VNR Content
Pearl
Ở thời điểm mà giá xăng tăng cao, còn phí sạc pin xe ô tô điện (EV) thì được nhà sản xuất ưu đãi hết cỡ, mua EV có lẽ là một lựa chọn hiển nhiên. Nhưng tính kinh tế của EV là một câu chuyện phức tạp, và bạn cần nắm rõ khá nhiều vấn đề lạ lẫm trước khi quyết định nói lời tạm biệt với các trạm xăng.
Thật vậy, theo phóng viên Brian Cooley của trang tin CNET, rất nhiều người mua xe hybrid hay những loại xe sử dụng công nghệ tiết kiệm nhiên liệu khác ở mức chi phí ròng cao hơn nhiều so với số tiền họ có thể tiết kiệm được từ việc mua nhiên liệu khi sử dụng chúng. Một người bạn của anh thậm chí còn nhất mực đổi chiếc Porsche Cayenne để lấy chiếc Cayenne Hybrid, kể cả khi một bài toán đơn giản chỉ ra rằng phải mất...111 năm người này mới hòa vốn được!
Chắc chắn một chiếc xe thuần điện sẽ tiết kiệm cho bạn nhiều năng lượng hơn hẳn so với một chiếc xe lai (như Cayenne Hybrid nói trên), nhưng giá mua ban đầu của nó, cùng phí bảo hiểm và phí sửa chữa cao hơn thông thường, có thể khiến mọi bài toán kinh tế liên quan cho ra kết quả không mấy tích cực. Mặt khác, xe xăng truyền thống thường đi kèm với nhiều khoản phí bảo dưỡng lặt vặt mà EV không có, như thay nhớt hay phanh.
Nhiều người còn đưa ra lý do mua EV là để bảo vệ môi trường - điều này nằm ngoài phạm vi của bài viết, nhưng hãy nghĩ về những cách bảo vệ môi trường hiệu quả hơn nhiều so với đổ tiền vào xe điện: lắp tấm năng lượng mặt trời lên mái nhà, hạn chế đi công tác bằng máy bay...?
Ví dụ, Subaru, vốn không nổi tiếng về xe điện, có giá trị bán lại trung bình là 66% giá mới sau 5 năm sử dụng. Giả sử một chiếc Subaru mới toanh có giá 35.000 USD, mức sụt giá đó sẽ khiến bạn “lỗ” 11.500 USD trong 5 năm đầu tiên, hoặc 6,3 USD/ngày - bằng tiền uống cafe sáng cả tuần rồi!
Trong khi đó, một chiếc Tesla có giá trung bình cao hơn sẽ giữ được 58% giá trị sau 5 năm (đây là lý do tại sao Tesla xếp thứ 3 trong danh sách các nhãn hiệu xe sang). Tức là nếu bạn mua một chiếc Model 3 giá 60.000 USD, bạn sẽ phải chấp nhận “lỗ” 25.000 USD trong 5 năm đầu tiên, hoặc 13,8 USD/ngày.
Tuy nhiên cần lưu ý rằng con số này chỉ mang tính phỏng đoán, bởi rất ít mẫu EV nào có thời gian hoạt động đủ lâu để khiến pin xuống cấp đến mức phải thay thế, và bản thân thị trường pin linh kiện cũng chưa đủ thời gian để phát triển mạnh như thị trường linh kiện xe truyền thống.
Ngoài ra, đối với những chiếc EV mua đi bán lại, chúng ta cũng chưa thể biết được người chủ nào sẽ nhận trách nhiệm thay pin: nếu bạn mua một chiếc EV đã qua sử dụng, cần lường trước rằng bạn có thể chính là người phải bỏ tiền túi thay pin cho xe một khi quãng đường hoạt động của nó giảm đến mức bạn hoặc người mua lại xe sau này không thể chấp nhận được nữa - qua đó khiến vấn đề khấu hao của xe càng khó nhằn hơn, làm giảm đáng kể tính kinh tế của việc lái xe điện.
Ví dụ, tại California, giá điện sinh hoạt trung bình là 18 cents/kWh, trong khi ở Idaho là 8 cents/kWh và Hawaii là 28 cents/kWh. Sự dao động này giống như khi bạn đổ 1 gallon xăng (khoảng 3,8 lít) ở California tốn 5 USD, ở Idaho tốn 2,5 USD và ở Hawaii tốn 8 USD vậy - rất khác biệt. Và tiền điện thì không phải lúc nào rõ ràng. Ai cũng biết rằng có những thời điểm trong ngày, giá điện sẽ thấp hơn thông thường, và đừng quên tính cả những khoản thuế liên quan nữa.
Một phép so sánh nhanh trên website của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ cho thấy một chiếc Tesla Model 3 Long Range tiêu tốn ít năng lượng hơn nhiều so với BMW 330i xDrive (xe xăng), khiến bạn lập tức cho rằng Tesla dường như là lựa chọn tuyệt vời nếu muốn tiết kiệm.
Nhưng một nghiên cứu của Anderson Economic Group vào năm 2021 lại kết luận rằng lái EV có thể tốn kém hơn đáng kể so với lái xe truyền thống. Dù là một kết luận gây tranh cãi, nhưng không phải là không có cơ sở, dù các nhà nghiên cứu giả định người dùng sạc xe chủ yếu ở các trạm thương mại thay vì tại nhà, và bạn có thể thảnh thơi đợi sạc xe chứ không phải lo lắng với cuộc sống tấp nập. Với những người sạc xe tại nhà, vấn đề nhẹ nhàng hơn nhiều, nhưng Anderson nhấn mạnh rằng hầu hết người dùng EV sẽ muốn sạc ở những trạm sạc cấp 2, mà chi phí cho trạm sạc này lên đến 2.000 USD mỗi năm.
Để trả lời cho câu hỏi được đặt ra ở đầu bài, lái xe điện có thể ít tốn kém hơn, tốn kém ngang ngửa, hoặc tốn kém hơn lái xe xăng. Một câu trả lời vô thưởng vô phạt? Không đâu, một chiếc xe điện có thể cho phép bạn giảm bớt chi phí thực sự của việc đi lại, trừ những chuyến đi dài hơi. Việc chuyển sang EV là không tránh khỏi vì những lý do công nghệ, chính trị, và tài chính, nhưng điều bạn cần biết là chi phí khi sử dụng EV có phù hợp với hoàn cảnh của chính bạn hay không, chứ không phải sử dụng EV sẽ giúp ích cho môi trường hay những người khác như thế nào!
Tham khảo: CNET
Mua xe mới
Để lái EV, bạn hiển nhiên phải mua xe trước, và xe thì không rẻ. Kể cả khi bán đi chiếc xe chạy xăng đã cũ hiện có, bạn nhiều khả năng cũng phải bỏ thêm ít nhất 10.000 USD. Quyết định này sẽ khiến bạn phải “cày cuốc” nhiều năm mới hòa vốn, dù cho bạn chỉ mua một chiếc EV siêu rẻ, sống ở nơi giá điện thấp, và luôn sạc xe tại nhà. Quá nhiều chữ “nếu” khiến việc mua EV khó lòng được xem là một lựa chọn kinh tế.Thật vậy, theo phóng viên Brian Cooley của trang tin CNET, rất nhiều người mua xe hybrid hay những loại xe sử dụng công nghệ tiết kiệm nhiên liệu khác ở mức chi phí ròng cao hơn nhiều so với số tiền họ có thể tiết kiệm được từ việc mua nhiên liệu khi sử dụng chúng. Một người bạn của anh thậm chí còn nhất mực đổi chiếc Porsche Cayenne để lấy chiếc Cayenne Hybrid, kể cả khi một bài toán đơn giản chỉ ra rằng phải mất...111 năm người này mới hòa vốn được!
Chắc chắn một chiếc xe thuần điện sẽ tiết kiệm cho bạn nhiều năng lượng hơn hẳn so với một chiếc xe lai (như Cayenne Hybrid nói trên), nhưng giá mua ban đầu của nó, cùng phí bảo hiểm và phí sửa chữa cao hơn thông thường, có thể khiến mọi bài toán kinh tế liên quan cho ra kết quả không mấy tích cực. Mặt khác, xe xăng truyền thống thường đi kèm với nhiều khoản phí bảo dưỡng lặt vặt mà EV không có, như thay nhớt hay phanh.
Nhiều người còn đưa ra lý do mua EV là để bảo vệ môi trường - điều này nằm ngoài phạm vi của bài viết, nhưng hãy nghĩ về những cách bảo vệ môi trường hiệu quả hơn nhiều so với đổ tiền vào xe điện: lắp tấm năng lượng mặt trời lên mái nhà, hạn chế đi công tác bằng máy bay...?
Khấu hao
Sụt giá xảy ra với bất kỳ loại xe nào bạn mua, và là một yếu tố rất quan trọng cần cân nhắc đối với xe điện. Giá trị của những mẫu xe mới sẽ luôn có một chiều đi xuống một khi bạn đã mang xe về nhà, dẫn đến một khoản phí phát sinh trên mỗi cây số, và đối với EV thì khoản phí này thường cao hơn do giá bán vốn đã không hề rẻ cộng với mức độ sụt giá nhanh hơn xe truyền thống.Ví dụ, Subaru, vốn không nổi tiếng về xe điện, có giá trị bán lại trung bình là 66% giá mới sau 5 năm sử dụng. Giả sử một chiếc Subaru mới toanh có giá 35.000 USD, mức sụt giá đó sẽ khiến bạn “lỗ” 11.500 USD trong 5 năm đầu tiên, hoặc 6,3 USD/ngày - bằng tiền uống cafe sáng cả tuần rồi!
Trong khi đó, một chiếc Tesla có giá trung bình cao hơn sẽ giữ được 58% giá trị sau 5 năm (đây là lý do tại sao Tesla xếp thứ 3 trong danh sách các nhãn hiệu xe sang). Tức là nếu bạn mua một chiếc Model 3 giá 60.000 USD, bạn sẽ phải chấp nhận “lỗ” 25.000 USD trong 5 năm đầu tiên, hoặc 13,8 USD/ngày.
Thay pin
Một dạng khấu hao quan trọng khác chỉ xảy ra với EV là sau một thời gian sử dụng, bạn phải thay pin. Không như xe truyền thống, với động cơ không thể thay thế, pin EV buộc phải thay mới khi xe vận hành đến một thời điểm nhất định và không còn duy trì được quãng đường như ban đầu nữa. Chi phí thay pin dao động tùy xe, nhưng ước tính trung bình là khoảng 10.000 USD.Tuy nhiên cần lưu ý rằng con số này chỉ mang tính phỏng đoán, bởi rất ít mẫu EV nào có thời gian hoạt động đủ lâu để khiến pin xuống cấp đến mức phải thay thế, và bản thân thị trường pin linh kiện cũng chưa đủ thời gian để phát triển mạnh như thị trường linh kiện xe truyền thống.
Ngoài ra, đối với những chiếc EV mua đi bán lại, chúng ta cũng chưa thể biết được người chủ nào sẽ nhận trách nhiệm thay pin: nếu bạn mua một chiếc EV đã qua sử dụng, cần lường trước rằng bạn có thể chính là người phải bỏ tiền túi thay pin cho xe một khi quãng đường hoạt động của nó giảm đến mức bạn hoặc người mua lại xe sau này không thể chấp nhận được nữa - qua đó khiến vấn đề khấu hao của xe càng khó nhằn hơn, làm giảm đáng kể tính kinh tế của việc lái xe điện.
Mua xe điện không phải vấn đề đơn giản
Như vậy, có thể thấy chi phí mua và sử dụng xe điện cao hơn nhiều so với xe xăng, và dao động tùy thuộc nơi bạn sống, giá điện bạn phải trả, thời điểm sạc, và nơi sạc.Ví dụ, tại California, giá điện sinh hoạt trung bình là 18 cents/kWh, trong khi ở Idaho là 8 cents/kWh và Hawaii là 28 cents/kWh. Sự dao động này giống như khi bạn đổ 1 gallon xăng (khoảng 3,8 lít) ở California tốn 5 USD, ở Idaho tốn 2,5 USD và ở Hawaii tốn 8 USD vậy - rất khác biệt. Và tiền điện thì không phải lúc nào rõ ràng. Ai cũng biết rằng có những thời điểm trong ngày, giá điện sẽ thấp hơn thông thường, và đừng quên tính cả những khoản thuế liên quan nữa.
Để trả lời cho câu hỏi được đặt ra ở đầu bài, lái xe điện có thể ít tốn kém hơn, tốn kém ngang ngửa, hoặc tốn kém hơn lái xe xăng. Một câu trả lời vô thưởng vô phạt? Không đâu, một chiếc xe điện có thể cho phép bạn giảm bớt chi phí thực sự của việc đi lại, trừ những chuyến đi dài hơi. Việc chuyển sang EV là không tránh khỏi vì những lý do công nghệ, chính trị, và tài chính, nhưng điều bạn cần biết là chi phí khi sử dụng EV có phù hợp với hoàn cảnh của chính bạn hay không, chứ không phải sử dụng EV sẽ giúp ích cho môi trường hay những người khác như thế nào!
Tham khảo: CNET
