Bui Nhat Minh
Intern Writer
Trong thời đại hiện đại hóa nhanh chóng, một trong những mối lo ngại ngày càng gia tăng là sự hiện diện của các hóa chất nhân tạo trong môi trường tự nhiên. Có lẽ nổi tiếng nhất là nhóm PFAS các chất thường được dùng để tạo lớp chống dính cho chảo rán hay chống thấm cho vải vóc. Chúng được mệnh danh là “hóa chất vĩnh cửu” vì gần như không phân hủy trong tự nhiên.
Tuy nhiên, một họ hàng ít được biết đến nhưng cũng nguy hiểm không kém đang dần lộ diện: parafin clo hóa chuỗi trung bình, hay còn gọi là MCCP. Đây là một loại hóa chất tổng hợp có khả năng tích tụ lâu dài trong môi trường, ảnh hưởng đến gan, thận, tuyến giáp và cả hệ thần kinh. Gần đây, MCCP đã được phát hiện trong khí quyển Bắc Mỹ, cho thấy mức độ lan rộng của nó đang vượt ra khỏi các khu vực công nghiệp truyền thống.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Colorado Boulder, trong lúc nghiên cứu về khí dung tại vùng nông nghiệp Oklahoma, đã tình cờ phát hiện ra MCCP trong không khí, sử dụng kỹ thuật phổ khối ion hóa. Họ nghi ngờ rằng chính việc rải bùn thải sinh học đã vô tình đưa MCCP vào khí quyển, khi các hóa chất độc hại này bốc hơi từ mặt đất.
Tác giả nghiên cứu Daniel Katz cho biết: “Chúng tôi chưa thể khẳng định trực tiếp, nhưng có khả năng rất cao MCCP đã theo phân bón bùn thải bay vào không khí.”
Trước đây, một hóa chất tương tự là SCCP (parafin clo chuỗi ngắn) đã bị EPA và Công ước Stockholm liệt vào danh sách cấm. Giờ đây, MCCP cũng đang bị xem xét loại bỏ hoàn toàn trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên, điều này lại đặt ra một vòng luẩn quẩn: khi một hóa chất bị cấm, thị trường thường thay thế bằng một chất tương tự đôi khi còn độc hại không kém.
Ellie Browne, đồng tác giả nghiên cứu, nhận xét: “Khi cấm một hóa chất, nhu cầu vẫn còn đó. Kết quả là, nó bị thay bằng một hóa chất khác.”
Nhóm nghiên cứu hy vọng việc MCCP được phát hiện trong khí quyển sẽ thúc đẩy các nỗ lực đánh giá tác động sức khỏe và môi trường của loại hóa chất này. Katz nói: “Chúng tôi mới chỉ phát hiện sự hiện diện của MCCP, nhưng vẫn chưa biết chúng tác động ra sao trong không khí. Điều quan trọng là phải tiếp tục nghiên cứu và có các cơ quan đủ năng lực để đánh giá, quản lý rủi ro từ các hóa chất mới này.” (popularmechanics)
Tuy nhiên, một họ hàng ít được biết đến nhưng cũng nguy hiểm không kém đang dần lộ diện: parafin clo hóa chuỗi trung bình, hay còn gọi là MCCP. Đây là một loại hóa chất tổng hợp có khả năng tích tụ lâu dài trong môi trường, ảnh hưởng đến gan, thận, tuyến giáp và cả hệ thần kinh. Gần đây, MCCP đã được phát hiện trong khí quyển Bắc Mỹ, cho thấy mức độ lan rộng của nó đang vượt ra khỏi các khu vực công nghiệp truyền thống.
Hành trình từ bùn thải đến khí quyển
MCCP có mặt trong nhiều sản phẩm công nghiệp như chất lỏng gia công kim loại, vải dệt và nhựa PVC. Do đó, chúng thường xuất hiện trong nước thải công nghiệp, rồi theo dòng chảy thâm nhập vào hệ sinh thái. Tại nhiều nơi, phần bùn còn lại sau xử lý nước thải gọi là bùn thải sinh học lại được tận dụng làm phân bón cho cây trồng.Các nhà nghiên cứu tại Đại học Colorado Boulder, trong lúc nghiên cứu về khí dung tại vùng nông nghiệp Oklahoma, đã tình cờ phát hiện ra MCCP trong không khí, sử dụng kỹ thuật phổ khối ion hóa. Họ nghi ngờ rằng chính việc rải bùn thải sinh học đã vô tình đưa MCCP vào khí quyển, khi các hóa chất độc hại này bốc hơi từ mặt đất.
Tác giả nghiên cứu Daniel Katz cho biết: “Chúng tôi chưa thể khẳng định trực tiếp, nhưng có khả năng rất cao MCCP đã theo phân bón bùn thải bay vào không khí.”
Trước đây, một hóa chất tương tự là SCCP (parafin clo chuỗi ngắn) đã bị EPA và Công ước Stockholm liệt vào danh sách cấm. Giờ đây, MCCP cũng đang bị xem xét loại bỏ hoàn toàn trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên, điều này lại đặt ra một vòng luẩn quẩn: khi một hóa chất bị cấm, thị trường thường thay thế bằng một chất tương tự đôi khi còn độc hại không kém.
Ellie Browne, đồng tác giả nghiên cứu, nhận xét: “Khi cấm một hóa chất, nhu cầu vẫn còn đó. Kết quả là, nó bị thay bằng một hóa chất khác.”
Một chút hy vọng: Bùn thải có thể bị cấm
Dù viễn cảnh có vẻ u ám, nhưng vẫn có dấu hiệu tích cực. Thượng viện bang Oklahoma đã thông qua luật cấm sử dụng bùn thải sinh học làm phân bón. Một nhóm hoạt động môi trường mới mang tên Liên minh vì Đất không bùn thải cũng đang vận động để mở rộng lệnh cấm này trên toàn quốc. Trong khi đó, EPA hiện chỉ quản lý nhưng chưa cấm hoàn toàn MCCP.Nhóm nghiên cứu hy vọng việc MCCP được phát hiện trong khí quyển sẽ thúc đẩy các nỗ lực đánh giá tác động sức khỏe và môi trường của loại hóa chất này. Katz nói: “Chúng tôi mới chỉ phát hiện sự hiện diện của MCCP, nhưng vẫn chưa biết chúng tác động ra sao trong không khí. Điều quan trọng là phải tiếp tục nghiên cứu và có các cơ quan đủ năng lực để đánh giá, quản lý rủi ro từ các hóa chất mới này.” (popularmechanics)
