From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Rắn sở hữu một hệ tiêu hóa độc đáo. Chất thải của chúng thường là hỗn hợp chất rắn và chất lỏng, do rắn không có bàng quang như các loài khác mà bài tiết qua một lỗ huyệt.
Rắn là một trong những loài động vật kỳ lạ nhất hành tinh, là bậc thầy của sự tiến hóa. Miệng có thể mở rộng để nuốt chửng con mồi lớn hơn nhiều lần so với đầu, cơ thể mềm dẻo uốn lượn qua mọi địa hình. Một số loài có khả năng "trinh sản", tự sinh sản mà không cần giao phối, và thậm chí có thể xuất hiện với nhiều hơn một đầu. Nhưng sự đặc biệt của rắn không chỉ dừng lại ở đó: chức năng tiêu hóa của chúng cũng là một trong những điểm độc đáo và phức tạp nhất trong thế giới động vật.
Hiện nay, các nhà khoa học đã phân loại được 15 họ rắn với khoảng 2.400 loài khác nhau, mỗi loài có chế độ ăn và cách săn mồi riêng. Để tồn tại, rắn phải thích nghi theo nhiều hướng, từ săn mồi đến tiêu hóa. Ví dụ, khả năng mở rộng miệng lên gấp năm lần kích thước đầu giúp một số loài rắn, như trăn máu (Python brongersmai) hay rắn ngô (Pantherophis guttatus), ăn được mọi loại con mồi, từ nhỏ đến lớn, trở thành "kẻ xử lý rác" của thiên nhiên.
Cách tiêu hóa của rắn phụ thuộc vào loại con mồi và phương pháp săn mồi, được chia thành hai nhóm chính: thợ săn phục kích và thợ săn chủ động.
Cả rắn độc và không độc đều được phân thành hai nhóm này. Thợ săn phục kích thường có cơ thể lớn, nặng nề, sống trên cạn, chủ yếu trong hang. Thợ săn chủ động thường nhỏ và nhanh nhẹn hơn, sống trên cây hoặc di chuyển linh hoạt trên mặt đất. Chế độ ăn uống của hai nhóm này ảnh hưởng lớn đến thói quen tiêu hóa. Những thợ săn chủ động như rắn chuột thường săn loài gặm nhấm nhỏ, côn trùng lớn và ăn khá thường xuyên. Với lượng thức ăn nhỏ nhưng đều đặn, chúng tiêu hóa nhanh, khoảng 2-7 ngày sau khi ăn.
Ngược lại, thợ săn phục kích như trăn đuôi ngắn Sumatra (Python curtus) và trăn máu chậm chạp, chỉ săn mồi 10-14 ngày một lần. Do ăn không thường xuyên và ít tiêu hao năng lượng, chúng có thể giữ chất thải trong cơ thể tới vài tháng, thậm chí cả năm mới bài tiết, với lượng chất thải có thể chiếm 5-10% trọng lượng cơ thể.
Một lý do rắn giữ chất thải lâu là nhờ cấu trúc tiêu hóa khác biệt. Phổi phải của rắn kéo dài tới nửa cơ thể, trong khi phổi trái thường nhỏ hoặc không tồn tại. Thực quản kéo dài từ miệng xuống gần cuối cơ thể, giúp nuốt toàn bộ con mồi và vận chuyển từ từ xuống dạ dày hình chữ J nằm giữa cơ thể, nơi thực hiện phần lớn quá trình tiêu hóa. Thức ăn sau đó di chuyển xuống ruột để tiếp tục chiết xuất chất dinh dưỡng. Quá trình tiêu hóa có thể kéo dài từ 24 giờ đến một tuần, tùy thuộc vào kích thước con mồi và nhiệt độ môi trường.
Rắn không có hậu môn mà có một cơ quan gọi là huyệt (cloaca) – vừa để bài tiết chất thải vừa để giao phối. Huyệt giúp tái hấp thụ nước từ thức ăn, khiến chất thải khô và cứng. Huyệt cũng chứa một loại chất thải rắn tương đương nước tiểu, gọi là nước tiểu uric, thường có màu nhạt, dạng bột, bao gồm axit amoni urate và axit uric dihydrate với rất ít nước thừa.
Một nghiên cứu năm 2021 về nước tiểu uric ở rắn hiện đại và cổ đại cho thấy rắn có thể sử dụng chất thải này để giao tiếp xã hội, nhưng lý do cụ thể vẫn chưa rõ. Mặc dù rắn ngày càng được nuôi phổ biến làm thú cưng hoặc trở thành loài xâm lấn, nhưng kiến thức về chúng vẫn còn hạn chế.
Qua nghiên cứu và khám phá, rắn dần hé lộ những bí mật về sinh lý, tiến hóa và hành vi, trở thành một chủ đề hấp dẫn. Thế giới của loài rắn với những đặc điểm kỳ lạ và hệ tiêu hóa độc đáo còn nhiều điều thú vị mà các nhà khoa học hy vọng sẽ khám phá thêm trong tương lai.
Rắn là một trong những loài động vật kỳ lạ nhất hành tinh, là bậc thầy của sự tiến hóa. Miệng có thể mở rộng để nuốt chửng con mồi lớn hơn nhiều lần so với đầu, cơ thể mềm dẻo uốn lượn qua mọi địa hình. Một số loài có khả năng "trinh sản", tự sinh sản mà không cần giao phối, và thậm chí có thể xuất hiện với nhiều hơn một đầu. Nhưng sự đặc biệt của rắn không chỉ dừng lại ở đó: chức năng tiêu hóa của chúng cũng là một trong những điểm độc đáo và phức tạp nhất trong thế giới động vật.
Hiện nay, các nhà khoa học đã phân loại được 15 họ rắn với khoảng 2.400 loài khác nhau, mỗi loài có chế độ ăn và cách săn mồi riêng. Để tồn tại, rắn phải thích nghi theo nhiều hướng, từ săn mồi đến tiêu hóa. Ví dụ, khả năng mở rộng miệng lên gấp năm lần kích thước đầu giúp một số loài rắn, như trăn máu (Python brongersmai) hay rắn ngô (Pantherophis guttatus), ăn được mọi loại con mồi, từ nhỏ đến lớn, trở thành "kẻ xử lý rác" của thiên nhiên.
Cách tiêu hóa của rắn phụ thuộc vào loại con mồi và phương pháp săn mồi, được chia thành hai nhóm chính: thợ săn phục kích và thợ săn chủ động.
Cả rắn độc và không độc đều được phân thành hai nhóm này. Thợ săn phục kích thường có cơ thể lớn, nặng nề, sống trên cạn, chủ yếu trong hang. Thợ săn chủ động thường nhỏ và nhanh nhẹn hơn, sống trên cây hoặc di chuyển linh hoạt trên mặt đất. Chế độ ăn uống của hai nhóm này ảnh hưởng lớn đến thói quen tiêu hóa. Những thợ săn chủ động như rắn chuột thường săn loài gặm nhấm nhỏ, côn trùng lớn và ăn khá thường xuyên. Với lượng thức ăn nhỏ nhưng đều đặn, chúng tiêu hóa nhanh, khoảng 2-7 ngày sau khi ăn.
Ngược lại, thợ săn phục kích như trăn đuôi ngắn Sumatra (Python curtus) và trăn máu chậm chạp, chỉ săn mồi 10-14 ngày một lần. Do ăn không thường xuyên và ít tiêu hao năng lượng, chúng có thể giữ chất thải trong cơ thể tới vài tháng, thậm chí cả năm mới bài tiết, với lượng chất thải có thể chiếm 5-10% trọng lượng cơ thể.
Một lý do rắn giữ chất thải lâu là nhờ cấu trúc tiêu hóa khác biệt. Phổi phải của rắn kéo dài tới nửa cơ thể, trong khi phổi trái thường nhỏ hoặc không tồn tại. Thực quản kéo dài từ miệng xuống gần cuối cơ thể, giúp nuốt toàn bộ con mồi và vận chuyển từ từ xuống dạ dày hình chữ J nằm giữa cơ thể, nơi thực hiện phần lớn quá trình tiêu hóa. Thức ăn sau đó di chuyển xuống ruột để tiếp tục chiết xuất chất dinh dưỡng. Quá trình tiêu hóa có thể kéo dài từ 24 giờ đến một tuần, tùy thuộc vào kích thước con mồi và nhiệt độ môi trường.
Rắn không có hậu môn mà có một cơ quan gọi là huyệt (cloaca) – vừa để bài tiết chất thải vừa để giao phối. Huyệt giúp tái hấp thụ nước từ thức ăn, khiến chất thải khô và cứng. Huyệt cũng chứa một loại chất thải rắn tương đương nước tiểu, gọi là nước tiểu uric, thường có màu nhạt, dạng bột, bao gồm axit amoni urate và axit uric dihydrate với rất ít nước thừa.
Một nghiên cứu năm 2021 về nước tiểu uric ở rắn hiện đại và cổ đại cho thấy rắn có thể sử dụng chất thải này để giao tiếp xã hội, nhưng lý do cụ thể vẫn chưa rõ. Mặc dù rắn ngày càng được nuôi phổ biến làm thú cưng hoặc trở thành loài xâm lấn, nhưng kiến thức về chúng vẫn còn hạn chế.
Qua nghiên cứu và khám phá, rắn dần hé lộ những bí mật về sinh lý, tiến hóa và hành vi, trở thành một chủ đề hấp dẫn. Thế giới của loài rắn với những đặc điểm kỳ lạ và hệ tiêu hóa độc đáo còn nhiều điều thú vị mà các nhà khoa học hy vọng sẽ khám phá thêm trong tương lai.
