VNR Content
Pearl
Ở một khía cạnh nào đó, kỷ nguyên kỹ thuật số có thể được coi là bắt đầu với việc Apple phát hành iPhone lần đầu tiên vào năm 2007. Không hiểu sao vào thời điểm đó, một nhà tư vấn kinh doanh rất nổi tiếng là Clayton Christensen cho rằng iPhone 'không thật sự đột phá' và đó là sản phẩm mà 'khả năng hành công sẽ bị hạn chế'.
Năm năm sau, vào năm 2012, Christensen vẫn cho rằng iPhone sẽ sớm bị cạnh tranh về giá và hàng nhái. 9 năm sau, vào năm 2021, iPhone đã mang về cho Apple hàng tấn lợi nhuận và nó vẫn đang tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Điều mà Christensen không tính tới là Apple không chỉ đã tạo ra một sản phẩm mà còn là cả một nền tảng kỹ thuật số. Trong đó, các nhà phát triển liên tục đưa ra những cải tiến mới, hay ứng dụng mới mà khách hàng cực kỳ yêu thích. Các đối thủ của Apple không chỉ cạnh tranh với một công ty hoặc một sản phẩm mà còn cạnh tranh với Apple và cả một đội quân các nhà phát triển ứng dụng của iPhone. Đến hiện tại, gần như tất cả các đối thủ của Apple, ngoại trừ Samsung đều bị bỏ lại phía sau.
Điều mà Christensen đã không tính tới là iPhone không chỉ là một chiếc điện thoại. Đó là một thiết bị đa chức năng với đầy đủ các mảng sản phẩm và dịch vụ, chứa rất nhiều công cụ khác bao gồm cả máy ảnh, máy nhắn tin, đồng hồ đeo tay, bản đồ, sách, đèn pin, máy nghe nhạc, đồng hồ báo thức, trợ lý kỹ thuật số cá nhân, quầy vé máy bay, báo và tạp chí, danh bạ, đại lý du lịch và bảo hiểm, máy tính bỏ túi...
'Những bài học lớn' mà Christensen áp dụng từ lịch sử cạnh tranh thời đại công nghiệp, trong đó sản phẩm của một công ty cạnh tranh với sản phẩm của công ty khác, không áp dụng cho các công ty đang đổi mới theo nguyên tắc của thời đại kỹ thuật số. Trong thời đại này, sự cạnh tranh không diễn ra theo trật tự.
Biểu đồ số ô tô bán ra (đơn vị triệu xe) và giá trị vốn hóa thị trường của ngành xe hơi
Cần lưu ý rằng có nhiều yếu tố khác nhau tạo ra loại sản phẩm mới kiểu như iPhone của Apple hay những chiếc xe của Tesla. Công nghệ mới chỉ là một phần, nó còn đòi hỏi một kiểu quản lý khác. Nó cần một nỗi ám ảnh về việc cung cấp những giá trị mới cho khách hàng. Trong đó, các kỹ sư phần mềm ít nhất cũng quan trọng như các kỹ sư cơ khí. Cả hai nhóm kỹ sư phải cộng tác vì mục tiêu chung là tạo ra giá trị cho khách hàng. Đây là một sự thay đổi cơ bản trong trật tự kinh doanh của các công ty xe hơi.
Biểu đồ số cơ sở và giá trị vốn hóa thị trường của DooDash, Papa John's và Domino's Pizza
Tuy nhiên, về lâu dài, đối thủ thực sự của Domino có thể là một 'tân binh' như DoorDash (công ty đặt và giao đồ ăn lớn nhất nước Mỹ), chỉ có 3 cơ sở. Công ty này không chuẩn bị thức ăn mà nó cung cấp đồ ăn từ nhiều nhà hàng. Đến cuối năm 2020, DoorDash đã có 450.000 người bán, 20 triệu người tiêu dùng và hơn 1 triệu người giao hàng. Giá trị vốn hóa của công ty này hiện đã cao gấp 3 lần Domino's.
Trớ trêu thay, Domino's Pizza là một trong số ít công ty thực hiện chuyển đổi số thành công, với việc tăng cao sự tương tác với khách hàng. Vấn đề của Domino's là số lượng sản phẩm cung cấp hạn chế hơn nhiều so với số nhà hàng mà DoorDash cung cấp cho khách hàng.
Kỷ nguyên công nghiệp được xây dựng dựa trên công nghệ hơi nước, dầu mỏ, điện năng và cách thức quản lý bộ máy hành chính theo cấp bậc.
Kỷ nguyên kỹ thuật số đã xuất hiện thông qua sự kết hợp của công nghệ mới, đặc biệt là máy tính và internet cùng với các hình thức quản lý khác nhau. Thay vì bộ máy quan liêu phân cấp tập trung vào hiệu quả nội bộ và kết quả đầu ra, kỷ nguyên kỹ thuật số tập trung vào sự nhanh nhạy trong kinh doanh và ám ảnh vào giá trị của khách hàng. Ở đó, làm việc theo nhóm như một phần của mạng lưới năng lực.
Kể từ những năm 2000, kỷ nguyên kỹ thuật số tiếp tục phát triển với các loại công nghệ mới (gồm điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, blockchain và các thuật toán) và các loại quản lý mới. Kết quả là một kỷ nguyên kinh tế mới ra đời, trong đó mọi doanh nghiệp đang hoặc sẽ được đổi mới.
Theo Forbes
Năm năm sau, vào năm 2012, Christensen vẫn cho rằng iPhone sẽ sớm bị cạnh tranh về giá và hàng nhái. 9 năm sau, vào năm 2021, iPhone đã mang về cho Apple hàng tấn lợi nhuận và nó vẫn đang tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Điều mà Christensen không tính tới là Apple không chỉ đã tạo ra một sản phẩm mà còn là cả một nền tảng kỹ thuật số. Trong đó, các nhà phát triển liên tục đưa ra những cải tiến mới, hay ứng dụng mới mà khách hàng cực kỳ yêu thích. Các đối thủ của Apple không chỉ cạnh tranh với một công ty hoặc một sản phẩm mà còn cạnh tranh với Apple và cả một đội quân các nhà phát triển ứng dụng của iPhone. Đến hiện tại, gần như tất cả các đối thủ của Apple, ngoại trừ Samsung đều bị bỏ lại phía sau.
'Những bài học lớn' mà Christensen áp dụng từ lịch sử cạnh tranh thời đại công nghiệp, trong đó sản phẩm của một công ty cạnh tranh với sản phẩm của công ty khác, không áp dụng cho các công ty đang đổi mới theo nguyên tắc của thời đại kỹ thuật số. Trong thời đại này, sự cạnh tranh không diễn ra theo trật tự.
Một chiếc ô tô không còn là một chiếc ô tô nữa
Trong thời đại kỹ thuật số, một chiếc ô tô có thể chuyển từ thiết bị vận chuyển cơ học tĩnh thành một trung tâm giải trí và kinh doanh năng động trên các bánh xe. Ví dụ như Tesla hiện đang thiết lập một nền tảng sản xuất ô tô có thể hấp dẫn như iPhone của Apple. Đây là lý do vì sao giá trị vốn hóa thị trường của Tesla gần bằng các công ty xe hơi khác cộng lại dù rằng những công ty đó bán được nhiều hơn Tesla hàng triệu xe. Điều quan trọng là thị trường chứng khoán tin rằng Tesla không chỉ sản xuất ô tô mà công ty này còn có cơ hội tốt để tạo ra một nền tảng đổi mới liên tục mà khó có đơn vị nào cạnh tranh lại được.
Cần lưu ý rằng có nhiều yếu tố khác nhau tạo ra loại sản phẩm mới kiểu như iPhone của Apple hay những chiếc xe của Tesla. Công nghệ mới chỉ là một phần, nó còn đòi hỏi một kiểu quản lý khác. Nó cần một nỗi ám ảnh về việc cung cấp những giá trị mới cho khách hàng. Trong đó, các kỹ sư phần mềm ít nhất cũng quan trọng như các kỹ sư cơ khí. Cả hai nhóm kỹ sư phải cộng tác vì mục tiêu chung là tạo ra giá trị cho khách hàng. Đây là một sự thay đổi cơ bản trong trật tự kinh doanh của các công ty xe hơi.
Một nhà hàng không chỉ là một nhà hàng
Những bất thường của thời đại kỹ thuật số cũng xuất hiện trong lĩnh vực nhà hàng. Hãng bánh pizza hàng đầu thế giới - Domino's - là công ty tạo nên sự ngạc nhiên lớn với mức tăng trưởng vốn hóa thị trường đạt gần 2.000% trong 10 năm. Trong vài thập kỷ qua, Domino's đã đánh bại đối thủ lâu năm của mình là Papa John’s , để trở thành cửa hàng pizza thống trị trên toàn thế giới, với khoảng 27.000 cơ sở.
Tuy nhiên, về lâu dài, đối thủ thực sự của Domino có thể là một 'tân binh' như DoorDash (công ty đặt và giao đồ ăn lớn nhất nước Mỹ), chỉ có 3 cơ sở. Công ty này không chuẩn bị thức ăn mà nó cung cấp đồ ăn từ nhiều nhà hàng. Đến cuối năm 2020, DoorDash đã có 450.000 người bán, 20 triệu người tiêu dùng và hơn 1 triệu người giao hàng. Giá trị vốn hóa của công ty này hiện đã cao gấp 3 lần Domino's.
Trớ trêu thay, Domino's Pizza là một trong số ít công ty thực hiện chuyển đổi số thành công, với việc tăng cao sự tương tác với khách hàng. Vấn đề của Domino's là số lượng sản phẩm cung cấp hạn chế hơn nhiều so với số nhà hàng mà DoorDash cung cấp cho khách hàng.
Cách kỹ thuật số thay đổi mọi thứ
Những gì chúng ta thấy ngày nay là các công ty hoạt động theo nguyên tắc của thời đại kỹ thuật số có thể lấy bất kỳ thứ gì, chậm, tốn kém, khó mở rộng quy mô... và biến nó thành thứ gì đó nhanh chóng, dễ dàng, cá nhân, hợp lý, rẻ, dễ mở rộng...Kỷ nguyên công nghiệp được xây dựng dựa trên công nghệ hơi nước, dầu mỏ, điện năng và cách thức quản lý bộ máy hành chính theo cấp bậc.
Kỷ nguyên kỹ thuật số đã xuất hiện thông qua sự kết hợp của công nghệ mới, đặc biệt là máy tính và internet cùng với các hình thức quản lý khác nhau. Thay vì bộ máy quan liêu phân cấp tập trung vào hiệu quả nội bộ và kết quả đầu ra, kỷ nguyên kỹ thuật số tập trung vào sự nhanh nhạy trong kinh doanh và ám ảnh vào giá trị của khách hàng. Ở đó, làm việc theo nhóm như một phần của mạng lưới năng lực.
Kể từ những năm 2000, kỷ nguyên kỹ thuật số tiếp tục phát triển với các loại công nghệ mới (gồm điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, blockchain và các thuật toán) và các loại quản lý mới. Kết quả là một kỷ nguyên kinh tế mới ra đời, trong đó mọi doanh nghiệp đang hoặc sẽ được đổi mới.
Theo Forbes
