Hoàng Nam
Writer
Ngoài khơi bờ biển phía nam bang Florida (Mỹ) đang trải qua một mùa hè nóng bức kéo dài. Trong nhiều tuần, nhiệt độ bề mặt biển dao động quanh 32 độ C, trước khi giảm xuống 26,7 độ C vào tuần trước. Rạn san hô lớn thứ ba thế giới (tại đây) đang chết dần. Một điểm dọc theo bờ biển của bang đạt nhiệt độ hơn 40 độ C vào tháng trước. Một số người bang Florida ven biển đã không còn tha thiết với việc đắm mình trong làn nước xanh... Tất cả vì sự nóng lên toàn cầu diễn ra ngay trước mặt.
Dự báo, một nửa số đại dương trên thế giới có thể phải đối mặt với một đợt nắng nóng vào tháng 9/2023. Ảnh: Eliseo Fernandez / Reuters
Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), nhiệt độ bề mặt của khoảng 44% các đại dương trên hiện đang trải qua nhiệt độ cực cao. Một phần nguyên nhân của sự nóng lên đó là do năm 2023 là năm xuất hiện . Nhưng "tất cả các đợt nắng nóng trên biển này đều trở nên ấm hơn do biến đổi khí hậu" - Tiến sĩ Dillon Amaya, một nhà khoa học nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Khoa học Vật lý của NOAA cho biết.
Tháng 6/2023 đã là tháng phá kỷ lục đối với các đại dương trên thế giới, rồi tháng 7/2023 xuất hiện và đứng đầu kỷ lục đó - trở thành tháng nóng nhất trong 120.000 năm qua. Theo hệ thống dự báo thử nghiệm mà Tiến sĩ Dillon Amaya và các đồng nghiệp của ông điều hành tại NOAA, thì một nửa số đại dương trên thế giới có thể phải đối mặt với một đợt nắng nóng vào tháng 9/2023.
Trái Đất hiện là một hành tinh đại dương, một thế giới nước. Cho đến nay, chúng ta chưa có quan sát đầy đủ được bất cứ thứ gì giống như vậy trong vũ trụ, ngay cả với những kính viễn vọng tốt nhất, và vì vậy chúng ta không thể biết chính xác mức độ hiếm và khó khăn như thế nào đối với việc vũ trụ có thể tạo ra một thứ (Trái Đất) như vậy.
Trong khi đó, chúng ta đang ở đây, làm sôi sục các đại dương của Trái Đất, và có khả năng thay đổi cấu trúc cơ bản của hệ sinh thái xác định Trái Đất.
Các đại dương thế giới đã hấp thụ phần lớn lượng nhiệt dư thừa do khí thải nhà kính tạo ra trong những thập kỷ gần đây, việc này đóng vai trò như một "vùng đệm" bảo vệ chúng ta khỏi những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu. Con người có thể đang ngột ngạt trên đất liền vào mùa hè này, nhưng tương lai của hành tinh chúng ta gắn bó mật thiết với biển.
Các nhà thiên văn học đã dành nhiều năm tìm kiếm những thế giới bên ngoài có thể chứa đại dương, với hy vọng rằng chúng cũng chứa đựng sự sống.
Trong số hơn 5.000 ngoại hành tinh mà họ đã tìm thấy, chỉ một số ít nằm trong vùng có thể ở được (Goldilocks zone) - nghĩa là hành tinh ở khoảng cách phù hợp với ngôi sao chủ của chúng có nước tồn tại ở thể lỏng. Đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa xác nhận được bất kỳ hành tinh đá nào có kích thước bằng Trái Đất cũng ẩm ướt, có nước.
Các đại dương thế giới đã hấp thụ phần lớn lượng nhiệt dư thừa do khí thải nhà kính tạo ra trong những thập kỷ gần đây. Ảnh minh họa: Michael Duva / Getty Image
Một phần của vấn đề là các đại dương rất khó phát hiện với công nghệ có sẵn cho các nhà nghiên cứu ngày nay. Charles Cadieux, một nhà thiên văn học tại Đại học Montreal (Canada), cho biết: "Nếu chúng ta quan sát Trái Đất như một ngoại hành tinh, từ một hệ thống khác, thì chúng ta không thể đo được rằng Trái Đất có nước hay không".
Các đại dương khác tồn tại trong Hệ Mặt Trời của chúng ta nhưng ẩn dưới bề mặt của các mặt trăng băng giá, chứa các thành phần mà chúng ta chưa biết chính xác. Đơn cử như Europa - một mặt trăng của sao Mộc. Năm 2024, NASA dự kiến sẽ khởi động sứ mệnh phóng một con tàu vũ trụ đến Europa vào năm 2030.
Một số nhà nghiên cứu tin rằng nước đã đến bên trong các tiểu hành tinh đã bắn phá Trái Đất vài tỷ năm trước, trong khi những người khác cho rằng nước đã bị khóa bên trong hành tinh này kể từ lần đầu tiên nó hình thành từ những tảng đá có kích thước bằng ngọn núi quay xung quanh Hệ Mặt Trời sơ khai.
Tháng 9/2023 này, một tàu vũ trụ của NASA sẽ mang về nhà các mẫu từ một tiểu hành tinh vẫn không thay đổi kể từ thời kỳ vũ trụ đó, và chúng có thể tiết lộ thông tin quan trọng về chính sự tồn tại của Trái Đất chúng ta. Các nhà khoa học hy vọng sẽ khám phá ra manh mối về các lực đã tạo ra các đại dương trên Trái Đất và làm phong phú chúng bằng các hợp chất hóa học cuối cùng đã tạo ra sự sống.
Đối mặt với biến đổi khí hậu, trong khi chúng ta đang cố gắng tìm hiểu về cách hành tinh đại dương của chúng ta hình thành, thì phần còn lại đang khiến vùng nước của nó phải chịu nhiệt độ cao và toàn bộ hành tinh đang phải đối mặt với hậu quả thảm khốc:
Các đại dương nóng đang làm tan chảy các tảng băng, tăng cường các cơn bão và tàn phá các ngành công nghiệp đánh bắt cá.
Hình ảnh minh họa Hành tinh Trái Đất từ 4.499.999.000 năm trước và hiện tại. Ảnh: Sci-nature
Karen St. Germain, Giám đốc bộ phận khoa học Trái Đất của NASAnói: "Trái Đất đã chứng kiến rất nhiều thay đổi trong hành trình tồn tại của nó. Và hiện tại, con người đang tác động đến hành tinh này theo cách mà nó chưa từng bị trước đây".
Các nhà thiên văn gọi 'vùng có thể ở được' xung quanh một ngôi sao là vùng Goldilocks. Ở đó, điều kiện không quá nóng và không quá lạnh, vừa đủ để nước lỏng chảy.
May mắn thay, một cách tự nhiên, Trái Đất nằm ngay trong vùng có thể ở được từ ngôi sao chủ mang tên Mặt Trời và dự kiến sẽ tận hưởng cảm giác dễ chịu này trong ít nhất vài tỷ năm nữa, trước khi bị Mặt Trời phình to, đun sôi theo đúng nghĩa đen toàn bộ đại dương trên hành tinh này.
Nhưng, một cách nhân tạo, Trái Đất có thể trở nên 'không thể ở được' do chính bàn tay của con người. Hậu quả của biến đổi khí hậu nhân tạo có thể nhìn thấy rõ từ lũ lụt , hạn hán, cháy rừng, những ngày nắng nóng đến mức chạm vào nhựa đường có thể làm bỏng da nghiêm trọng, nước biển nóng đến mức có thể san phẳng rạn san hô và hệ sinh thái dưới nó.
Chỉ mới đây thôi, người đứng đầu Liên Hợp Quốc cho biết - Tổng thư ký António Guterres - phải nhấn mạnh rằng: "Kỷ nguyên nóng lên toàn cầu đã kết thúc; kỷ nguyên sôi sục toàn cầu đã đến" để gióng lên hồi chuông cảnh báo mạnh cho thấy hiện thực khắc nghiệt của biến đổi khí hậu, nóng lên toàn cầu.
Các nhà khoa học khí hậu đã cảnh báo rằng hiện tượng sôi sục đại dương toàn cầu không phải là một thuật ngữ khoa học, và đợt thời tiết khắc nghiệt hiện tại của chúng ta đã được dự đoán trong nhiều năm. Hiện thực đã đến, và đối tượng chịu hậu quả không ai khác chính là con người.
"Nhân loại đang ngồi trên ghế nóng. Đối với phần lớn Bắc Mỹ, châu Á, châu Phi và châu Âu, đây là một mùa hè khắc nghiệt. Đối với toàn bộ hành tinh, đó là một thảm họa. Và đối với các nhà khoa học, rõ ràng là con người phải chịu trách nhiệm" - Tổng thư ký António Guterres nói.
Nguồn: The Atlantic
KỶ NGUYÊN SỤC SÔI TOÀN CẦU ĐÃ ĐẾN?
Các đợt nắng nóng trên biển - thời kỳ bề mặt nước biển có nhiệt độ cao bất thường và dai dẳng- cũng đã hình thành ở những nơi khác trên thế giới.
Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), nhiệt độ bề mặt của khoảng 44% các đại dương trên hiện đang trải qua nhiệt độ cực cao. Một phần nguyên nhân của sự nóng lên đó là do năm 2023 là năm xuất hiện . Nhưng "tất cả các đợt nắng nóng trên biển này đều trở nên ấm hơn do biến đổi khí hậu" - Tiến sĩ Dillon Amaya, một nhà khoa học nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Khoa học Vật lý của NOAA cho biết.
Tháng 6/2023 đã là tháng phá kỷ lục đối với các đại dương trên thế giới, rồi tháng 7/2023 xuất hiện và đứng đầu kỷ lục đó - trở thành tháng nóng nhất trong 120.000 năm qua. Theo hệ thống dự báo thử nghiệm mà Tiến sĩ Dillon Amaya và các đồng nghiệp của ông điều hành tại NOAA, thì một nửa số đại dương trên thế giới có thể phải đối mặt với một đợt nắng nóng vào tháng 9/2023.
Trái Đất hiện là một hành tinh đại dương, một thế giới nước. Cho đến nay, chúng ta chưa có quan sát đầy đủ được bất cứ thứ gì giống như vậy trong vũ trụ, ngay cả với những kính viễn vọng tốt nhất, và vì vậy chúng ta không thể biết chính xác mức độ hiếm và khó khăn như thế nào đối với việc vũ trụ có thể tạo ra một thứ (Trái Đất) như vậy.
Trong khi đó, chúng ta đang ở đây, làm sôi sục các đại dương của Trái Đất, và có khả năng thay đổi cấu trúc cơ bản của hệ sinh thái xác định Trái Đất.
Các đại dương thế giới đã hấp thụ phần lớn lượng nhiệt dư thừa do khí thải nhà kính tạo ra trong những thập kỷ gần đây, việc này đóng vai trò như một "vùng đệm" bảo vệ chúng ta khỏi những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu. Con người có thể đang ngột ngạt trên đất liền vào mùa hè này, nhưng tương lai của hành tinh chúng ta gắn bó mật thiết với biển.
Các nhà thiên văn học đã dành nhiều năm tìm kiếm những thế giới bên ngoài có thể chứa đại dương, với hy vọng rằng chúng cũng chứa đựng sự sống.
Trong số hơn 5.000 ngoại hành tinh mà họ đã tìm thấy, chỉ một số ít nằm trong vùng có thể ở được (Goldilocks zone) - nghĩa là hành tinh ở khoảng cách phù hợp với ngôi sao chủ của chúng có nước tồn tại ở thể lỏng. Đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa xác nhận được bất kỳ hành tinh đá nào có kích thước bằng Trái Đất cũng ẩm ướt, có nước.
Một phần của vấn đề là các đại dương rất khó phát hiện với công nghệ có sẵn cho các nhà nghiên cứu ngày nay. Charles Cadieux, một nhà thiên văn học tại Đại học Montreal (Canada), cho biết: "Nếu chúng ta quan sát Trái Đất như một ngoại hành tinh, từ một hệ thống khác, thì chúng ta không thể đo được rằng Trái Đất có nước hay không".
Các đại dương khác tồn tại trong Hệ Mặt Trời của chúng ta nhưng ẩn dưới bề mặt của các mặt trăng băng giá, chứa các thành phần mà chúng ta chưa biết chính xác. Đơn cử như Europa - một mặt trăng của sao Mộc. Năm 2024, NASA dự kiến sẽ khởi động sứ mệnh phóng một con tàu vũ trụ đến Europa vào năm 2030.
TRÁI ĐẤT CÓ THỂ TỪ 'VÙNG CÓ THỂ Ở ĐƯỢC' BIẾN THÀNH 'VÙNG KHÔNG Ở ĐƯỢC'
Hành tinh của chúng ta không bắt đầu từ biển. Biển đến muộn hơn, sau khi Trái Đất nguội đi sau những năm hình thành nóng chảy. Làm thế nào Trái Đất có nước vẫn là một câu hỏi mở.Một số nhà nghiên cứu tin rằng nước đã đến bên trong các tiểu hành tinh đã bắn phá Trái Đất vài tỷ năm trước, trong khi những người khác cho rằng nước đã bị khóa bên trong hành tinh này kể từ lần đầu tiên nó hình thành từ những tảng đá có kích thước bằng ngọn núi quay xung quanh Hệ Mặt Trời sơ khai.
Tháng 9/2023 này, một tàu vũ trụ của NASA sẽ mang về nhà các mẫu từ một tiểu hành tinh vẫn không thay đổi kể từ thời kỳ vũ trụ đó, và chúng có thể tiết lộ thông tin quan trọng về chính sự tồn tại của Trái Đất chúng ta. Các nhà khoa học hy vọng sẽ khám phá ra manh mối về các lực đã tạo ra các đại dương trên Trái Đất và làm phong phú chúng bằng các hợp chất hóa học cuối cùng đã tạo ra sự sống.
Đối mặt với biến đổi khí hậu, trong khi chúng ta đang cố gắng tìm hiểu về cách hành tinh đại dương của chúng ta hình thành, thì phần còn lại đang khiến vùng nước của nó phải chịu nhiệt độ cao và toàn bộ hành tinh đang phải đối mặt với hậu quả thảm khốc:
Các đại dương nóng đang làm tan chảy các tảng băng, tăng cường các cơn bão và tàn phá các ngành công nghiệp đánh bắt cá.
Karen St. Germain, Giám đốc bộ phận khoa học Trái Đất của NASAnói: "Trái Đất đã chứng kiến rất nhiều thay đổi trong hành trình tồn tại của nó. Và hiện tại, con người đang tác động đến hành tinh này theo cách mà nó chưa từng bị trước đây".
Các nhà thiên văn gọi 'vùng có thể ở được' xung quanh một ngôi sao là vùng Goldilocks. Ở đó, điều kiện không quá nóng và không quá lạnh, vừa đủ để nước lỏng chảy.
May mắn thay, một cách tự nhiên, Trái Đất nằm ngay trong vùng có thể ở được từ ngôi sao chủ mang tên Mặt Trời và dự kiến sẽ tận hưởng cảm giác dễ chịu này trong ít nhất vài tỷ năm nữa, trước khi bị Mặt Trời phình to, đun sôi theo đúng nghĩa đen toàn bộ đại dương trên hành tinh này.
Nhưng, một cách nhân tạo, Trái Đất có thể trở nên 'không thể ở được' do chính bàn tay của con người. Hậu quả của biến đổi khí hậu nhân tạo có thể nhìn thấy rõ từ lũ lụt , hạn hán, cháy rừng, những ngày nắng nóng đến mức chạm vào nhựa đường có thể làm bỏng da nghiêm trọng, nước biển nóng đến mức có thể san phẳng rạn san hô và hệ sinh thái dưới nó.
Chỉ mới đây thôi, người đứng đầu Liên Hợp Quốc cho biết - Tổng thư ký António Guterres - phải nhấn mạnh rằng: "Kỷ nguyên nóng lên toàn cầu đã kết thúc; kỷ nguyên sôi sục toàn cầu đã đến" để gióng lên hồi chuông cảnh báo mạnh cho thấy hiện thực khắc nghiệt của biến đổi khí hậu, nóng lên toàn cầu.
Các nhà khoa học khí hậu đã cảnh báo rằng hiện tượng sôi sục đại dương toàn cầu không phải là một thuật ngữ khoa học, và đợt thời tiết khắc nghiệt hiện tại của chúng ta đã được dự đoán trong nhiều năm. Hiện thực đã đến, và đối tượng chịu hậu quả không ai khác chính là con người.
"Nhân loại đang ngồi trên ghế nóng. Đối với phần lớn Bắc Mỹ, châu Á, châu Phi và châu Âu, đây là một mùa hè khắc nghiệt. Đối với toàn bộ hành tinh, đó là một thảm họa. Và đối với các nhà khoa học, rõ ràng là con người phải chịu trách nhiệm" - Tổng thư ký António Guterres nói.
Nguồn: The Atlantic
