Trong vài năm trở lại đây, việc máy chơi game gia đình như PS5 và Xbox Series X|S liên tục tăng giá đã trở thành xu hướng đáng chú ý, trái ngược với quá khứ khi PS2 hay PS4 thường giảm giá sau vài năm ra mắt. Gần đây, Microsoft gây sốc khi tăng giá Xbox Series X|S từ 30-40%, trong khi Sony cũng điều chỉnh giá PS5 tại một số thị trường như Nhật Bản và Mỹ. Qua từng thế hệ, giá máy cứ lên vù vù và giờ lại thêm đợt tăng giá mới, khiến game thủ méo hết cả mặt.
Các yếu tố như sự chậm lại trong tiến bộ công nghệ bán dẫn, áp lực kinh tế toàn cầu, tình trạng khan hàng, chuyển đổi sang mô hình kinh doanh dựa trên dịch vụ định kỳ (subscription) là những nguyên nhân chính.
Sự giảm giá của các máy chơi game trong quá khứ như PS2 từ 39,800 JPY (2000) xuống 16,000 JPY (2006), PS4 từ 39,980 JPY (2013) xuống 29,980 JPY với phiên bản Slim (2016), chủ yếu nhờ vào tiến bộ trong công nghệ bán dẫn. Việc thu nhỏ quy trình sản xuất từ 90nm xuống 45nm trên Xbox 360 giúp giảm kích thước chip, đơn giản hóa bo mạch, hạ chi phí sản xuất, theo Nikkei Asia. Quy trình này không chỉ giảm chi phí mà còn giảm tiêu thụ điện, như Xbox 360 giảm từ 203W xuống 133W, tạo điều kiện cho các phiên bản rẻ hơn như Xbox 360 Slim.
Tương tự, PS4 Slim và Nintendo Switch Lite hưởng lợi từ việc chuyển từ quy trình 28nm xuống 16nm, giúp giảm giá hoặc cải thiện hiệu suất mà không tăng chi phí, theo AnandTech. Tuy nhiên, thế hệ PS5 và Xbox Series X|S chứng kiến quy trình thu nhỏ node bán dẫn chỉ từ 7nm xuống 6nm, mang lại cải tiến khiêm tốn với diện tích die chip giảm 15% và số chip từ mỗi tấm wafer tăng 20%, theo báo cáo của Sony năm 2022. Chủ tịch Sony Hiroki Totoki đã nhấn mạnh trong buổi công bố BCTC rằng PS5 khó đạt mức giảm giá như PS4 do chi phí sản xuất chip không giảm đáng kể. Những quy trình tiên tiến hơn như 3nm hay 5nm thậm chí còn làm tăng chi phí vì TSMC đã thông báo tăng giá wafer cho các đối tác.
Áp lực kinh tế toàn cầu là 1 nguyên nhân quan trọng khác. Lạm phát, chi phí nguyên vật liệu tăng, đứt gãy chuỗi cung ứng từ năm 2020 đến 2023 đã làm tăng giá thành sản xuất. PS5 và Xbox Series X|S đối mặt với tình trạng thiếu hụt chip nghiêm trọng, dẫn đến khan hàng kéo dài đến đầu năm 2023, PS5 thường xuyên bán hết ngay khi vừa nhập kho. Tình trạng này tạo cơ hội cho các NPP thứ ba đẩy giá PS5 trên thị trường thứ cấp vượt xa giá gốc.
Sony ban đầu đặt mục tiêu phổ cập PS5 nhanh hơn PS4 (đạt 25 triệu máy trong ba năm), đã phải chuyển sang chiến lược ưu tiên lợi nhuận thay vì số lượng. Model có ổ đĩa đạt điểm hòa vốn vào tháng 6/2021 theo BCTC Sony năm 2021. Điều này có nghĩa PS5 từng bán lỗ và giá hiện tại mới bắt đầu sinh lời. Điều này giải thích tại sao hãng tăng giá 20% tại Nhật Bản vào năm 2022 và không có kế hoạch giảm giá trong ngắn hạn. Rất khó để họ giảm giá mạnh trong thời gian tới.
Chuyển đổi mô hình kinh doanh cũng đóng vai trò then chốt. Trước đây, Sony và Microsoft bán máy chơi game giá thấp, thậm chí chịu lỗ, hòng thúc đẩy doanh số phần mềm với lợi nhuận đến từ phí bản quyền trò chơi. Tuy nhiên, sự ra đời của PlayStation Plus và Xbox Game Pass đã thay đổi cục diện. PlayStation Plus có 48 triệu người đăng ký vào năm 2024, mang lại doanh thu định kỳ ổn định, giảm áp lực phải bán máy giá rẻ. Microsoft thì đang có hơn 25 triệu người dùng Game Pass, đi xa hơn bằng cách mở rộng cloud gaming sang các nền tảng như Fire TV và smart TV, giảm phụ thuộc vào doanh số phần cứng.
Việc Microsoft tăng 30-40% giá Xbox Series X|S phản ánh chiến lược chuyển dịch sang dịch vụ, nơi Game Pass và cloud gaming là trọng tâm.
Triển vọng ngành game cho thấy xu hướng tăng giá sẽ tiếp diễn, đặc biệt với Sony và Microsoft, do chi phí sản xuất chip không giảm và áp lực lạm phát. Theo báo cáo của McKinsey năm 2024, chi phí sản xuất chip 3nm có thể cao hơn 50% so với 7nm, khiến PS5 Pro (ra mắt 2024 với giá 699 USD) và các máy tương lai khó hạ giá thấp hơn được nữa. Microsoft theo đuổi cloud gaming có thể giảm phụ thuộc vào console, nhưng việc tăng giá Xbox Series X|S cho thấy họ sẵn sàng hy sinh doanh số phần cứng để tối ưu lợi nhuận. Cả 2 đều sẽ ưu tiên lợi nhuận và "vắt sữa" kho tàng IP khi mà chi phí phần cứng đã tới giới hạn.
Các yếu tố như sự chậm lại trong tiến bộ công nghệ bán dẫn, áp lực kinh tế toàn cầu, tình trạng khan hàng, chuyển đổi sang mô hình kinh doanh dựa trên dịch vụ định kỳ (subscription) là những nguyên nhân chính.
Sự giảm giá của các máy chơi game trong quá khứ như PS2 từ 39,800 JPY (2000) xuống 16,000 JPY (2006), PS4 từ 39,980 JPY (2013) xuống 29,980 JPY với phiên bản Slim (2016), chủ yếu nhờ vào tiến bộ trong công nghệ bán dẫn. Việc thu nhỏ quy trình sản xuất từ 90nm xuống 45nm trên Xbox 360 giúp giảm kích thước chip, đơn giản hóa bo mạch, hạ chi phí sản xuất, theo Nikkei Asia. Quy trình này không chỉ giảm chi phí mà còn giảm tiêu thụ điện, như Xbox 360 giảm từ 203W xuống 133W, tạo điều kiện cho các phiên bản rẻ hơn như Xbox 360 Slim.
Tương tự, PS4 Slim và Nintendo Switch Lite hưởng lợi từ việc chuyển từ quy trình 28nm xuống 16nm, giúp giảm giá hoặc cải thiện hiệu suất mà không tăng chi phí, theo AnandTech. Tuy nhiên, thế hệ PS5 và Xbox Series X|S chứng kiến quy trình thu nhỏ node bán dẫn chỉ từ 7nm xuống 6nm, mang lại cải tiến khiêm tốn với diện tích die chip giảm 15% và số chip từ mỗi tấm wafer tăng 20%, theo báo cáo của Sony năm 2022. Chủ tịch Sony Hiroki Totoki đã nhấn mạnh trong buổi công bố BCTC rằng PS5 khó đạt mức giảm giá như PS4 do chi phí sản xuất chip không giảm đáng kể. Những quy trình tiên tiến hơn như 3nm hay 5nm thậm chí còn làm tăng chi phí vì TSMC đã thông báo tăng giá wafer cho các đối tác.
Áp lực kinh tế toàn cầu là 1 nguyên nhân quan trọng khác. Lạm phát, chi phí nguyên vật liệu tăng, đứt gãy chuỗi cung ứng từ năm 2020 đến 2023 đã làm tăng giá thành sản xuất. PS5 và Xbox Series X|S đối mặt với tình trạng thiếu hụt chip nghiêm trọng, dẫn đến khan hàng kéo dài đến đầu năm 2023, PS5 thường xuyên bán hết ngay khi vừa nhập kho. Tình trạng này tạo cơ hội cho các NPP thứ ba đẩy giá PS5 trên thị trường thứ cấp vượt xa giá gốc.
Sony ban đầu đặt mục tiêu phổ cập PS5 nhanh hơn PS4 (đạt 25 triệu máy trong ba năm), đã phải chuyển sang chiến lược ưu tiên lợi nhuận thay vì số lượng. Model có ổ đĩa đạt điểm hòa vốn vào tháng 6/2021 theo BCTC Sony năm 2021. Điều này có nghĩa PS5 từng bán lỗ và giá hiện tại mới bắt đầu sinh lời. Điều này giải thích tại sao hãng tăng giá 20% tại Nhật Bản vào năm 2022 và không có kế hoạch giảm giá trong ngắn hạn. Rất khó để họ giảm giá mạnh trong thời gian tới.
Chuyển đổi mô hình kinh doanh cũng đóng vai trò then chốt. Trước đây, Sony và Microsoft bán máy chơi game giá thấp, thậm chí chịu lỗ, hòng thúc đẩy doanh số phần mềm với lợi nhuận đến từ phí bản quyền trò chơi. Tuy nhiên, sự ra đời của PlayStation Plus và Xbox Game Pass đã thay đổi cục diện. PlayStation Plus có 48 triệu người đăng ký vào năm 2024, mang lại doanh thu định kỳ ổn định, giảm áp lực phải bán máy giá rẻ. Microsoft thì đang có hơn 25 triệu người dùng Game Pass, đi xa hơn bằng cách mở rộng cloud gaming sang các nền tảng như Fire TV và smart TV, giảm phụ thuộc vào doanh số phần cứng.
Việc Microsoft tăng 30-40% giá Xbox Series X|S phản ánh chiến lược chuyển dịch sang dịch vụ, nơi Game Pass và cloud gaming là trọng tâm.
Triển vọng ngành game cho thấy xu hướng tăng giá sẽ tiếp diễn, đặc biệt với Sony và Microsoft, do chi phí sản xuất chip không giảm và áp lực lạm phát. Theo báo cáo của McKinsey năm 2024, chi phí sản xuất chip 3nm có thể cao hơn 50% so với 7nm, khiến PS5 Pro (ra mắt 2024 với giá 699 USD) và các máy tương lai khó hạ giá thấp hơn được nữa. Microsoft theo đuổi cloud gaming có thể giảm phụ thuộc vào console, nhưng việc tăng giá Xbox Series X|S cho thấy họ sẵn sàng hy sinh doanh số phần cứng để tối ưu lợi nhuận. Cả 2 đều sẽ ưu tiên lợi nhuận và "vắt sữa" kho tàng IP khi mà chi phí phần cứng đã tới giới hạn.
