Vòi voi là một trong những bộ phận đặc biệt giúp chúng nâng những cành cây nặng, lật đổ cây, lột vỏ cây, chiến đấu và đào lỗ lấy nước và khoáng chất.
Tuy nhiên, công cụ đa chức năng này có nguy cơ biến mất khi người ta phát hiện số lượng khá lớn voi cái ở vườn quốc gia Gorongosa của Mozambique sinh ra mà không có ngà. Đây là kết quả của quá trình tiến hóa sinh tồn sau những lần bị giết dã man để lấy ngà trong suốt cuộc nội chiến kéo dài 15 năm của đất nước.
Các nhà nghiên cứu voi làm việc trong công viên bắt đầu nhận ra dấu hiệu tiêu giảm ngà sau khi chiến tranh kết thúc vào năm 1992. “Dữ liệu thực địa cùng những đoạn phim cũ từ công viên cho thấy tỷ lệ voi cái không có ngà tăng hơn gấp ba lần từ năm 1972 đến năm 2000. Đồng thời trong khoảng thời gian này số lượng voi cũng giảm mạnh từ khoảng 2.000 xuống còn 250 cá thể”, Ryan Long, phó giáo sư khoa học động vật hoang dã tại Đại học Idaho, cho biết.
“Khi chiến tranh diễn ra, Gorongosa về cơ bản là trung tâm địa lý của cuộc xung đột. Nhiều binh lính trong khu vực đã giết voi lấy ngà để mua vũ khí. Do đó số lượng mới sụt giảm nhanh chóng như vậy”, phó giáo sư nói.
Việc không có ngà xảy ra tự nhiên - và chỉ ở con cái - ngay cả khi không bị săn trộm, nhưng số lượng lại rất ít. Ở Gorongosa vào những năm 1970, 18,5% voi cái không có ngà, trong khi ba thập kỷ sau số voi cái có ngà tăng mạnh lên 51%.
“Sự tiến hóa đơn giản chỉ là thay đổi các đặc điểm di truyền trong quần thể qua các thế hệ. Dựa trên kết quả nghiên cứu, xu hướng không có ngà của voi cái ở Gorongosa là hoàn toàn phù hợp với định nghĩa trên”.
“Quá trình tiến hóa xảy ra nhanh như vậy là rất hiếm, voi con chỉ giữ lấy đặc điểm tốt nhất từ thế hệ trước. Những con cái không có ngà có xác suất sống sót cao hơn RẤT NHIỀU con có ngà, vì vậy bộ gen của nó cũng trội hơn nhiều khi di truyền”, ông Long cho biết.
Voi cái có 2 nhiễm sắc thể X. Ở những con không có ngà, một nhiễm sắc thể là bình thường, cái còn lại chứa thông tin bị xóa. Khi một con cái không có ngà mang thai con non đực thì con non đó sẽ có 50% cơ hội nhận nhiễm sắc thể bị xóa. Nếu nó may mắn nhận được nhiễm sắc thể bình thường thì sẽ sống sót và phát triển ngà, ngược lại biến thể bị xóa có thể giết chết con đực trong bụng mẹ.
Giới nghiên cứu vẫn chưa hiểu rõ cơ chế phát triển và di truyền chính xác dẫn đến việc không có ngà ở voi cái và voi đực trong thời kỳ mang thai 22 tháng của voi mẹ.
Theo phó giáo sư Long, điều đáng mừng là số lượng voi đã tăng trở lại tại Gorongosa lên khoảng 800 con. Dường như việc bản thân không có ngà không mấy ảnh hưởng đến những con voi cái. Phân tích chế độ ăn uống cho thấy chúng còn ăn nhiều cỏ hơn.
“Số lượng voi hiện tại đang khá ổn. Nhiều con không ngà đã thích nghi rất tốt với cơ thể khuyết mất một bộ phận. Chúng ta vẫn cần nghiên cứu rõ vấn đề này”, ông Long kết luận.
Nguồn: CNN
Các nhà nghiên cứu voi làm việc trong công viên bắt đầu nhận ra dấu hiệu tiêu giảm ngà sau khi chiến tranh kết thúc vào năm 1992. “Dữ liệu thực địa cùng những đoạn phim cũ từ công viên cho thấy tỷ lệ voi cái không có ngà tăng hơn gấp ba lần từ năm 1972 đến năm 2000. Đồng thời trong khoảng thời gian này số lượng voi cũng giảm mạnh từ khoảng 2.000 xuống còn 250 cá thể”, Ryan Long, phó giáo sư khoa học động vật hoang dã tại Đại học Idaho, cho biết.
“Khi chiến tranh diễn ra, Gorongosa về cơ bản là trung tâm địa lý của cuộc xung đột. Nhiều binh lính trong khu vực đã giết voi lấy ngà để mua vũ khí. Do đó số lượng mới sụt giảm nhanh chóng như vậy”, phó giáo sư nói.
Yếu tố di truyền
Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science ngày 21/10 , các nhà khoa học đã hiểu rõ hơn về cơ sở di truyền của loài không có ngà cũng như lý do tại sao nó chỉ ảnh hưởng đến voi cái. Phân tích cho thấy rằng những con cái không có ngà có khả năng sống sót cao hơn 5 lần tính trong 28 năm so với những con cái có ngà. Sự thích nghi này không phải tình cờ.Việc không có ngà xảy ra tự nhiên - và chỉ ở con cái - ngay cả khi không bị săn trộm, nhưng số lượng lại rất ít. Ở Gorongosa vào những năm 1970, 18,5% voi cái không có ngà, trong khi ba thập kỷ sau số voi cái có ngà tăng mạnh lên 51%.
“Sự tiến hóa đơn giản chỉ là thay đổi các đặc điểm di truyền trong quần thể qua các thế hệ. Dựa trên kết quả nghiên cứu, xu hướng không có ngà của voi cái ở Gorongosa là hoàn toàn phù hợp với định nghĩa trên”.
“Quá trình tiến hóa xảy ra nhanh như vậy là rất hiếm, voi con chỉ giữ lấy đặc điểm tốt nhất từ thế hệ trước. Những con cái không có ngà có xác suất sống sót cao hơn RẤT NHIỀU con có ngà, vì vậy bộ gen của nó cũng trội hơn nhiều khi di truyền”, ông Long cho biết.
Còn những con voi đực thì sao?
Sau khi lấy mẫu máu của 18 con voi cái, có và không có ngà, các nhà nghiên cứu đã tiến hành giải trình tự bộ gen của chúng. Họ phát hiện những con cái không có ngà có một biến thể di truyền đặc biệt trong vùng nhiễm sắc thể X, đây là biến thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngà.Voi cái có 2 nhiễm sắc thể X. Ở những con không có ngà, một nhiễm sắc thể là bình thường, cái còn lại chứa thông tin bị xóa. Khi một con cái không có ngà mang thai con non đực thì con non đó sẽ có 50% cơ hội nhận nhiễm sắc thể bị xóa. Nếu nó may mắn nhận được nhiễm sắc thể bình thường thì sẽ sống sót và phát triển ngà, ngược lại biến thể bị xóa có thể giết chết con đực trong bụng mẹ.
Giới nghiên cứu vẫn chưa hiểu rõ cơ chế phát triển và di truyền chính xác dẫn đến việc không có ngà ở voi cái và voi đực trong thời kỳ mang thai 22 tháng của voi mẹ.
Theo phó giáo sư Long, điều đáng mừng là số lượng voi đã tăng trở lại tại Gorongosa lên khoảng 800 con. Dường như việc bản thân không có ngà không mấy ảnh hưởng đến những con voi cái. Phân tích chế độ ăn uống cho thấy chúng còn ăn nhiều cỏ hơn.
“Số lượng voi hiện tại đang khá ổn. Nhiều con không ngà đã thích nghi rất tốt với cơ thể khuyết mất một bộ phận. Chúng ta vẫn cần nghiên cứu rõ vấn đề này”, ông Long kết luận.
Nguồn: CNN
