Long Bình
Writer
Mật nghị Hồng Y, hay còn gọi là Conclave (từ tiếng Latinh cum clave, nghĩa là “với chìa khóa”), là một nghi thức cổ xưa và bí mật của Giáo hội Công giáo Rôma nhằm bầu chọn Giáo hoàng mới khi ngai tòa Thánh Phêrô trống (sede vacante), thường do Giáo hoàng qua đời hoặc từ nhiệm.
Đây là một trong những quy trình bầu cử lâu đời và thiêng liêng nhất thế giới, kết hợp giữa truyền thống tôn giáo, tính trang nghiêm, và sự cách ly nghiêm ngặt để đảm bảo tính độc lập và công bằng. Vậy Mật nghị Hồng Y là gì, và Giáo hoàng được bầu như thế nào?
Mật nghị Hồng Y là cuộc họp kín của Hồng y đoàn, bao gồm các Hồng y dưới 80 tuổi, được triệu tập tại Nhà nguyện Sistine trong Vatican để bầu chọn Giáo hoàng mới. Từ “mật” thể hiện tính chất nội bộ, kín đáo, và không chịu bất kỳ ảnh hưởng nào từ bên ngoài. Theo quan điểm Công giáo, việc bầu Giáo hoàng không phải là sự lựa chọn của con người mà được hướng dẫn bởi Chúa Thánh Thần. Do đó, các Hồng y tham gia Mật nghị không “tuyển chọn” mà bỏ phiếu dựa trên lương tâm và sự soi sáng thiêng liêng.
Lịch sử Mật nghị bắt đầu từ năm 1059, khi Hồng y đoàn được chỉ định là cơ cấu bầu cử duy nhất. Mật nghị đầu tiên diễn ra vào năm 1061, bầu ra Giáo hoàng Alexanđê II. Truyền thống cách ly hoàn toàn được thiết lập từ năm 1274, sau Mật nghị kéo dài gần ba năm tại Viterbo (1268-1271), nơi dân chúng đã khóa kín và tháo mái dinh thự để thúc ép các Hồng y nhanh chóng chọn được Giáo hoàng Grêgôriô X. Ngày nay, Mật nghị được tổ chức trong sự bí mật nghiêm ngặt, với các quy định chặt chẽ để bảo vệ tính độc lập của quá trình bầu cử.
1. Chuẩn Bị Trước Mật Nghị
Khi Giáo hoàng qua đời hoặc từ nhiệm, Giáo hội bước vào thời kỳ “trống tòa” (sede vacante). Hồng y Nhiếp chính (Camerlengo), hiện là Hồng y Kevin Farrell (tính đến năm 2025), đảm nhận vai trò quản lý tạm thời Vatican và tổ chức Mật nghị. Các Hồng y trên toàn thế giới được triệu tập đến Rôma, thường trong vòng 15-20 ngày sau khi ngai tòa trống, để tham gia các cuộc họp sơ bộ (Congregationes Generales). Trong các cuộc họp này, họ thảo luận về tình hình Giáo hội, các thách thức hiện tại, và phẩm chất cần có của Giáo hoàng tương lai.
2. Thành Phần Tham Gia
Chỉ các Hồng y dưới 80 tuổi tại thời điểm ngai tòa trống mới được phép bỏ phiếu, được gọi là Hồng y cử tri. Theo quy định, số lượng tối đa là 120 người, nhưng thực tế có thể dao động. Tính đến tháng 12/2024, có 140 Hồng y dưới 80 tuổi, nhưng con số này giảm còn 138 vào tháng 1/2025 do một số Hồng y đạt ngưỡng tuổi. Những Hồng y trên 80 tuổi có thể tham gia các cuộc họp sơ bộ nhưng không được bỏ phiếu. Về lý thuyết, bất kỳ nam giới Công giáo nào cũng có thể được bầu làm Giáo hoàng, nhưng trong thực tế hiện đại, Giáo hoàng thường được chọn từ các Hồng y.
3. Tiến Hành Mật Nghị
Mật nghị bắt đầu bằng một thánh lễ cầu nguyện tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô. Sau đó, các Hồng y cử tri diễu hành vào Nhà nguyện Sistine, nơi họ bị cách ly hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Mọi thiết bị liên lạc như điện thoại, radio, internet đều bị cấm. Chỉ một số ít người được phép vào, như bác sĩ, linh mục giải tội, đầu bếp, và nhân viên vệ sinh. Các Hồng y tuyên thệ giữ bí mật tuyệt đối, với hình phạt “vạ tuyệt thông” nếu vi phạm.
Mỗi ngày, Mật nghị tổ chức hai phiên bỏ phiếu (sáng và chiều), mỗi phiên có thể gồm hai vòng. Các Hồng y viết tên ứng viên lên phiếu bầu, gấp đôi lại, và đặt vào một bình lớn. Trước khi bỏ phiếu, họ đọc lời thề: “Tôi lấy Đức Kitô, Chúa tôi, làm chứng rằng tôi bầu chọn người mà trước mặt Thiên Chúa, tôi tin là xứng đáng.” Ba Hồng y kiểm phiếu đọc to tên trên từng lá phiếu, xâu lại bằng kim và chỉ, rồi đếm kết quả. Để đắc cử, một ứng viên cần đạt ít nhất 2/3 số phiếu.
4. Thông Báo Kết Quả
Sau mỗi phiên bỏ phiếu, các lá phiếu được đốt trong lò tại Nhà nguyện Sistine. Nếu chưa chọn được Giáo hoàng, một hóa chất được thêm vào để tạo khói đen, báo hiệu “chưa có kết quả.” Nếu một ứng viên đạt 2/3 số phiếu, các lá phiếu được đốt để tạo khói trắng, kèm theo chuông Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô vang lên, thông báo “Habemus Papam” (Chúng ta có Giáo hoàng). Từ năm 1978, việc sử dụng khói và chuông đã trở thành biểu tượng được công chúng mong chờ.
5. Chấp Nhận và Công Bố
Khi một Hồng y được bầu, Hồng y Niên trưởng hỏi: “Ngài có chấp nhận việc được bầu làm Giáo hoàng không?” Nếu đồng ý, ông được hỏi tiếp: “Ngài muốn được gọi bằng tên nào?” Tân Giáo hoàng chọn tông danh (ví dụ: Francis, John Paul) và mặc áo trắng. Sau đó, ông xuất hiện tại ban công Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô, ban phép lành Urbi et Orbi (Cho thành Rôma và thế giới), và đọc lời chào đầu tiên với tư cách lãnh đạo Giáo hội Công giáo.
6. Trường Hợp Đặc Biệt
Nếu sau 33-34 vòng bỏ phiếu vẫn chưa chọn được Giáo hoàng, Hồng y đoàn có thể quyết định giới hạn bầu chọn giữa hai ứng viên có số phiếu cao nhất, nhưng vẫn yêu cầu đa số 2/3. Trong lịch sử, Mật nghị dài nhất kéo dài gần ba năm (1268-1271), nhưng trong thế kỷ 20 và 21, quá trình thường chỉ mất 2-5 ngày, như trường hợp Giáo hoàng Biển Đức XVI (4 vòng, 2005) và Giáo hoàng Francis (5 vòng, 2013).
Mật nghị Hồng Y không chỉ là một cuộc bầu cử mà còn mang ý nghĩa tôn giáo sâu sắc. Đối với người Công giáo, Giáo hoàng là người kế vị Thánh Phêrô, “tảng đá” mà Chúa Giêsu xây dựng Giáo hội (Mátthêu 16:18). Việc bầu chọn được xem là sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, đảm bảo người được chọn sẽ dẫn dắt Giáo hội theo ý Chúa. Quy trình khép kín cũng giúp bảo vệ các Hồng y khỏi áp lực từ chính trị, truyền thông, hay dư luận, dù trong lịch sử, các thế lực bên ngoài từng tìm cách can thiệp.
Về mặt văn hóa, Mật nghị thu hút sự chú ý toàn cầu, không chỉ từ 1,2 tỷ tín hữu Công giáo mà còn từ các cộng đồng khác. Sự bí ẩn của khói trắng, không khí trang nghiêm tại Vatican, và câu hỏi “Ai sẽ là Giáo hoàng tiếp theo?” tạo nên sức hút đặc biệt. Trong bối cảnh Giáo hội Công giáo ngày càng toàn cầu hóa, có những đề xuất cải cách, như tăng số Hồng y cử tri từ châu Phi và châu Á để phản ánh sự đa dạng của Giáo hội, nhưng mọi thay đổi đều cần cân nhắc để giữ gìn truyền thống.
Ảnh: Getty Images
Mật nghị Hồng Y là một nghi thức độc đáo, kết hợp giữa truyền thống hàng thế kỷ và ý nghĩa thiêng liêng, nhằm bầu chọn người lãnh đạo tối cao của Giáo hội Công giáo. Với quy trình chặt chẽ, từ cách ly tại Nhà nguyện Sistine đến khói trắng báo hiệu tân Giáo hoàng, Mật nghị không chỉ là sự kiện tôn giáo mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết và hy vọng. Dù thế giới thay đổi, nghi thức này vẫn giữ nguyên giá trị, minh chứng cho sức sống bền bỉ của Giáo hội Công giáo trong việc dẫn dắt con người hướng tới đức tin và hòa bình.
Đây là một trong những quy trình bầu cử lâu đời và thiêng liêng nhất thế giới, kết hợp giữa truyền thống tôn giáo, tính trang nghiêm, và sự cách ly nghiêm ngặt để đảm bảo tính độc lập và công bằng. Vậy Mật nghị Hồng Y là gì, và Giáo hoàng được bầu như thế nào?
Mật Nghị Hồng Y là gì?
Mật nghị Hồng Y là cuộc họp kín của Hồng y đoàn, bao gồm các Hồng y dưới 80 tuổi, được triệu tập tại Nhà nguyện Sistine trong Vatican để bầu chọn Giáo hoàng mới. Từ “mật” thể hiện tính chất nội bộ, kín đáo, và không chịu bất kỳ ảnh hưởng nào từ bên ngoài. Theo quan điểm Công giáo, việc bầu Giáo hoàng không phải là sự lựa chọn của con người mà được hướng dẫn bởi Chúa Thánh Thần. Do đó, các Hồng y tham gia Mật nghị không “tuyển chọn” mà bỏ phiếu dựa trên lương tâm và sự soi sáng thiêng liêng.
Lịch sử Mật nghị bắt đầu từ năm 1059, khi Hồng y đoàn được chỉ định là cơ cấu bầu cử duy nhất. Mật nghị đầu tiên diễn ra vào năm 1061, bầu ra Giáo hoàng Alexanđê II. Truyền thống cách ly hoàn toàn được thiết lập từ năm 1274, sau Mật nghị kéo dài gần ba năm tại Viterbo (1268-1271), nơi dân chúng đã khóa kín và tháo mái dinh thự để thúc ép các Hồng y nhanh chóng chọn được Giáo hoàng Grêgôriô X. Ngày nay, Mật nghị được tổ chức trong sự bí mật nghiêm ngặt, với các quy định chặt chẽ để bảo vệ tính độc lập của quá trình bầu cử.
Quy Trình Bầu Giáo Hoàng
Quy trình bầu Giáo hoàng diễn ra qua các giai đoạn cụ thể, được chuẩn hóa qua các văn kiện như Tông hiến Universi Dominici Gregis (1996) của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II và các sửa đổi của Giáo hoàng Biển Đức XVI. Dưới đây là các bước chính:1. Chuẩn Bị Trước Mật Nghị
Khi Giáo hoàng qua đời hoặc từ nhiệm, Giáo hội bước vào thời kỳ “trống tòa” (sede vacante). Hồng y Nhiếp chính (Camerlengo), hiện là Hồng y Kevin Farrell (tính đến năm 2025), đảm nhận vai trò quản lý tạm thời Vatican và tổ chức Mật nghị. Các Hồng y trên toàn thế giới được triệu tập đến Rôma, thường trong vòng 15-20 ngày sau khi ngai tòa trống, để tham gia các cuộc họp sơ bộ (Congregationes Generales). Trong các cuộc họp này, họ thảo luận về tình hình Giáo hội, các thách thức hiện tại, và phẩm chất cần có của Giáo hoàng tương lai.
2. Thành Phần Tham Gia
Chỉ các Hồng y dưới 80 tuổi tại thời điểm ngai tòa trống mới được phép bỏ phiếu, được gọi là Hồng y cử tri. Theo quy định, số lượng tối đa là 120 người, nhưng thực tế có thể dao động. Tính đến tháng 12/2024, có 140 Hồng y dưới 80 tuổi, nhưng con số này giảm còn 138 vào tháng 1/2025 do một số Hồng y đạt ngưỡng tuổi. Những Hồng y trên 80 tuổi có thể tham gia các cuộc họp sơ bộ nhưng không được bỏ phiếu. Về lý thuyết, bất kỳ nam giới Công giáo nào cũng có thể được bầu làm Giáo hoàng, nhưng trong thực tế hiện đại, Giáo hoàng thường được chọn từ các Hồng y.
3. Tiến Hành Mật Nghị
Mật nghị bắt đầu bằng một thánh lễ cầu nguyện tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô. Sau đó, các Hồng y cử tri diễu hành vào Nhà nguyện Sistine, nơi họ bị cách ly hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Mọi thiết bị liên lạc như điện thoại, radio, internet đều bị cấm. Chỉ một số ít người được phép vào, như bác sĩ, linh mục giải tội, đầu bếp, và nhân viên vệ sinh. Các Hồng y tuyên thệ giữ bí mật tuyệt đối, với hình phạt “vạ tuyệt thông” nếu vi phạm.
Mỗi ngày, Mật nghị tổ chức hai phiên bỏ phiếu (sáng và chiều), mỗi phiên có thể gồm hai vòng. Các Hồng y viết tên ứng viên lên phiếu bầu, gấp đôi lại, và đặt vào một bình lớn. Trước khi bỏ phiếu, họ đọc lời thề: “Tôi lấy Đức Kitô, Chúa tôi, làm chứng rằng tôi bầu chọn người mà trước mặt Thiên Chúa, tôi tin là xứng đáng.” Ba Hồng y kiểm phiếu đọc to tên trên từng lá phiếu, xâu lại bằng kim và chỉ, rồi đếm kết quả. Để đắc cử, một ứng viên cần đạt ít nhất 2/3 số phiếu.
4. Thông Báo Kết Quả
Sau mỗi phiên bỏ phiếu, các lá phiếu được đốt trong lò tại Nhà nguyện Sistine. Nếu chưa chọn được Giáo hoàng, một hóa chất được thêm vào để tạo khói đen, báo hiệu “chưa có kết quả.” Nếu một ứng viên đạt 2/3 số phiếu, các lá phiếu được đốt để tạo khói trắng, kèm theo chuông Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô vang lên, thông báo “Habemus Papam” (Chúng ta có Giáo hoàng). Từ năm 1978, việc sử dụng khói và chuông đã trở thành biểu tượng được công chúng mong chờ.
5. Chấp Nhận và Công Bố
Khi một Hồng y được bầu, Hồng y Niên trưởng hỏi: “Ngài có chấp nhận việc được bầu làm Giáo hoàng không?” Nếu đồng ý, ông được hỏi tiếp: “Ngài muốn được gọi bằng tên nào?” Tân Giáo hoàng chọn tông danh (ví dụ: Francis, John Paul) và mặc áo trắng. Sau đó, ông xuất hiện tại ban công Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô, ban phép lành Urbi et Orbi (Cho thành Rôma và thế giới), và đọc lời chào đầu tiên với tư cách lãnh đạo Giáo hội Công giáo.
6. Trường Hợp Đặc Biệt
Nếu sau 33-34 vòng bỏ phiếu vẫn chưa chọn được Giáo hoàng, Hồng y đoàn có thể quyết định giới hạn bầu chọn giữa hai ứng viên có số phiếu cao nhất, nhưng vẫn yêu cầu đa số 2/3. Trong lịch sử, Mật nghị dài nhất kéo dài gần ba năm (1268-1271), nhưng trong thế kỷ 20 và 21, quá trình thường chỉ mất 2-5 ngày, như trường hợp Giáo hoàng Biển Đức XVI (4 vòng, 2005) và Giáo hoàng Francis (5 vòng, 2013).
Mật nghị Hồng Y không chỉ là một cuộc bầu cử mà còn mang ý nghĩa tôn giáo sâu sắc. Đối với người Công giáo, Giáo hoàng là người kế vị Thánh Phêrô, “tảng đá” mà Chúa Giêsu xây dựng Giáo hội (Mátthêu 16:18). Việc bầu chọn được xem là sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, đảm bảo người được chọn sẽ dẫn dắt Giáo hội theo ý Chúa. Quy trình khép kín cũng giúp bảo vệ các Hồng y khỏi áp lực từ chính trị, truyền thông, hay dư luận, dù trong lịch sử, các thế lực bên ngoài từng tìm cách can thiệp.
Về mặt văn hóa, Mật nghị thu hút sự chú ý toàn cầu, không chỉ từ 1,2 tỷ tín hữu Công giáo mà còn từ các cộng đồng khác. Sự bí ẩn của khói trắng, không khí trang nghiêm tại Vatican, và câu hỏi “Ai sẽ là Giáo hoàng tiếp theo?” tạo nên sức hút đặc biệt. Trong bối cảnh Giáo hội Công giáo ngày càng toàn cầu hóa, có những đề xuất cải cách, như tăng số Hồng y cử tri từ châu Phi và châu Á để phản ánh sự đa dạng của Giáo hội, nhưng mọi thay đổi đều cần cân nhắc để giữ gìn truyền thống.
Ảnh: Getty Images
Mật nghị Hồng Y là một nghi thức độc đáo, kết hợp giữa truyền thống hàng thế kỷ và ý nghĩa thiêng liêng, nhằm bầu chọn người lãnh đạo tối cao của Giáo hội Công giáo. Với quy trình chặt chẽ, từ cách ly tại Nhà nguyện Sistine đến khói trắng báo hiệu tân Giáo hoàng, Mật nghị không chỉ là sự kiện tôn giáo mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết và hy vọng. Dù thế giới thay đổi, nghi thức này vẫn giữ nguyên giá trị, minh chứng cho sức sống bền bỉ của Giáo hội Công giáo trong việc dẫn dắt con người hướng tới đức tin và hòa bình.
