Khôi Nguyên
Writer
Trong cuộc họp báo cáo kết quả kinh doanh Quý 1/2025 đầy khó khăn vào ngày 22/4 vừa qua, Elon Musk một lần nữa làm điều ông giỏi nhất: vẽ ra một tương lai tự động hóa đầy hứa hẹn với "hàng triệu" xe Tesla tự lái hoàn toàn sẽ lăn bánh vào cuối năm sau (2026). Tuy nhiên, giữa những lời hứa quen thuộc, tầm nhìn lâu nay của Musk về một đội quân robotaxi có thể đi bất cứ đâu, bất cứ lúc nào (Level 5) dường như đang "bắt đầu tan rã" khi chính ông lần đầu thừa nhận sự cần thiết của các "tham số" giới hạn hoạt động.
Từ lời hứa Level 5 đến "tham số" địa phương
Kể từ năm 2020, Elon Musk đã liên tục hứa hẹn về khả năng tự lái hoàn toàn (Full Self-Driving - FSD) của xe Tesla, thậm chí từng tự gọi mình là "cậu bé chăn cừu nói dối về FSD" ("the boy who cried FSD") vì những lời hứa chưa thành hiện thực. Trong cuộc họp vừa qua, ông tiếp tục lặp lại viễn cảnh tươi sáng: hàng triệu xe tự hành vào cuối 2026, người dùng có thể ngủ trong xe và thức dậy ở điểm đến vào cuối năm nay (2025). Những lời hứa này được đưa ra nhằm chuyển hướng sự chú ý khỏi các vấn đề tài chính hiện tại (doanh thu, lợi nhuận sụt giảm) và tái khẳng định vị thế công ty công nghệ tương lai của Tesla.
Tuy nhiên, khi đối mặt với các câu hỏi cụ thể hơn từ giới phân tích tài chính về kế hoạch triển khai robotaxi "không cần giám sát" tại Austin, Texas vào tháng 6 tới, Musk đã phải đưa ra những điều chỉnh quan trọng so với tầm nhìn Level 5 không giới hạn trước đây. Ông thừa nhận sẽ có những hạn chế nhất định. Ví dụ, một chiếc xe tự lái Tesla có thể sẽ không hoạt động được trong "bão tuyết ở Manhattan". Nói cách khác, Musk dường như đã chấp nhận sự cần thiết của việc khoanh vùng hoạt động (geofencing) – một thực tế mà mọi công ty xe tự hành khác đều áp dụng nhưng Musk thường bác bỏ vì nó mâu thuẫn với viễn cảnh đội xe tự do, phi tập trung của ông. "Ngày càng rõ ràng rằng có giá trị nào đó trong việc có một bộ thông số cục bộ cho các khu vực và địa phương khác nhau," Musk nói.
Phiên bản thí điểm tại Austin (dự kiến 10-20 xe Model Y) cũng được làm rõ là sẽ có người điều khiển từ xa (teleoperator) sẵn sàng can thiệp trong trường hợp khẩn cấp hoặc xe bị "mắc kẹt", làm lu mờ đi phần nào khái niệm "không cần giám sát". Phó chủ tịch Autopilot Ashok Elluswamy còn tiết lộ các xe thí điểm này sẽ có "đầu vào âm thanh" để nghe còi xe cứu thương, một tính năng mà xe của khách hàng hiện không có.
Canh bạc "chỉ dùng camera" và những nghi ngờ
Bất chấp việc thừa nhận các giới hạn hoạt động, Musk vẫn kiên định bảo vệ chiến lược chỉ sử dụng camera (vision-only) cho hệ thống tự lái của Tesla, dựa trên mạng nơ-ron đầu cuối được huấn luyện từ hàng tỷ dặm dữ liệu thực tế. Ông tiếp tục chế nhạo cách tiếp cận đa cảm biến của đối thủ như Waymo (sử dụng cả Lidar, radar, cảm biến siêu âm) là quá đắt đỏ và gọi Lidar là "cái nạng". Musk cho rằng việc Tesla tự sản xuất xe, máy tính, cảm biến mang lại lợi thế về chi phí và tích hợp. Ông còn tuyên bố hệ thống thị giác của Tesla bỏ qua xử lý hình ảnh thông thường mà dùng "đếm photon trực tiếp" để đối phó với ánh sáng lóa hay bụi bẩn.
Tuy nhiên, cách tiếp cận này của Tesla vẫn đối mặt nhiều nghi ngờ từ giới chuyên gia và thực tế là hệ thống Autopilot/FSD đang bị điều tra liên quan đến hàng loạt vụ tai nạn chết người. Các công ty như Waymo, với hàng trăm nghìn chuyến taxi tự hành hoàn toàn mỗi tuần tại 4 thành phố (bao gồm cả Austin), đã chứng minh hiệu quả của việc sử dụng đa cảm biến để đảm bảo an toàn và dự phòng. Musk cũng không đề cập đến việc hàng triệu xe Tesla hiện tại có thể cần nâng cấp phần cứng tốn kém để đạt được FSD như đã hứa.
Bối cảnh phức tạp
Tham vọng robotaxi của Musk còn đối mặt với những yếu tố bên ngoài. Cuộc chiến thương mại leo thang có thể làm gián đoạn việc sản xuất Cybercab (mẫu xe robotaxi chuyên dụng) sau khi có tin Tesla phải tạm dừng nhập khẩu linh kiện từ Trung Quốc do thuế quan. Trớ trêu thay, trong khi các rào cản kỹ thuật và an toàn còn đó, rào cản pháp lý có thể lại đang được nới lỏng bởi chính Bộ phận Hiệu quả Chính phủ (DOGE) do Musk dẫn dắt đã cắt giảm nhân sự tại các cơ quan quản lý đang điều tra hệ thống tự lái của Tesla.
Lời thừa nhận về các "tham số" giới hạn của Elon Musk cho thấy ngay cả vị tỷ phú công nghệ cũng đang phải đối mặt với thực tế phức tạp của việc triển khai xe tự lái hoàn toàn trên quy mô lớn. Dù vẫn kiên định với tầm nhìn và chiến lược riêng, khoảng cách giữa những lời hứa hẹn đầy tham vọng và khả năng vận hành tự hành an toàn, đáng tin cậy trong thế giới thực của Tesla dường như vẫn còn khá xa.
Từ lời hứa Level 5 đến "tham số" địa phương
Kể từ năm 2020, Elon Musk đã liên tục hứa hẹn về khả năng tự lái hoàn toàn (Full Self-Driving - FSD) của xe Tesla, thậm chí từng tự gọi mình là "cậu bé chăn cừu nói dối về FSD" ("the boy who cried FSD") vì những lời hứa chưa thành hiện thực. Trong cuộc họp vừa qua, ông tiếp tục lặp lại viễn cảnh tươi sáng: hàng triệu xe tự hành vào cuối 2026, người dùng có thể ngủ trong xe và thức dậy ở điểm đến vào cuối năm nay (2025). Những lời hứa này được đưa ra nhằm chuyển hướng sự chú ý khỏi các vấn đề tài chính hiện tại (doanh thu, lợi nhuận sụt giảm) và tái khẳng định vị thế công ty công nghệ tương lai của Tesla.
Tuy nhiên, khi đối mặt với các câu hỏi cụ thể hơn từ giới phân tích tài chính về kế hoạch triển khai robotaxi "không cần giám sát" tại Austin, Texas vào tháng 6 tới, Musk đã phải đưa ra những điều chỉnh quan trọng so với tầm nhìn Level 5 không giới hạn trước đây. Ông thừa nhận sẽ có những hạn chế nhất định. Ví dụ, một chiếc xe tự lái Tesla có thể sẽ không hoạt động được trong "bão tuyết ở Manhattan". Nói cách khác, Musk dường như đã chấp nhận sự cần thiết của việc khoanh vùng hoạt động (geofencing) – một thực tế mà mọi công ty xe tự hành khác đều áp dụng nhưng Musk thường bác bỏ vì nó mâu thuẫn với viễn cảnh đội xe tự do, phi tập trung của ông. "Ngày càng rõ ràng rằng có giá trị nào đó trong việc có một bộ thông số cục bộ cho các khu vực và địa phương khác nhau," Musk nói.
Phiên bản thí điểm tại Austin (dự kiến 10-20 xe Model Y) cũng được làm rõ là sẽ có người điều khiển từ xa (teleoperator) sẵn sàng can thiệp trong trường hợp khẩn cấp hoặc xe bị "mắc kẹt", làm lu mờ đi phần nào khái niệm "không cần giám sát". Phó chủ tịch Autopilot Ashok Elluswamy còn tiết lộ các xe thí điểm này sẽ có "đầu vào âm thanh" để nghe còi xe cứu thương, một tính năng mà xe của khách hàng hiện không có.
Canh bạc "chỉ dùng camera" và những nghi ngờ
Bất chấp việc thừa nhận các giới hạn hoạt động, Musk vẫn kiên định bảo vệ chiến lược chỉ sử dụng camera (vision-only) cho hệ thống tự lái của Tesla, dựa trên mạng nơ-ron đầu cuối được huấn luyện từ hàng tỷ dặm dữ liệu thực tế. Ông tiếp tục chế nhạo cách tiếp cận đa cảm biến của đối thủ như Waymo (sử dụng cả Lidar, radar, cảm biến siêu âm) là quá đắt đỏ và gọi Lidar là "cái nạng". Musk cho rằng việc Tesla tự sản xuất xe, máy tính, cảm biến mang lại lợi thế về chi phí và tích hợp. Ông còn tuyên bố hệ thống thị giác của Tesla bỏ qua xử lý hình ảnh thông thường mà dùng "đếm photon trực tiếp" để đối phó với ánh sáng lóa hay bụi bẩn.
Tuy nhiên, cách tiếp cận này của Tesla vẫn đối mặt nhiều nghi ngờ từ giới chuyên gia và thực tế là hệ thống Autopilot/FSD đang bị điều tra liên quan đến hàng loạt vụ tai nạn chết người. Các công ty như Waymo, với hàng trăm nghìn chuyến taxi tự hành hoàn toàn mỗi tuần tại 4 thành phố (bao gồm cả Austin), đã chứng minh hiệu quả của việc sử dụng đa cảm biến để đảm bảo an toàn và dự phòng. Musk cũng không đề cập đến việc hàng triệu xe Tesla hiện tại có thể cần nâng cấp phần cứng tốn kém để đạt được FSD như đã hứa.
Bối cảnh phức tạp
Tham vọng robotaxi của Musk còn đối mặt với những yếu tố bên ngoài. Cuộc chiến thương mại leo thang có thể làm gián đoạn việc sản xuất Cybercab (mẫu xe robotaxi chuyên dụng) sau khi có tin Tesla phải tạm dừng nhập khẩu linh kiện từ Trung Quốc do thuế quan. Trớ trêu thay, trong khi các rào cản kỹ thuật và an toàn còn đó, rào cản pháp lý có thể lại đang được nới lỏng bởi chính Bộ phận Hiệu quả Chính phủ (DOGE) do Musk dẫn dắt đã cắt giảm nhân sự tại các cơ quan quản lý đang điều tra hệ thống tự lái của Tesla.
Lời thừa nhận về các "tham số" giới hạn của Elon Musk cho thấy ngay cả vị tỷ phú công nghệ cũng đang phải đối mặt với thực tế phức tạp của việc triển khai xe tự lái hoàn toàn trên quy mô lớn. Dù vẫn kiên định với tầm nhìn và chiến lược riêng, khoảng cách giữa những lời hứa hẹn đầy tham vọng và khả năng vận hành tự hành an toàn, đáng tin cậy trong thế giới thực của Tesla dường như vẫn còn khá xa.
