A-Train The Seven
...'cause for once, I didn't hate myself.
Vạn Lý Trường Thành, kéo dài 21.196 km (12.171 dặm) từ đông sang trung tây bắc Trung Quốc, đã đứng vững hàng nghìn năm qua chiến tranh và tàn phá. Một phần mới được khai quật của công trình này — ban đầu xây để chống lại người Hung Nô và về sau là người Mông Cổ — vừa đẩy thời điểm khởi công sớm hơn 300 năm so với suy nghĩ trước đây, hé lộ lịch sử phong phú của một trong những kỳ quan thế giới.
Cuộc khai quật do nhà khảo cổ Zhang Su từ Viện Di vật Văn hóa và Khảo cổ tỉnh Sơn Đông dẫn đầu đã phát hiện phần cổ nhất của Trường Thành Tề (Qi Wall), dài 641 km (gần 400 dặm)—đoạn đã được coi là lâu đời nhất của Vạn Lý Trường Thành. Từ tháng 5 đến tháng 12/2024, nhóm của Zhang khai quật diện tích khoảng 11.840 feet vuông (1.100 m²). Dù trước đây đoạn tường này từng được khảo sát, đây là lần đầu tiên nó được khai quật kỹ lưỡng.
Vạn Lý Trường Thành, di sản thế giới UNESCO, được xây dựng qua nhiều giai đoạn với các phương pháp khác nhau. Phân tích carbon-14 và kỹ thuật phát quang kích thích quang học (OSL)—xác định thời điểm đất bị vùi lấp khỏi ánh sáng hay nhiệt—cho thấy phần sớm nhất của Trường Thành Tề bắt đầu từ thời Xuân Thu (1046 TCN - 256 TCN) của triều đại nhà Chu, và tiếp tục phát triển trong thời Chiến Quốc (475 TCN - 221 TCN) chồng lấn. Phát hiện này kéo dài lịch sử công trình về phía trước 300 năm so với mốc trước đây là thời nhà Tần (221 TCN).
Vào thời điểm khởi công Trường Thành Tề, Trung Quốc chưa thống nhất mà gồm nhiều nước chư hầu dưới sự cai trị của nhà Chu. Đây là thời kỳ nghệ thuật và văn học phát triển rực rỡ, gắn với triết gia Khổng Tử—tác giả Xuân Thu, đặt tên cho giai đoạn này. Những đoạn tường đầu tiên rộng khoảng 10 m (33 feet), được làm từ đá và đất nện. Đến khoảng 480 TCN, nhà Chu suy yếu, các nước chư hầu xung đột gay gắt, mở ra thời Chiến Quốc kéo dài ba thế kỷ. Các phần tường sau này của Trường Thành Tề rộng tới 30 m (98 feet), được bảo tồn tốt hơn, nhưng không cứu được nước Tề khỏi bị nước Tần thôn tính vào năm 221 TCN.
Zhang Su cho biết phần bền vững nhất của đoạn tường mới phát hiện—xây từ đất vàng nện chặt bằng dụng cụ kim loại—phản ánh thời kỳ đỉnh cao của nước Tề. Ông nói với Global Times: “Bố cục, vị trí và hạ tầng liên quan của Trường Thành Tề thể hiện kế hoạch quân sự tiên tiến và phản ứng chiến lược của nước Tề trước các mối đe dọa bên ngoài.”
Ngoài tường thành, nhóm khai quật còn tìm thấy dấu tích của các ngôi nhà nửa dưới đất, có thể là khu định cư xây trước tường để bảo vệ sông Hoàng Hà — nơi từng là kinh đô nhà Chu. Thành phố Bình Âm —một cứ điểm của nước Tề chỉ tồn tại trong sử sách — cũng được phát hiện gần đó. “Sự kết nối chặt chẽ với Bình Âm cho thấy tường thành không chỉ là công cụ phòng thủ mà còn đóng vai trò kiểm soát các tuyến giao thông quan trọng,” Zhang giải thích.
Phát hiện năm 2025 không chỉ làm sáng tỏ nguồn gốc Vạn Lý Trường Thành mà còn củng cố vai trò của nó vượt ngoài quân sự. Qua hai thiên niên kỷ, công trình này bảo vệ Con đường Tơ lụa — tuyến thương mại nối Trung Quốc qua Trung Đông đến La Mã cổ đại — và trở thành biểu tượng của một đế chế bất khuất. Từ những bức tường đất đá thô sơ của nước Tề đến các đoạn gạch đá kiên cố thời nhà Minh, Vạn Lý Trường Thành là minh chứng sống động cho sự tiến hóa của kỹ thuật và chiến lược Trung Quốc.
Với việc xác định thời điểm xây dựng sớm hơn vào thời Xuân Thu, phát hiện này mở ra hướng nghiên cứu mới về cách các nước chư hầu sử dụng tường thành để tự vệ trước khi thống nhất dưới nhà Tần. Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của Trường Thành Tề trong lịch sử, không chỉ là một phần của Vạn Lý mà còn là di sản riêng của một thời kỳ hỗn loạn và sáng tạo.
Cuộc khai quật do nhà khảo cổ Zhang Su từ Viện Di vật Văn hóa và Khảo cổ tỉnh Sơn Đông dẫn đầu đã phát hiện phần cổ nhất của Trường Thành Tề (Qi Wall), dài 641 km (gần 400 dặm)—đoạn đã được coi là lâu đời nhất của Vạn Lý Trường Thành. Từ tháng 5 đến tháng 12/2024, nhóm của Zhang khai quật diện tích khoảng 11.840 feet vuông (1.100 m²). Dù trước đây đoạn tường này từng được khảo sát, đây là lần đầu tiên nó được khai quật kỹ lưỡng.
Vạn Lý Trường Thành, di sản thế giới UNESCO, được xây dựng qua nhiều giai đoạn với các phương pháp khác nhau. Phân tích carbon-14 và kỹ thuật phát quang kích thích quang học (OSL)—xác định thời điểm đất bị vùi lấp khỏi ánh sáng hay nhiệt—cho thấy phần sớm nhất của Trường Thành Tề bắt đầu từ thời Xuân Thu (1046 TCN - 256 TCN) của triều đại nhà Chu, và tiếp tục phát triển trong thời Chiến Quốc (475 TCN - 221 TCN) chồng lấn. Phát hiện này kéo dài lịch sử công trình về phía trước 300 năm so với mốc trước đây là thời nhà Tần (221 TCN).
Vào thời điểm khởi công Trường Thành Tề, Trung Quốc chưa thống nhất mà gồm nhiều nước chư hầu dưới sự cai trị của nhà Chu. Đây là thời kỳ nghệ thuật và văn học phát triển rực rỡ, gắn với triết gia Khổng Tử—tác giả Xuân Thu, đặt tên cho giai đoạn này. Những đoạn tường đầu tiên rộng khoảng 10 m (33 feet), được làm từ đá và đất nện. Đến khoảng 480 TCN, nhà Chu suy yếu, các nước chư hầu xung đột gay gắt, mở ra thời Chiến Quốc kéo dài ba thế kỷ. Các phần tường sau này của Trường Thành Tề rộng tới 30 m (98 feet), được bảo tồn tốt hơn, nhưng không cứu được nước Tề khỏi bị nước Tần thôn tính vào năm 221 TCN.
Zhang Su cho biết phần bền vững nhất của đoạn tường mới phát hiện—xây từ đất vàng nện chặt bằng dụng cụ kim loại—phản ánh thời kỳ đỉnh cao của nước Tề. Ông nói với Global Times: “Bố cục, vị trí và hạ tầng liên quan của Trường Thành Tề thể hiện kế hoạch quân sự tiên tiến và phản ứng chiến lược của nước Tề trước các mối đe dọa bên ngoài.”
Ngoài tường thành, nhóm khai quật còn tìm thấy dấu tích của các ngôi nhà nửa dưới đất, có thể là khu định cư xây trước tường để bảo vệ sông Hoàng Hà — nơi từng là kinh đô nhà Chu. Thành phố Bình Âm —một cứ điểm của nước Tề chỉ tồn tại trong sử sách — cũng được phát hiện gần đó. “Sự kết nối chặt chẽ với Bình Âm cho thấy tường thành không chỉ là công cụ phòng thủ mà còn đóng vai trò kiểm soát các tuyến giao thông quan trọng,” Zhang giải thích.
Phát hiện năm 2025 không chỉ làm sáng tỏ nguồn gốc Vạn Lý Trường Thành mà còn củng cố vai trò của nó vượt ngoài quân sự. Qua hai thiên niên kỷ, công trình này bảo vệ Con đường Tơ lụa — tuyến thương mại nối Trung Quốc qua Trung Đông đến La Mã cổ đại — và trở thành biểu tượng của một đế chế bất khuất. Từ những bức tường đất đá thô sơ của nước Tề đến các đoạn gạch đá kiên cố thời nhà Minh, Vạn Lý Trường Thành là minh chứng sống động cho sự tiến hóa của kỹ thuật và chiến lược Trung Quốc.
Với việc xác định thời điểm xây dựng sớm hơn vào thời Xuân Thu, phát hiện này mở ra hướng nghiên cứu mới về cách các nước chư hầu sử dụng tường thành để tự vệ trước khi thống nhất dưới nhà Tần. Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của Trường Thành Tề trong lịch sử, không chỉ là một phần của Vạn Lý mà còn là di sản riêng của một thời kỳ hỗn loạn và sáng tạo.
