe dọa xóa sổ hoàn toàn, đối với loài thực vật đã phát triển hàng triệu năm.
Những cây đã xuất hiện trước cả khủng long
Sự nở hóa sớm này của họ Cycads là một phần của câu chuyện cổ thực vật liên quan đến những loài thực vật mà con người hiện đại có thể không quen mắt. Nhà thực vật học Cristina Lopez-Gallego của Đại học Universidad de Antiquia cho biết: “Chúng tôi biết chúng có liên quan đến các dòng thực vật thú vị khác, như dương xỉ hạt, hiện đã tuyệt chủng."
Tuy nhiên Cycads không có sự phát triển rực rỡ ngay từ đầu, các loài thực vật sống sót sau những đợt tuyệt chủng hàng loạt tồi tệ nhất mọi thời đại vào cuối Kỷ Permi, 252 triệu năm trước, trước khi chúng có thể sinh sôi nảy nở cùng với khủng long và động vật có vú thời kỳ đầu trong kỷ Trias.
Thoạt nhìn, những cây tế này không khác nhau một cây cọ nhỏ hoặc các loại cây quen thuộc khác. Tuy nhiên chính vẻ ngoài của chúng có lẽ là một sự lừa dối. Chúng là những cây hạt trần thuộc họ thực vật rộng lớn bao gồm các loài cây lá kim. Tương tự như loài thông, cây tuế có phần nón giữ hạt của chúng — cấu trúc về mặt kỹ thuật được gọi là stbili mọc ở trung tâm ngọn cây. Một số loài tuế nhỏ, chỉ mọc cách mặt đất vài cm, trong khi nhiều cây khác có thể cao qua đầu người. Có hình dạng giống quả dứa, những chiếc lá này trở thành dấu ấn của loài tuế trong một khoảng thời gian rất dài.
Khoảng từ 200 đến 66 triệu năm trước, Cycads dường như ở khắp mọi nơi và chắc chắn là thức ăn cho nhiều loài khủng long. Các nhà cổ sinh vật học còn suy đoán rằng khủng long đã giúp phát tán cây bằng cách ăn quả của những loài thực vật này, bao gồm cả hạt bên trong. Các sinh vật có thể đã thả đưa những hạt cây đến những nơi mới, với sự hỗ trợ của phân bón tươi hỗ trợ cho sự phát triển của chúng.
Trong một nghiên cứu vào năm 2011, Nathalie Nagalingu - một chuyên gia nghiên cứu về loài cây tuế cùng các đồng nghiệp đã phát hiện ra rằng loài cây này phản ứng với những thay đổi của khí hậu Trái đất và phát triển nhanh chóng để theo kịp với sự thay đổi của hành tinh của chúng ta. Hiện có khoảng 300 loài cây tuế còn tồn tại, hầu hết trong số chúng có niên đại lâu nhất khoảng 12 triệu năm. Những gì chúng ta đang thấy về loài thực vật này chính là sự đa dạng hóa của các loài tuế với chu kỳ xảy ra gần với chúng ta hơn so với những loài tuế sống trong các khu rừng bị Allosaurus rình rập ở kỷ Jura.
Tuế phát triển mạnh mẽ nhất trong Đại Trung sinh, giảm trở lại sau cuộc đại tuyệt chủng hàng loạt kết thúc Kỷ nguyên khủng long, sau đó lại phát triển hơn trở lại trong vòng 12 triệu năm qua. Các nhà khoa học cho rằng chúng sẽ lớn lên mạnh mẽ trong môi trường nhiệt đới, chỉ với sự kết hợp thích hợp giữa nhiệt và lượng mưa. Thay vì phụ thuộc vào loài khủng long, quá trình tiến hóa của loài cây này đã xảy ra và phát triển dựa theo các yếu tố rộng lớn hơn như khí hậu và sự thay đổi giữa mùa mưa và mùa khô. Trên thực tế, những cây tuế còn sống ngày nay phát triển trong một loạt các môi trường sống và có nhiều hình dạng khác nhau - một minh chứng cho việc những loài thực vật này luôn thay đổi theo thời gian.
Chúng đang phải chịu những áp lực vì một số lý do từ con người, tác động của chúng ta đối với loài cây này thường là trực tiếp. "Hầu hết các loài đang bị đe dọa bởi môi trường sống bị phá hủy và suy thoái”. Vào năm 2016 , các nhà thực vật học báo cáo rằng cây tuế thuộc giống Encephalartos được bảo vệ đã được tìm thấy tại các chợ ở Nam Phi - có thể là do chúng được sử dụng trong y học cổ truyền - bất chấp các quy định về thu hoạch của chính phủ. Nhiều loại tuế đang có nguy cơ bị tuyệt chủng cũng đang được xuất khẩu từ các nước như Nam Phi, cung cấp nhiên liệu cho thị trường sưu tập tư nhân. Ở một nơi mà loài cây này ngày càng hiếm, điều này chỉ được coi như một cách làm tăng giá trị của loài cây đang bị đánh cắp.
"Các mối đe dọa từ các hoạt động không bền vững của con người có thể làm thay đổi mạnh mẽ các quần thể và môi trường sống với tốc độ rất nhanh, điều này không thể so sánh với các sự kiện tự nhiên mà loài cây này đã trải qua trong lịch sử tiến hóa của chúng." Hiện tại, nếu một kẻ săn trộm cây tìm thấy một số lượng dù nhỏ cây tuế ở đâu đó, thì quần thể đó có thể nhanh chóng bị tàn phá bởi những người thu gom, mặc dù chúng đã phải trải qua một chu kỳ sinh sản và phát triển rất lâu.
Con người đang chặt phá những loài thực vật cổ xưa này thậm chí còn nhanh hơn cả những chu kỳ tuyệt chủng hàng loạt đã trải qua. Tuy nhiên, may mắn là chúng ta vẫn có những sáng kiến bảo tồn được áp dụng ở châu Phi, châu Mỹ và châu Á để cứu những cây tuế còn sót lại. Các chương trình bảo tồn tại địa phương ở những nơi như Uganda đã hình thành mối quan hệ đối tác giữa nhà nghiên cứu và những cá nhân sống ở nơi chúng phát triển, nhằm giúp bảo tồn môi trường sống. Các nghiên cứu dựa trên bộ sưu tập như ngân hàng gen có thể cho phép nuôi cấy cây tuế, đưa chúng trở lại nơi từng sống. Loài cây này đã tồn tại trong 280 triệu năm mà không có chúng ta, nhưng giờ đây, chúng thực sự đang cần sự giúp đỡ của loài người.
>>> Sự sống trên Trái Đất có từ bao giờ?
Nguồn smithsonianmag
Chỉ cần nhìn vào một cây vạn tuế là bạn có thể quay ngược thời gian hàng triệu năm trước đây. Một loại thân cây xù xì, mập mạp vươn lên thành một đám lá cứng như cọ, chúng có vẻ phù hợp với kỷ Phấn trắng trước đây hơn là thế giới hiện đại của chúng ta. Chúng được ví như một con khủng long có sừng có thể xén đứt từng mảng của thảm thực vật cứng rắn. Tuy rằng đã xuất hiện từ rất lâu, chúng hầu như không phải là hóa thạch sống. Cycads đã trải qua những thay đổi đáng kể qua lịch sử lâu đời của chúng, và việc chúng có tiếp tục tồn tại hay không tùy thuộc vào chính hành động của con người.
Trên thực tế, những loài cây thuộc họ tuế này đã sống sót qua nhiều đợt tuyệt chủng hàng loạt, nhưng hiện chúng vẫn có nguy cơ biến mất hoàn toàn vì tác động của con người. Đó chính và việc thay đổi môi trường sống nơi những loài này phát triển. Việc buôn bán các loài cây quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng càng làm tăng mối đe dọa xóa sổ hoàn toàn, đối với loài thực vật đã phát triển hàng triệu năm.
Loài cây có niên đại còn trước cả khủng long
Khoảng 280 triệu năm trước, tại vùng đất bây giờ là lưu vực Paraná của Brazil, đã mọc lên một loài thực vật có lớp phủ bên ngoài cứng và có vảy. Các nhà cổ thực vật học biết loài cây này với cái tên Iratinia australis, một trong những loài Cycads lâu đời nhất được biết đến. Mario Coiro thuộc Viện Ronin cho biết: "Đã từng có nhiều loại trong họ Cycads được thấy qua các giai đoạn khác nhau."Sự nở hóa sớm này của họ Cycads là một phần của câu chuyện cổ thực vật liên quan đến những loài thực vật mà con người hiện đại có thể không quen mắt. Nhà thực vật học Cristina Lopez-Gallego của Đại học Universidad de Antiquia cho biết: “Chúng tôi biết chúng có liên quan đến các dòng thực vật thú vị khác, như dương xỉ hạt, hiện đã tuyệt chủng."
Tuy nhiên Cycads không có sự phát triển rực rỡ ngay từ đầu, các loài thực vật sống sót sau những đợt tuyệt chủng hàng loạt tồi tệ nhất mọi thời đại vào cuối Kỷ Permi, 252 triệu năm trước, trước khi chúng có thể sinh sôi nảy nở cùng với khủng long và động vật có vú thời kỳ đầu trong kỷ Trias.
Thoạt nhìn, những cây tế này không khác nhau một cây cọ nhỏ hoặc các loại cây quen thuộc khác. Tuy nhiên chính vẻ ngoài của chúng có lẽ là một sự lừa dối. Chúng là những cây hạt trần thuộc họ thực vật rộng lớn bao gồm các loài cây lá kim. Tương tự như loài thông, cây tuế có phần nón giữ hạt của chúng — cấu trúc về mặt kỹ thuật được gọi là stbili mọc ở trung tâm ngọn cây. Một số loài tuế nhỏ, chỉ mọc cách mặt đất vài cm, trong khi nhiều cây khác có thể cao qua đầu người. Có hình dạng giống quả dứa, những chiếc lá này trở thành dấu ấn của loài tuế trong một khoảng thời gian rất dài.
Loài cây đặc biệt với sự tiến hóa và thích nghi mạnh mẽ
Một lịch sử lâu đời của loài thực vật đặc biệt này và sự tồn tại cho đến ngày nay cho thấy sự mạnh mẽ bám trụ của chúng trong quá trình tiến hóa. Tuy nhiên các nhà thực vật học nhận thấy rằng những cây này có những sự phản ứng thích nghi nhanh hơn nhiều so với bất kỳ loài nào khác.Trong một nghiên cứu vào năm 2011, Nathalie Nagalingu - một chuyên gia nghiên cứu về loài cây tuế cùng các đồng nghiệp đã phát hiện ra rằng loài cây này phản ứng với những thay đổi của khí hậu Trái đất và phát triển nhanh chóng để theo kịp với sự thay đổi của hành tinh của chúng ta. Hiện có khoảng 300 loài cây tuế còn tồn tại, hầu hết trong số chúng có niên đại lâu nhất khoảng 12 triệu năm. Những gì chúng ta đang thấy về loài thực vật này chính là sự đa dạng hóa của các loài tuế với chu kỳ xảy ra gần với chúng ta hơn so với những loài tuế sống trong các khu rừng bị Allosaurus rình rập ở kỷ Jura.
Tuế phát triển mạnh mẽ nhất trong Đại Trung sinh, giảm trở lại sau cuộc đại tuyệt chủng hàng loạt kết thúc Kỷ nguyên khủng long, sau đó lại phát triển hơn trở lại trong vòng 12 triệu năm qua. Các nhà khoa học cho rằng chúng sẽ lớn lên mạnh mẽ trong môi trường nhiệt đới, chỉ với sự kết hợp thích hợp giữa nhiệt và lượng mưa. Thay vì phụ thuộc vào loài khủng long, quá trình tiến hóa của loài cây này đã xảy ra và phát triển dựa theo các yếu tố rộng lớn hơn như khí hậu và sự thay đổi giữa mùa mưa và mùa khô. Trên thực tế, những cây tuế còn sống ngày nay phát triển trong một loạt các môi trường sống và có nhiều hình dạng khác nhau - một minh chứng cho việc những loài thực vật này luôn thay đổi theo thời gian.
Nhưng đang phải vật lộn để tồn tại trong thời đại loài người
Bất chấp lịch sử trường tồn, những cây tuế may mắn sống sót cho đến ngày nay hiện đang phải vật lộn để tồn tại. "Tuế là nhóm thực vật bi đe dọa nhiều nhất cho đến nay, khoảng 62% các loài cây thuộc họ này đã biết và được liệt kê trong Sách Đỏ của IUCN (một danh mục các loài đang cận kề nguy cơ tuyệt chủng). Con số này đại diện cho hàng chục loài, và trước những tác động của con người, chúng rất khó để tồn tại."Chúng đang phải chịu những áp lực vì một số lý do từ con người, tác động của chúng ta đối với loài cây này thường là trực tiếp. "Hầu hết các loài đang bị đe dọa bởi môi trường sống bị phá hủy và suy thoái”. Vào năm 2016 , các nhà thực vật học báo cáo rằng cây tuế thuộc giống Encephalartos được bảo vệ đã được tìm thấy tại các chợ ở Nam Phi - có thể là do chúng được sử dụng trong y học cổ truyền - bất chấp các quy định về thu hoạch của chính phủ. Nhiều loại tuế đang có nguy cơ bị tuyệt chủng cũng đang được xuất khẩu từ các nước như Nam Phi, cung cấp nhiên liệu cho thị trường sưu tập tư nhân. Ở một nơi mà loài cây này ngày càng hiếm, điều này chỉ được coi như một cách làm tăng giá trị của loài cây đang bị đánh cắp.
"Các mối đe dọa từ các hoạt động không bền vững của con người có thể làm thay đổi mạnh mẽ các quần thể và môi trường sống với tốc độ rất nhanh, điều này không thể so sánh với các sự kiện tự nhiên mà loài cây này đã trải qua trong lịch sử tiến hóa của chúng." Hiện tại, nếu một kẻ săn trộm cây tìm thấy một số lượng dù nhỏ cây tuế ở đâu đó, thì quần thể đó có thể nhanh chóng bị tàn phá bởi những người thu gom, mặc dù chúng đã phải trải qua một chu kỳ sinh sản và phát triển rất lâu.
Con người đang chặt phá những loài thực vật cổ xưa này thậm chí còn nhanh hơn cả những chu kỳ tuyệt chủng hàng loạt đã trải qua. Tuy nhiên, may mắn là chúng ta vẫn có những sáng kiến bảo tồn được áp dụng ở châu Phi, châu Mỹ và châu Á để cứu những cây tuế còn sót lại. Các chương trình bảo tồn tại địa phương ở những nơi như Uganda đã hình thành mối quan hệ đối tác giữa nhà nghiên cứu và những cá nhân sống ở nơi chúng phát triển, nhằm giúp bảo tồn môi trường sống. Các nghiên cứu dựa trên bộ sưu tập như ngân hàng gen có thể cho phép nuôi cấy cây tuế, đưa chúng trở lại nơi từng sống. Loài cây này đã tồn tại trong 280 triệu năm mà không có chúng ta, nhưng giờ đây, chúng thực sự đang cần sự giúp đỡ của loài người.
>>> Sự sống trên Trái Đất có từ bao giờ?
Nguồn smithsonianmag
