thuha19051234
Pearl
Đảo Phục Sinh được biết đến trong tiếng bản địa là Rapa Nui và đây là một trong những bí ẩn khảo cổ học đang diễn ra trên thế giới. Hòn đảo với những bức tượng Moai, đứng vững vàng như một lính canh dọc theo bờ biển.
Rapa Nui nổi tiếng với những bức tượng đá lớn nằm rải rác trên những ngọn đồi và đồng bằng của nó từ rất lâu, trước khi những nhà thám hiểm châu Âu đầu tiên đặt chân lên đảo. Hiện nay trên đảo không có người, những cư dân chỉ xuất hiện cách đó gần nhất 2000 km và cách bờ biển Chile 3500 km, nay đảo bị Chile thôn tính.
Hòn đảo này hiện tại thuộc quyền quản lý của Chile
Hòn đảo thiết kế hình tam giác và được tạo thành từ đá núi lửa. Trên hòn đảo, bạn sẽ không tìm thấy hình ảnh của sông hoặc suối, nơi đây chỉ có 3 cái hồ được hình thành từ miệng núi lửa. Cảnh quan xung quanh cũng sẽ gây bất ngờ khi cây cối trên đảo chỉ sở hữu chiều cao dưới 3 mét.
Những bức tượng Moai là điểm đặc trưng của hòn đảo, bức tượng lớn nhất nặng 75 tấn, được tạc từ một tảng đá.
Còn những bức tượng khác được gắn trên các bệ đá và gọi là ahu, giống như những chấm lớn chạy dọc theo dọc theo đường bờ biển, các bệ đá này được lấy từ các mỏ đá giữa đảo.
Các Moai và Ahu khổng lồ đã được chuyển đến nơi cuối cùng sau khi chúng được xây dựng. Theo các nhà nghiên cứu, việc di chuyển một bức tượng nặng 9 tấn trên quãng đường 10 km cần 70 người trưởng thành kéo đồng loạt. Ngoài số lượng người vận chuyển thì lượng người hậu cần cũng lên đến 400 người.
Hàng trăm tượng Moai được tìm thấy xung quanh hòn đảo, có nghĩa là cần hàng nghìn người để xây dựng chúng. Vì thế, Đảo Phục Sinh chắc chắn đã có một xã hội vững mạnh với đủ nguồn lực tồn tại để dành cho việc xây dựng các bức tượng tôn giáo. Nơi đây, có thể tồn tại lên đến hàng chục nghìn người và thậm chí họ còn phát triển một chữ viết mới, được gọi là rongorongo.
Vậy chuyện gì đã xảy ra khiến hòn đảo này rơi vào tình trạng suy sụp thiên nhiên và một xã hội được cho là hưng thịnh đã xây dựng hàng trăm bức tượng nặng 10 tấn lại giảm xuống chỉ còn vài trăm người vào năm 1722? Sau đây là 2 dòng giả thuyết và 2 câu chuyện được đặt ra để giải thích cho điều này.
Rongorongo - mật mã bí ẩn chưa được giải đáp
Hòn đảo này từng phân chia giai cấp rõ ràng, cụ thể những lãnh đạo các bộ lạc của isnalnd là hậu duệ trực tiếp của nhân vật thần thoại và cũng là người sáng lập.
Hòn đảo này từng có một hệ thống phân cấp nghiêm ngặt. Lãnh đạo các bộ lạc của isnalnd là hậu duệ trực tiếp của nhân vật thần thoại và cũng là những người định cư đầu tiên tại hòn đảo, họ được gọi là Hotu Motu'a.
Những người này đã trực tiếp thúc đẩy người dân trên đảo bắt đầu xây dựng các tượng Moai lớn, sau đó các Moai được kéo dọc trên hai thân cây song song giống như một chiếc xe trượt đất.
Những người dân nơi đây lựa chọn cây cọ để thực hiện quá trình vận chuyển, bởi cây cọ là loài cây duy nhất trên đảo sở hữu chiều cao hơn 15 mét. Với việc tạo ra số lượng Moai dày đặc, những cây cọ ở đây đã bị tàn phá nặng nề.
Sau khi cây cối mất dần, điều kiện sống trên đảo trở nên tồi tệ đi nhanh chóng, các thị tộc rơi vào xung đột với nhau. Do quá trình tàn phá thiên nhiên mà lượng mưa ở đây bị giảm đáng kể, đất đai trở nên cằn cỗi không thích hợp cho hoạt động nông nghiệp.
Bên cạnh tàn phá thiên nhiên, quá trình săn bắn bất hợp lý càng làm suy giảm và dẫn đến tuyệt chủng nhiều loài động vật quý hiếm. Không có gỗ để đóng thuyền, người dân trên đảo không thể rời đi và nguồn cá quanh bờ biển bị cạn kiệt nhanh chóng.
Sản lượng thịt giảm sút khiến người dân trên đảo lựa chọn cách sát hại và ăn thịt đồng loại để làm nguồn protein. Họ ăn thịt đồng loại và điều đó đã tàn phá nhanh chóng dân số nơi đây, với số lượng giảm dân số ước tính 30.000 xuống chỉ còn 1.500 người trong khoảng thời gian từ năm 1200 đến năm 1722.
Trước tình hình môi trường ngày càng xấu đi, người dân trên đảo đã chuyển sang hợp tác, thay vì ăn thịt đồng loại. Họ đã xây dựng những khu vườn đá đáng kinh ngạc, với những cánh đồng được bao phủ bởi đá.
Tảng đá này cũng dần bị xói mòn bởi gió mưa, làm giàu chất dinh dưỡng cho đất và cho phép thực phẩm phát triển. Cộng đồng dân số nhỏ bé chưa quá 2.000 người đã kiên cường và làm việc cùng nhau để làm cho hòn đảo sa mạc mới có thể sinh sống được.
Cả 2 câu chuyện, 2 giả thuyết nói trên đều có những điểm thống nhất cả về mốc thời gian sau năm 1722 với những sự kiện diễn ra tiếp theo. Đó là sự xuất hiện của những người châu Âu đầu tiên đã dẫn đến cuộc tàn sát hoàn toàn người dân trên đảo bằng súng. Cuộc thảm sát cũng gián tiếp tạo nên bệnh đậu mùa và các loại vi trùng khác.
Những người dân Rapa Nui bản địa bị bắt cóc và bán làm nô lệ, những xung đột gay gắt khiến những người dân trên đảo quay lưng lại với nhau và lật đổ cả những bức tượng họ vốn tôn thờ.
Đến năm 1830, chỉ có một Moai vẫn đứng vững. Đến năm 1855, chỉ còn lại 30 người Rapa Nui bản địa và tất cả cư dân bản địa trên đảo ngày nay đều là hậu duệ của 30 người đó.
Một khu vườn đá trên Rapa Nui
Hạt họ hóa thạch cùng các với các vết gặm nhấm cung cấp manh mối cho thấy chuột đã ăn hạt cây, làm giảm số lượng cây trên đảo. Còn độ lớn và quy mô của các bức tượng cung cấp manh mối về việc cần bao nhiêu người để làm ra chúng.
Có lẽ những người hiện đại sẽ không bao giờ biết chính xác điều gì đã diễn ra trên Đảo Phục sinh, nhưng chúng ta có thể thấy rõ hậu quả của sự tàn phá sinh thái. Trong kỷ nguyên Anthropocene, Đảo Phục sinh có thể đóng vai trò như một bài học quy mô nhỏ cho những thảm họa hiện đang xảy ra trên toàn cầu… và tất cả những thảm họa sắp xảy ra.
Nguồn Scienceabc
Hòn đảo bí ẩn: tượng Moai đặc trưng, từng là một xã hội phát triển hưng thịnh
Trước năm 1722, cư dân sinh sống an toàn tại đây, nhưng ngay sao đó những con thuyền đầu tiên đến từ châu Âu đã đổ bộ và tấn công vào bờ biển. Kể từ đó, những cư dân bản địa đã bị tấn công và sát hại.Rapa Nui nổi tiếng với những bức tượng đá lớn nằm rải rác trên những ngọn đồi và đồng bằng của nó từ rất lâu, trước khi những nhà thám hiểm châu Âu đầu tiên đặt chân lên đảo. Hiện nay trên đảo không có người, những cư dân chỉ xuất hiện cách đó gần nhất 2000 km và cách bờ biển Chile 3500 km, nay đảo bị Chile thôn tính.
Hòn đảo thiết kế hình tam giác và được tạo thành từ đá núi lửa. Trên hòn đảo, bạn sẽ không tìm thấy hình ảnh của sông hoặc suối, nơi đây chỉ có 3 cái hồ được hình thành từ miệng núi lửa. Cảnh quan xung quanh cũng sẽ gây bất ngờ khi cây cối trên đảo chỉ sở hữu chiều cao dưới 3 mét.
Những bức tượng Moai là điểm đặc trưng của hòn đảo, bức tượng lớn nhất nặng 75 tấn, được tạc từ một tảng đá.
Còn những bức tượng khác được gắn trên các bệ đá và gọi là ahu, giống như những chấm lớn chạy dọc theo dọc theo đường bờ biển, các bệ đá này được lấy từ các mỏ đá giữa đảo.
Các Moai và Ahu khổng lồ đã được chuyển đến nơi cuối cùng sau khi chúng được xây dựng. Theo các nhà nghiên cứu, việc di chuyển một bức tượng nặng 9 tấn trên quãng đường 10 km cần 70 người trưởng thành kéo đồng loạt. Ngoài số lượng người vận chuyển thì lượng người hậu cần cũng lên đến 400 người.
Vậy chuyện gì đã xảy ra khiến hòn đảo này rơi vào tình trạng suy sụp thiên nhiên và một xã hội được cho là hưng thịnh đã xây dựng hàng trăm bức tượng nặng 10 tấn lại giảm xuống chỉ còn vài trăm người vào năm 1722? Sau đây là 2 dòng giả thuyết và 2 câu chuyện được đặt ra để giải thích cho điều này.
Câu chuyện buồn về nội chiến trên đảo
Những người đầu tiên đặt chân đến Rapa Nui là những người định cư ở Polynesia, vào khoảng giữa năm 800 đến năm 1200 sau Công nguyên. Những câu chuyện truyền miệng nói rằng một nhà lãnh đạo tinh thần ở Polynesia đã thấy một con chim thần bay qua cảnh quan của Rapa Nui. Vì thế đã có một chuyến thám hiểm đến hòn đảo này để được nhìn thấy tận mắt và lịch sử của Rapa Nui sau năm 1200 sau Công nguyên lại đáng thất vọng và nghiệt ngã, như được kể lại trong cuốn “Collapse" của Jared Diamond.
Hòn đảo này từng phân chia giai cấp rõ ràng, cụ thể những lãnh đạo các bộ lạc của isnalnd là hậu duệ trực tiếp của nhân vật thần thoại và cũng là người sáng lập.
Hòn đảo này từng có một hệ thống phân cấp nghiêm ngặt. Lãnh đạo các bộ lạc của isnalnd là hậu duệ trực tiếp của nhân vật thần thoại và cũng là những người định cư đầu tiên tại hòn đảo, họ được gọi là Hotu Motu'a.
Những người này đã trực tiếp thúc đẩy người dân trên đảo bắt đầu xây dựng các tượng Moai lớn, sau đó các Moai được kéo dọc trên hai thân cây song song giống như một chiếc xe trượt đất.
Những người dân nơi đây lựa chọn cây cọ để thực hiện quá trình vận chuyển, bởi cây cọ là loài cây duy nhất trên đảo sở hữu chiều cao hơn 15 mét. Với việc tạo ra số lượng Moai dày đặc, những cây cọ ở đây đã bị tàn phá nặng nề.
Sau khi cây cối mất dần, điều kiện sống trên đảo trở nên tồi tệ đi nhanh chóng, các thị tộc rơi vào xung đột với nhau. Do quá trình tàn phá thiên nhiên mà lượng mưa ở đây bị giảm đáng kể, đất đai trở nên cằn cỗi không thích hợp cho hoạt động nông nghiệp.
Bên cạnh tàn phá thiên nhiên, quá trình săn bắn bất hợp lý càng làm suy giảm và dẫn đến tuyệt chủng nhiều loài động vật quý hiếm. Không có gỗ để đóng thuyền, người dân trên đảo không thể rời đi và nguồn cá quanh bờ biển bị cạn kiệt nhanh chóng.
Sản lượng thịt giảm sút khiến người dân trên đảo lựa chọn cách sát hại và ăn thịt đồng loại để làm nguồn protein. Họ ăn thịt đồng loại và điều đó đã tàn phá nhanh chóng dân số nơi đây, với số lượng giảm dân số ước tính 30.000 xuống chỉ còn 1.500 người trong khoảng thời gian từ năm 1200 đến năm 1722.
Và câu chuyện về tình yêu
Bên cạnh câu chuyện rùng rợn kể trên, có một câu chuyện khác được truyền miệng kể về quá trình sụp đổ của hệ sinh thái nơi đây. Cụ thể, sự sụp đổ thiên nhiên nơi đây là ảnh hưởng do loài chuột Polynesia tác động khi chúng ăn hạt cọ và cây non, ngăn cản sự phát triển của hệ sinh thái rừng.Trước tình hình môi trường ngày càng xấu đi, người dân trên đảo đã chuyển sang hợp tác, thay vì ăn thịt đồng loại. Họ đã xây dựng những khu vườn đá đáng kinh ngạc, với những cánh đồng được bao phủ bởi đá.
Tảng đá này cũng dần bị xói mòn bởi gió mưa, làm giàu chất dinh dưỡng cho đất và cho phép thực phẩm phát triển. Cộng đồng dân số nhỏ bé chưa quá 2.000 người đã kiên cường và làm việc cùng nhau để làm cho hòn đảo sa mạc mới có thể sinh sống được.
Cả 2 câu chuyện, 2 giả thuyết nói trên đều có những điểm thống nhất cả về mốc thời gian sau năm 1722 với những sự kiện diễn ra tiếp theo. Đó là sự xuất hiện của những người châu Âu đầu tiên đã dẫn đến cuộc tàn sát hoàn toàn người dân trên đảo bằng súng. Cuộc thảm sát cũng gián tiếp tạo nên bệnh đậu mùa và các loại vi trùng khác.
Những người dân Rapa Nui bản địa bị bắt cóc và bán làm nô lệ, những xung đột gay gắt khiến những người dân trên đảo quay lưng lại với nhau và lật đổ cả những bức tượng họ vốn tôn thờ.
Đến năm 1830, chỉ có một Moai vẫn đứng vững. Đến năm 1855, chỉ còn lại 30 người Rapa Nui bản địa và tất cả cư dân bản địa trên đảo ngày nay đều là hậu duệ của 30 người đó.
Lịch sử thực sự của hòn đảo sẽ mãi là dấu chấm hỏi
Nhân học và lịch sử vẫn luôn cố gắng để tìm kiếm sự thật và lịch sử khó hiểu của Rapa Nui đã được các chuyên gia ghép lại với nhau qua nhiều nghiên cứu.Hạt họ hóa thạch cùng các với các vết gặm nhấm cung cấp manh mối cho thấy chuột đã ăn hạt cây, làm giảm số lượng cây trên đảo. Còn độ lớn và quy mô của các bức tượng cung cấp manh mối về việc cần bao nhiêu người để làm ra chúng.
Có lẽ những người hiện đại sẽ không bao giờ biết chính xác điều gì đã diễn ra trên Đảo Phục sinh, nhưng chúng ta có thể thấy rõ hậu quả của sự tàn phá sinh thái. Trong kỷ nguyên Anthropocene, Đảo Phục sinh có thể đóng vai trò như một bài học quy mô nhỏ cho những thảm họa hiện đang xảy ra trên toàn cầu… và tất cả những thảm họa sắp xảy ra.
Nguồn Scienceabc
