Khánh Vân
Writer
Sau nửa thập kỷ chống chọi với các vụ kiện chống độc quyền, hàng phòng thủ của Google dường như đang mỏng đi trông thấy. Gã khổng lồ công nghệ này đang phải đối mặt với cuộc chiến pháp lý trên cả hai mặt trận quan trọng nhất – tìm kiếm và quảng cáo trực tuyến – với những phán quyết bất lợi liên tiếp từ tòa án Mỹ, đặt công ty trước nguy cơ bị chia tách lớn nhất mà một tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ phải đối mặt trong nhiều thập kỷ.
Những điểm chính
Năm ngoái, một thẩm phán liên bang ở Washington D.C đã kết luận Google độc quyền bất hợp pháp thị trường tìm kiếm trực tuyến. Và chỉ mới tuần trước (ngày 17/4), một thẩm phán khác ở Virginia lại ra phán quyết rằng Google cũng độc quyền thị trường công nghệ quảng cáo (ad tech) ở các mảng máy chủ quảng cáo cho nhà xuất bản và sàn giao dịch quảng cáo.
Phiên tòa định đoạt số phận Chrome bắt đầu hôm nay
Mặc dù Google tuyên bố sẽ kháng cáo cả hai phán quyết, họ không thể làm điều đó ngay lập tức. Trước tiên, công ty phải trải qua các phiên tòa ở giai đoạn xác định biện pháp khắc phục (remedies trial) cho từng vụ kiện, nơi Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) và các tiểu bang đồng nguyên đơn sẽ đưa ra đề xuất về các hình phạt và biện pháp tái cấu trúc nhằm khôi phục cạnh tranh.
Phiên tòa xác định biện pháp khắc phục cho vụ kiện độc quyền tìm kiếm sẽ chính thức bắt đầu vào hôm nay, thứ Hai ngày 21 tháng 4, tại Washington D.C và dự kiến kéo dài ba tuần. Tại đây, DOJ sẽ thúc đẩy các biện pháp mạnh mẽ, bao gồm yêu cầu Google phải bán đi trình duyệt Chrome, chia sẻ dữ liệu tìm kiếm ẩn danh cho đối thủ cạnh tranh, thông báo cho chính phủ về các khoản đầu tư AI mới trong tương lai, và chấm dứt các thỏa thuận độc quyền với các nhà sản xuất trình duyệt và điện thoại (như thỏa thuận trả hàng tỷ đô la mỗi năm cho Apple để làm công cụ tìm kiếm mặc định).
Nguy cơ thoái vốn mảng quảng cáo
Đối với vụ kiện công nghệ quảng cáo vừa có phán quyết tuần trước, Thẩm phán Leonie Brinkema chưa ấn định ngày cho phiên tòa xác định biện pháp khắc phục. Tuy nhiên, tòa án này nổi tiếng với tốc độ xử lý nhanh ("rocket docket") và có thể phiên tòa sẽ diễn ra và có phán quyết ngay trong năm nay.
Các biện pháp khắc phục trong vụ này có thể còn trực diện hơn. Do tòa án đồng ý với lập luận của DOJ rằng Google đã độc quyền thị trường thông qua việc ràng buộc bất hợp pháp hai dịch vụ (máy chủ quảng cáo DFP và sàn giao dịch AdX), DOJ hoàn toàn có thể yêu cầu tòa án buộc Google phải tách và bán một hoặc cả hai bộ phận này. Việc này sẽ giáng một đòn mạnh vào "cỗ máy in tiền" quảng cáo của Google và có thể làm thay đổi căn bản hệ sinh thái quảng cáo trực tuyến, mang lại lợi ích cho các nhà xuất bản độc lập.
Bối cảnh lịch sử và tương lai bất định
Đây là mối đe dọa chống độc quyền nghiêm trọng nhất mà một công ty công nghệ lớn của Mỹ phải đối mặt kể từ vụ kiện lịch sử của Microsoft cách đây 25 năm. Khi đó, Microsoft cũng bị kết luận độc quyền hệ điều hành PC nhưng cuối cùng đã tránh được việc bị chia tách thông qua một thỏa thuận dàn xếp dưới thời chính quyền George W. Bush. Dù vậy, các chuyên gia cho rằng ngay cả những biện pháp khắc phục nhẹ nhàng hơn cũng đã mở đường cho sự trỗi dậy của các đối thủ cạnh tranh mới, mà Google chính là một trong những bên hưởng lợi lớn nhất.
Giờ đây, chính Google lại rơi vào tình thế tương tự. Trong giai đoạn xét xử về trách nhiệm pháp lý, Google đã kiên quyết bảo vệ mình, cho rằng họ cạnh tranh công bằng và thành công nhờ sản phẩm vượt trội. Nhưng ở giai đoạn xác định biện pháp khắc phục này, Google bước vào phòng xử án với vị thế của bên đã bị tòa án xác định là vi phạm luật chống độc quyền. Mục tiêu của họ giờ đây chủ yếu là cố gắng thuyết phục thẩm phán lựa chọn các biện pháp khắc phục ít gây tổn hại nhất có thể.
Các chuyên gia và nhà phê bình công nghệ đã hoan nghênh các phán quyết chống lại Google. Giáo sư William Kovacic (Đại học George Washington) cho rằng Google có thể bị buộc thoái vốn, nhưng biện pháp phải "tương xứng". Bà Sacha Haworth (CEO Tech Oversight Project) gọi đây là "chiến thắng rõ ràng cho người Mỹ". Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren xem đó là "bước tiến lớn trong cuộc chiến chia tách Big Tech". Ông Michael Ashley Schulman (Running Point Capital) nhận định đây là "bước ngoặt", cho thấy Mỹ sẵn sàng áp dụng các biện pháp cấu trúc mạnh mẽ và có thể ảnh hưởng cả đến Amazon, Meta.
Tương lai của Google đang trở nên bất định hơn bao giờ hết. Dù quá trình kháng cáo có thể kéo dài nhiều năm và kết quả cuối cùng chưa ngã ngũ (bao gồm cả khả năng dàn xếp), hai phán quyết chống độc quyền liên tiếp đã giáng những đòn mạnh vào hình ảnh và vị thế của gã khổng lồ tìm kiếm, báo hiệu một kỷ nguyên quản lý chặt chẽ hơn đối với Big Tech tại Mỹ.
Những điểm chính
- Google đối mặt nguy cơ bị chia tách lớn nhất trong nhiều thập kỷ sau khi thua kiện trong cả hai vụ chống độc quyền lớn tại Mỹ về Tìm kiếm (8/2024) và Công nghệ quảng cáo (17/4/2025).
- Phiên tòa xác định biện pháp khắc phục cho vụ Tìm kiếm bắt đầu hôm nay (21/4), DOJ yêu cầu các biện pháp mạnh như bán trình duyệt Chrome, chia sẻ dữ liệu, giám sát đầu tư AI.
- Vụ kiện Công nghệ quảng cáo cũng có thể dẫn đến yêu cầu thoái vốn (bán đi) các bộ phận kinh doanh quảng cáo quan trọng như DFP hoặc AdX trong phiên tòa khắc phục sắp tới.
Năm ngoái, một thẩm phán liên bang ở Washington D.C đã kết luận Google độc quyền bất hợp pháp thị trường tìm kiếm trực tuyến. Và chỉ mới tuần trước (ngày 17/4), một thẩm phán khác ở Virginia lại ra phán quyết rằng Google cũng độc quyền thị trường công nghệ quảng cáo (ad tech) ở các mảng máy chủ quảng cáo cho nhà xuất bản và sàn giao dịch quảng cáo.
Phiên tòa định đoạt số phận Chrome bắt đầu hôm nay
Mặc dù Google tuyên bố sẽ kháng cáo cả hai phán quyết, họ không thể làm điều đó ngay lập tức. Trước tiên, công ty phải trải qua các phiên tòa ở giai đoạn xác định biện pháp khắc phục (remedies trial) cho từng vụ kiện, nơi Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) và các tiểu bang đồng nguyên đơn sẽ đưa ra đề xuất về các hình phạt và biện pháp tái cấu trúc nhằm khôi phục cạnh tranh.
Phiên tòa xác định biện pháp khắc phục cho vụ kiện độc quyền tìm kiếm sẽ chính thức bắt đầu vào hôm nay, thứ Hai ngày 21 tháng 4, tại Washington D.C và dự kiến kéo dài ba tuần. Tại đây, DOJ sẽ thúc đẩy các biện pháp mạnh mẽ, bao gồm yêu cầu Google phải bán đi trình duyệt Chrome, chia sẻ dữ liệu tìm kiếm ẩn danh cho đối thủ cạnh tranh, thông báo cho chính phủ về các khoản đầu tư AI mới trong tương lai, và chấm dứt các thỏa thuận độc quyền với các nhà sản xuất trình duyệt và điện thoại (như thỏa thuận trả hàng tỷ đô la mỗi năm cho Apple để làm công cụ tìm kiếm mặc định).
Nguy cơ thoái vốn mảng quảng cáo
Đối với vụ kiện công nghệ quảng cáo vừa có phán quyết tuần trước, Thẩm phán Leonie Brinkema chưa ấn định ngày cho phiên tòa xác định biện pháp khắc phục. Tuy nhiên, tòa án này nổi tiếng với tốc độ xử lý nhanh ("rocket docket") và có thể phiên tòa sẽ diễn ra và có phán quyết ngay trong năm nay.
Các biện pháp khắc phục trong vụ này có thể còn trực diện hơn. Do tòa án đồng ý với lập luận của DOJ rằng Google đã độc quyền thị trường thông qua việc ràng buộc bất hợp pháp hai dịch vụ (máy chủ quảng cáo DFP và sàn giao dịch AdX), DOJ hoàn toàn có thể yêu cầu tòa án buộc Google phải tách và bán một hoặc cả hai bộ phận này. Việc này sẽ giáng một đòn mạnh vào "cỗ máy in tiền" quảng cáo của Google và có thể làm thay đổi căn bản hệ sinh thái quảng cáo trực tuyến, mang lại lợi ích cho các nhà xuất bản độc lập.
Bối cảnh lịch sử và tương lai bất định
Đây là mối đe dọa chống độc quyền nghiêm trọng nhất mà một công ty công nghệ lớn của Mỹ phải đối mặt kể từ vụ kiện lịch sử của Microsoft cách đây 25 năm. Khi đó, Microsoft cũng bị kết luận độc quyền hệ điều hành PC nhưng cuối cùng đã tránh được việc bị chia tách thông qua một thỏa thuận dàn xếp dưới thời chính quyền George W. Bush. Dù vậy, các chuyên gia cho rằng ngay cả những biện pháp khắc phục nhẹ nhàng hơn cũng đã mở đường cho sự trỗi dậy của các đối thủ cạnh tranh mới, mà Google chính là một trong những bên hưởng lợi lớn nhất.
Giờ đây, chính Google lại rơi vào tình thế tương tự. Trong giai đoạn xét xử về trách nhiệm pháp lý, Google đã kiên quyết bảo vệ mình, cho rằng họ cạnh tranh công bằng và thành công nhờ sản phẩm vượt trội. Nhưng ở giai đoạn xác định biện pháp khắc phục này, Google bước vào phòng xử án với vị thế của bên đã bị tòa án xác định là vi phạm luật chống độc quyền. Mục tiêu của họ giờ đây chủ yếu là cố gắng thuyết phục thẩm phán lựa chọn các biện pháp khắc phục ít gây tổn hại nhất có thể.
Các chuyên gia và nhà phê bình công nghệ đã hoan nghênh các phán quyết chống lại Google. Giáo sư William Kovacic (Đại học George Washington) cho rằng Google có thể bị buộc thoái vốn, nhưng biện pháp phải "tương xứng". Bà Sacha Haworth (CEO Tech Oversight Project) gọi đây là "chiến thắng rõ ràng cho người Mỹ". Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren xem đó là "bước tiến lớn trong cuộc chiến chia tách Big Tech". Ông Michael Ashley Schulman (Running Point Capital) nhận định đây là "bước ngoặt", cho thấy Mỹ sẵn sàng áp dụng các biện pháp cấu trúc mạnh mẽ và có thể ảnh hưởng cả đến Amazon, Meta.
Tương lai của Google đang trở nên bất định hơn bao giờ hết. Dù quá trình kháng cáo có thể kéo dài nhiều năm và kết quả cuối cùng chưa ngã ngũ (bao gồm cả khả năng dàn xếp), hai phán quyết chống độc quyền liên tiếp đã giáng những đòn mạnh vào hình ảnh và vị thế của gã khổng lồ tìm kiếm, báo hiệu một kỷ nguyên quản lý chặt chẽ hơn đối với Big Tech tại Mỹ.
