Đây có lẽ là thất bại lớn nhất sự nghiệp Elon Musk: tham vọng 'tiết kiệm' hóa 'thảm họa' tỷ đô?

[Khôi Nguyên]

Chiếc xe bán tải điện Cybertruck của Tesla, với thiết kế góc cạnh gây tranh cãi, đang dần lộ rõ là một trong những thất bại lớn nhất trong sự nghiệp của tỷ phú Elon Musk. Sau hơn một năm có mặt trên thị trường, doanh số èo uột cùng hàng loạt đợt thu hồi vì lỗi chất lượng đang biến Cybertruck thành một "trò hề" đắt giá.

Những điểm chính:

• Tesla Cybertruck đối mặt với doanh số thấp (<40.000 xe năm 2024 so với mục tiêu 250.000), chất lượng kém (8 lần thu hồi trong 13 tháng).
• So sánh với Ford Edsel: Cybertruck có thể còn là "thảm họa" lớn hơn về tỷ lệ đạt mục tiêu doanh số.
• Nguyên nhân thất bại: Thiết kế không phù hợp thị hiếu người dùng xe bán tải, quyết định dùng thép không gỉ (để tránh chi phí xưởng sơn) gây tốn kém hơn trong sản xuất (~900 triệu USD).
• Giá bán thực tế cao gấp đôi so với hứa hẹn ban đầu (từ ~1,85 tỷ đồng so với ~1,02 tỷ đồng).
• Cybertruck trở thành gánh nặng cho Tesla trong bối cảnh doanh số chung sụt giảm và cạnh tranh gay gắt.

Doanh số 'thảm họa', tệ hơn cả Ford Edsel?

Khi ra mắt, Elon Musk từng mạnh dạn dự đoán Cybertruck có thể đạt doanh số 250.000 chiếc mỗi năm. Tuy nhiên, thực tế lại vô cùng khác biệt. Trong cả năm 2024, Tesla chỉ bán được chưa đến 40.000 chiếc Cybertruck. Con số này thậm chí còn kém ấn tượng hơn cả Ford Edsel – mẫu xe thất bại kinh điển của Ford những năm 1950 (bán được 63.000 chiếc so với mục tiêu 200.000). Cox Automotive dự báo không có dấu hiệu nào cho thấy doanh số Cybertruck sẽ khởi sắc trong năm nay.

Sự thất bại của Cybertruck càng thêm phần nặng nề trong bối cảnh doanh số chung của Tesla cũng đang sụt giảm. Lượng xe giao trong quý I/2025 giảm 13% xuống còn 337.000 chiếc, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng. Tesla không công bố doanh số cụ thể của Cybertruck mà gộp chung với Model S và Model X.

"Rõ ràng, doanh số Cybertruck đã bị ảnh hưởng trong quý này sau bê bối thu hồi," Ben Kallo, nhà phân tích tại Baird, nhận định. Điều này hoàn toàn trái ngược với tuyên bố "nhu cầu đang tăng vọt" và "hơn 1 triệu người đặt trước" của Musk vào tháng 11/2023. Khoản đầu tư đắt đỏ để cải tiến nhà máy Gigafactory ở Austin nhằm sản xuất 250.000 Cybertruck/năm giờ đây khó có thể thu hồi.

Thiết kế 'dị biệt' và quyết định sai lầm về vật liệu

Vậy tại sao Cybertruck lại thất bại? Hơn một thập kỷ trước khi đi vào sản xuất, Musk đã ám chỉ về một chiếc xe bán tải điện khác biệt. Quyết định về thiết kế cuối cùng được cho là xuất phát từ hai động lực: niềm đam mê của Musk với khoa học viễn tưởng và mong muốn tránh chi phí xây dựng một xưởng sơn mới trị giá 200 triệu USD (khoảng 5.100 tỷ đồng).

Để không cần sơn, Musk đã chọn vật liệu thép không gỉ cho ngoại thất, giống như chiếc xe thể thao DeLorean nổi tiếng (và cũng thất bại). Tuy nhiên, Musk dường như đã đánh giá thấp những thách thức kỹ thuật của vật liệu này. Thép không gỉ rất khó tạo hình và luôn có xu hướng trở lại hình dạng ban đầu, khiến quy trình sản xuất trở nên phức tạp và tốn kém.

“Họ làm vậy vì không muốn chi 200 triệu USD cho một xưởng sơn. Tuy nhiên, để cố gắng đưa thép không gỉ vào hoạt động, Musk đã phải chi nhiều hơn thế,” một nguồn tin nội bộ cho biết.

Chi phí phát triển 'khổng lồ', không chia sẻ nền tảng

Glenn Mercer, người đứng đầu công ty tư vấn GM Automotive, ước tính tổng chi phí phát triển và gia công sản xuất Cybertruck tại Austin có thể lên tới khoảng 900 triệu USD (gần 23 nghìn tỷ đồng). Khác với Model 3 và Model Y, Cybertruck dường như không chia sẻ bất kỳ chi phí phát triển hay nền tảng nào với các sản phẩm khác của Tesla.

"Liệu nhà máy có thể sản xuất tất cả những thứ khác dựa trên khoản đầu tư cho Cybertruck không? Không, không thể. Một chiếc xe bằng thép không gỉ chưa sơn không có nhiều sức ảnh hưởng rộng rãi đến thế," Mercer nói.

​

Điềm xấu từ màn ra mắt và giá bán 'trên trời'

Ngay từ buổi ra mắt vào tháng 11/2019, Cybertruck đã gặp "điềm xấu". Trong màn trình diễn độ bền của kính cường lực "chống vỡ", quả bóng thép thử nghiệm đã làm vỡ kính tới hai lần.

Lúc đó, Musk hứa hẹn phiên bản cơ bản sẽ có giá khởi điểm 39.900 USD (khoảng 1,02 tỷ đồng). Nhưng hiện tại, phiên bản rẻ nhất có giá từ 72.490 USD (khoảng 1,85 tỷ đồng), còn phiên bản Cyberbeast cao cấp nhất lên tới 105.735 USD (khoảng 2,7 tỷ đồng) – mức giá quá cao so với những gì được hứa hẹn và khả năng chi trả của nhiều người.

Liên tục triệu hồi vì lỗi chất lượng

Chất lượng kém là một vấn đề nghiêm trọng khác của Cybertruck. Chỉ trong 13 tháng kể từ khi giao xe, mẫu bán tải này đã bị thu hồi tới 8 lần vì các lỗi khác nhau:

• Lỗi hiển thị camera chiếu hậu (lớn nhất, >27.000 xe, tháng 10/2024).
• Bàn đạp ga có thể bị kẹt.
• Cần gạt nước phía trước bị lỗi.
• Một số bộ phận ở thùng xe có thể bị rơi ra khi đang đi.

Có thể nói, Cybertruck đang trở thành một "vết sẹo" lớn trong sự nghiệp của Elon Musk và là gánh nặng cho Tesla. Quyết định thiết kế táo bạo nhưng xa rời thực tế, cùng với nỗ lực tiết kiệm chi phí sai lầm (tránh xưởng sơn) đã dẫn đến một sản phẩm đắt đỏ, chất lượng kém, doanh số thấp và liên tục bị thu hồi. Đây là một bài học đắt giá về việc cần phải cân bằng giữa tầm nhìn, đổi mới và sự thấu hiểu thị trường, khách hàng.