Hướng dẫn cơ bản để ngắm sao: Khám phá bầu trời đêm

[Bui Nhat Minh]

Ngắm sao là một trải nghiệm tuyệt vời mà ai cũng có thể thử, bất kể bạn sống ở đâu hay biết gì về vũ trụ. Chỉ cần một vài mẹo đơn giản, bạn có thể biến bầu trời đầy sao trên cao thành cánh cửa mở ra thế giới bao la.

Cách nhận biết hành tinh, sao và chòm sao​

Hành tinh thường không lấp lánh như sao. Nếu bạn thấy một ánh sáng sáng, ổn định, không nhấp nháy, đó có thể là sao Kim hoặc sao Mộc – hai hành tinh sáng nhất. Nếu ánh sáng đó kém sáng hơn nhưng vẫn không nhấp nháy, đó có thể là sao Thổ hoặc sao Hỏa. Ngược lại, nếu ánh sáng chuyển động đều đặn và không lấp lánh, đó có thể là vệ tinh. Đèn nhấp nháy thường là máy bay, còn ánh sáng lướt qua nhanh trong tích tắc là một sao băng.

Khi đã nhận diện được một số hành tinh, bạn có thể chuyển sang khám phá các chòm sao và hình sao. Hình sao (asterism) là các mẫu hình ánh sáng dễ nhận biết, như hình Gấu Lớn (Big Dipper). Trong khi đó, chòm sao (constellation) là khu vực cụ thể trên bầu trời do Liên đoàn Thiên văn Quốc tế (IAU) quy định. Ví dụ, chòm sao Ursa Major bao quanh hình sao Big Dipper.

Để học các chòm sao, bạn có thể dùng bản đồ sao hoặc ứng dụng. Bắt đầu với những chòm sao sáng và dễ tìm theo mùa, như Orion (Thợ Săn) hay Ursa Major (Gấu Lớn) ở Bắc bán cầu, hoặc Crux (Thập Tự Nam) ở Nam bán cầu. Khi đã quen thuộc, bạn có thể dần không cần đến các công cụ hỗ trợ.

Chọn thời gian và địa điểm lý tưởng​

Để ngắm sao hiệu quả, hãy tránh xa ô nhiễm ánh sáng từ các thành phố. Đến những nơi tối và để mắt thích nghi với bóng tối – điều này có thể mất khoảng 30 phút. Hãy tránh nhìn trực tiếp vào ánh sáng mạnh vì nó sẽ làm giảm khả năng quan sát. Nếu cần ánh sáng, hãy sử dụng đèn đỏ mờ để ít ảnh hưởng đến tầm nhìn ban đêm của bạn.

Thời điểm cũng rất quan trọng. Tránh ngắm sao vào những đêm trăng sáng vì ánh sáng từ Mặt Trăng sẽ làm lu mờ các vật thể khác. Kiểm tra thời tiết trước khi đi và lưu ý các sự kiện thiên văn đặc biệt như mưa sao băng hay hiện tượng hành tinh hiếm gặp.

Không cần kính thiên văn​

Bạn không nhất thiết phải có kính thiên văn để ngắm sao. Mắt thường đủ để chiêm ngưỡng nhiều hiện tượng như Mặt Trăng, Dải Ngân Hà hay các trận mưa sao băng. Nếu muốn nâng cấp trải nghiệm, bạn có thể sử dụng ống nhòm để phóng to chi tiết.

Khi sẵn sàng, một kính thiên văn cỡ nhỏ, giá từ 3-4 triệu đồng, sẽ giúp bạn khám phá thêm các cụm sao, tinh vân, hoặc thậm chí là vành đai của sao Thổ. Tham gia các câu lạc bộ thiên văn để thử nghiệm các thiết bị trước khi quyết định đầu tư cũng là một ý tưởng tuyệt vời.

Bầu trời đêm là một kho báu chờ bạn khám phá. Hãy bắt đầu hành trình ngắm sao của mình ngay hôm nay!
Nguồn: https://www.planetary.org/articles/a-beginners-guide-to-stargazing