thuha19051234
Pearl
"Ngôn ngữ mẹ đẻ của chúng ta có thể hình thành khả năng phi ngôn ngữ của chúng ta thường có vẻ rất khách quan, chẳng hạn như nhận thức màu sắc. Suy nghĩ của chúng ta bị hạn chế bởi ngôn ngữ chúng ta nói."
Khi nhìn vào cầu vồng, chúng ta thấy nó chứa tất cả màu sắc của thế giới trong một quang phổ liên tục. Có vô số màu, nhưng bằng mắt thường chúng ta vẫn có thể phân biệt được những sự khác biệt nhẹ. Mặc dù vậy, chúng ta lại không có tên cố định cho tất cả mọi màu, thay vào đó, chúng ta nhóm các màu thành các danh mục và đặt tên cho các danh mục.
Có vô số màu sắc, nhưng chúng ta không có tên cho tất cả chúng
Chẳng hạn chúng ta chỉ dạy trẻ một số nhãn hoặc danh mục màu sắc, như bảy màu trong cầu vồng VIBGYOR (Tím, Chàm, Xanh lam, Xanh lục, Vàng, Cam, Đỏ). Đây là những danh mục sử dụng phổ biến nhất trong tiếng Anh, các màu nằm giữa các danh mục này được nhóm lại thành bất kỳ loại màu nào gần nhất với nó.
Đáng chú ý, các tên màu này khác nhau ở những ngôn ngữ khác nhau. Một số ngôn ngữ có danh mục không tồn tại ở những ngôn ngữ khác. Câu hỏi đặt ra là điều này ảnh hưởng như thế nào đến việc phân biệt màu sắc, nhận thức về màu sắc có khác nhau dựa trên ngôn ngữ chúng ta nói không?
Các nhà khoa học nghiên cứu về lý thuyết này cũng quan tâm đến việc điều tra cách ngôn ngữ có thể thay đổi nhận thức và suy nghĩ. Một số người trong số họ sử dụng nhận thức hoặc phân biệt màu sắc như một cách để hiểu quá trình ngôn ngữ hình thành suy nghĩ. Điều này là do nhận thức màu sắc cung cấp một ví dụ rõ ràng, trong đó các danh mục màu sắc chúng ta gọi tên sẽ khác nhau giữa các ngôn ngữ.
Tên màu khác nhau giữa các ngôn ngữ - Tiếng Anh sử dụng khoảng 11 tên gọi màu sắc
Một số ngôn ngữ khác có các danh mục không tồn tại trong tiếng Anh. Chẳng hạn như Hàn Quốc có một danh mục hoặc nhãn cho màu xanh lam (Cheongnok) ngoài các nhãn xanh lam (Parang) và xanh lục (Chorok). Tiếng Nga có các tên màu riêng biệt cho ánh sáng (Goluboy) và xanh đậm (Siniy).
Sự đa dạng trong cách đặt tên màu sắc này là lý do cho thấy tại sao việc nhận thức màu sắc là một quá trình thuận tiện để nghiên cứu nhằm hiểu liệu ngôn ngữ có ảnh hưởng đến nhận thức hay không.
Các nhà khoa học đã khai thác sự khác biệt này trong các ngôn ngữ trong một thí nghiệm về sự phân biệt màu sắc ở những người nói tiếng Anh và tiếng Nga. Trong thí nghiệm này, họ yêu cầu những người nói tiếng Nga và tiếng Anh thực hiện nhiệm vụ phân biệt màu sắc bằng cách sử dụng ba hình vuông có màu xanh lam. Những người tham gia được cho phép quan sát ba hình vuông màu xanh lam, với một hình vuông ở trên và hai ở dưới cùng. Họ được hỏi rằng hình vuông nào trong số các hình vuông dưới cùng phù hợp với màu của hình vuông trên cùng.
Những người nói tiếng Anh sẽ chỉ nhìn thấy bông hoa màu xanh lam trong bức ảnh này, nhưng những người nói tiếng Nga sẽ nhìn thấy cả những hoa Siniy và Goluboy
Trong một số thử nghiệm, một trong số những hình vuông dưới cùng có màu xanh lam nhạt, một số hình vuông có màu xanh lam nhạt và ở một số hình vuông khác đều có màu xanh lam đậm. Đối với một người nói tiếng Anh, điều này không tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào, bởi vì tất cả chúng chỉ là sắc thái của "xanh lam". Nhưng đối với một người nói tiếng Nga, một số thử nghiệm yêu cầu sự phân biệt giữa màu có tên gọi Siniy và Goluboy, trong khi những thử nghiệm khác yêu cầu phân biệt giữa hai Siniy hoặc hai Goluboy.
Kết quả của thử nghiệm không gây ngạc nhiên, cho thấy những người nói tiếng Nga phân biệt màu sắc nhanh hơn khi các màu thuộc hai nhóm khác nhau (siniys và goluboy) so với khi chúng ở cùng một nhóm (cả siniy hoặc cả hai đều là goluboy). Việc phân biệt các màu cùng một loại (cả màu siniy hoặc cả màu goluboy) được cho là khó hơn và mất thời gian hơn đối với họ. Mặt khác, đối với người nói tiếng Anh, điều này không có ý nghĩa, vì tất cả các nhiệm vụ đều bình đẳng với họ - nhiệm vụ phân biệt giữa các 'blues'.
Mặc dù thử thách không yêu cầu những người tham gia sử dụng bất kỳ ngôn ngữ nào, nhưng nó phản ánh rõ ràng khả năng phân biệt màu sắc của họ. Người Nga sử dụng một ngôn ngữ nhất quán, khiến họ vẽ ra ranh giới giữa các sắc thái xanh đậm và nhạt, điều này giúp phân biệt được các loại màu sắc này nhanh hơn. Những người nói tiếng Anh không có thói quen phân biệt này trong cuộc sống hàng ngày, vì vậy họ không có khả năng và ý niệm về việc phân biệt màu sắc.
Nhận thức của chúng ta được định hình bởi ngôn ngữ của chúng ta
Điều này cung cấp bằng chứng cho thấy, giả thuyết Whorfian rằng ngôn ngữ có thể ảnh hưởng đến khả năng phi ngôn ngữ, và do đó, những người nói các ngôn ngữ khác nhau có thể nhận thức mọi thứ theo cách khác nhau. Ngôn ngữ có thể can thiệp ngay cả trong các quá trình tri giác thường được cho là 'khách quan', như nhận thức màu sắc.
Một số nghiên cứu khác cũng báo cáo những phát hiện tương tự, chẳng hạn như những người nói tiếng Hàn cho thấy lợi thế trong việc nhận thức loại màu xanh lam - xanh lá cây duy nhất cho ngôn ngữ của họ. Còn nghiên cứu sau đó ở những người nói tiếng Hy Lạp có phân loại màu xanh lam nhạt và đậm, (Ghalazio và Ble), giống như ở tiếng Nga, cho thấy lợi thế phân biệt màu sắc này xuất phát từ các quá trình não bộ ở cấp độ vô thức.
Ngoài những phát hiện này, các nhà khoa học còn chỉ ra rằng ngôn ngữ có thể ảnh hưởng đến nhiều khả năng, bao gồm sự tương đồng về không gian, nhận thức về chuyển động, các con số, sự hiểu biết của chúng ta về niềm tin sai lầm, các loại đối tượng, nhận thức về giới tính,...
>>> Ứng dụng học ngoại ngữ có thực sự hiệu quả?
Nguồn scienceabc
Khi nhìn vào cầu vồng, chúng ta thấy nó chứa tất cả màu sắc của thế giới trong một quang phổ liên tục. Có vô số màu, nhưng bằng mắt thường chúng ta vẫn có thể phân biệt được những sự khác biệt nhẹ. Mặc dù vậy, chúng ta lại không có tên cố định cho tất cả mọi màu, thay vào đó, chúng ta nhóm các màu thành các danh mục và đặt tên cho các danh mục.
Chẳng hạn chúng ta chỉ dạy trẻ một số nhãn hoặc danh mục màu sắc, như bảy màu trong cầu vồng VIBGYOR (Tím, Chàm, Xanh lam, Xanh lục, Vàng, Cam, Đỏ). Đây là những danh mục sử dụng phổ biến nhất trong tiếng Anh, các màu nằm giữa các danh mục này được nhóm lại thành bất kỳ loại màu nào gần nhất với nó.
Đáng chú ý, các tên màu này khác nhau ở những ngôn ngữ khác nhau. Một số ngôn ngữ có danh mục không tồn tại ở những ngôn ngữ khác. Câu hỏi đặt ra là điều này ảnh hưởng như thế nào đến việc phân biệt màu sắc, nhận thức về màu sắc có khác nhau dựa trên ngôn ngữ chúng ta nói không?
Giả thuyết Whorfian
Ý tưởng rằng ngôn ngữ chúng ta đang nói có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ ở một mức độ nào đó được gọi là giả thuyết Whorfian về thuyết tương đối ngôn ngữ. Đây là một lý thuyết trong tâm lý học đặt ra rằng ngôn ngữ có thể ảnh hưởng đến nhận thức hoặc suy nghĩ, cho thấy rằng những người nói các ngôn ngữ khác nhau suy nghĩ khác nhau.Các nhà khoa học nghiên cứu về lý thuyết này cũng quan tâm đến việc điều tra cách ngôn ngữ có thể thay đổi nhận thức và suy nghĩ. Một số người trong số họ sử dụng nhận thức hoặc phân biệt màu sắc như một cách để hiểu quá trình ngôn ngữ hình thành suy nghĩ. Điều này là do nhận thức màu sắc cung cấp một ví dụ rõ ràng, trong đó các danh mục màu sắc chúng ta gọi tên sẽ khác nhau giữa các ngôn ngữ.
Tên gọi khác nhau tùy theo ngôn ngữ
Tên màu sắc không giống nhau ở các ngôn ngữ. Trong tiếng Anh chúng ta thường sử dụng khoảng 11 tên màu để mô tả các màu sắc xung quanh. Tuy nhiên, con số này thay đổi tùy theo ngôn ngữ, chẳng hạn như ngôn ngữ Pirahã, được sử dụng bởi các Bộ lạc sống ở Amazon, chỉ sử dụng hai loại — tối và sáng — và không có tên màu.
Một số ngôn ngữ khác có các danh mục không tồn tại trong tiếng Anh. Chẳng hạn như Hàn Quốc có một danh mục hoặc nhãn cho màu xanh lam (Cheongnok) ngoài các nhãn xanh lam (Parang) và xanh lục (Chorok). Tiếng Nga có các tên màu riêng biệt cho ánh sáng (Goluboy) và xanh đậm (Siniy).
Sự đa dạng trong cách đặt tên màu sắc này là lý do cho thấy tại sao việc nhận thức màu sắc là một quá trình thuận tiện để nghiên cứu nhằm hiểu liệu ngôn ngữ có ảnh hưởng đến nhận thức hay không.
Thử nghiệm màu "blue của Nga"
Các sắc thái của màu xanh lam tạo thành một danh mục liên tục dành cho những người nói tiếng Anh. Chung ta sử dụng thuật ngữ 'xanh lam' để xác định tất cả các màu trong quang phổ đó, các màu bên trong nó được phân biệt bằng chiều thuật ngữ tối/sáng. Tuy nhiên tiếng Nga lại không có một từ duy nhất cho 'blue', họ sử dụng các thuật ngữ hoàn toàn riêng biệt cho màu xanh lam nhạt và xanh lam đậm.Các nhà khoa học đã khai thác sự khác biệt này trong các ngôn ngữ trong một thí nghiệm về sự phân biệt màu sắc ở những người nói tiếng Anh và tiếng Nga. Trong thí nghiệm này, họ yêu cầu những người nói tiếng Nga và tiếng Anh thực hiện nhiệm vụ phân biệt màu sắc bằng cách sử dụng ba hình vuông có màu xanh lam. Những người tham gia được cho phép quan sát ba hình vuông màu xanh lam, với một hình vuông ở trên và hai ở dưới cùng. Họ được hỏi rằng hình vuông nào trong số các hình vuông dưới cùng phù hợp với màu của hình vuông trên cùng.
Trong một số thử nghiệm, một trong số những hình vuông dưới cùng có màu xanh lam nhạt, một số hình vuông có màu xanh lam nhạt và ở một số hình vuông khác đều có màu xanh lam đậm. Đối với một người nói tiếng Anh, điều này không tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào, bởi vì tất cả chúng chỉ là sắc thái của "xanh lam". Nhưng đối với một người nói tiếng Nga, một số thử nghiệm yêu cầu sự phân biệt giữa màu có tên gọi Siniy và Goluboy, trong khi những thử nghiệm khác yêu cầu phân biệt giữa hai Siniy hoặc hai Goluboy.
Kết quả của thử nghiệm không gây ngạc nhiên, cho thấy những người nói tiếng Nga phân biệt màu sắc nhanh hơn khi các màu thuộc hai nhóm khác nhau (siniys và goluboy) so với khi chúng ở cùng một nhóm (cả siniy hoặc cả hai đều là goluboy). Việc phân biệt các màu cùng một loại (cả màu siniy hoặc cả màu goluboy) được cho là khó hơn và mất thời gian hơn đối với họ. Mặt khác, đối với người nói tiếng Anh, điều này không có ý nghĩa, vì tất cả các nhiệm vụ đều bình đẳng với họ - nhiệm vụ phân biệt giữa các 'blues'.
Mặc dù thử thách không yêu cầu những người tham gia sử dụng bất kỳ ngôn ngữ nào, nhưng nó phản ánh rõ ràng khả năng phân biệt màu sắc của họ. Người Nga sử dụng một ngôn ngữ nhất quán, khiến họ vẽ ra ranh giới giữa các sắc thái xanh đậm và nhạt, điều này giúp phân biệt được các loại màu sắc này nhanh hơn. Những người nói tiếng Anh không có thói quen phân biệt này trong cuộc sống hàng ngày, vì vậy họ không có khả năng và ý niệm về việc phân biệt màu sắc.
Điều này cung cấp bằng chứng cho thấy, giả thuyết Whorfian rằng ngôn ngữ có thể ảnh hưởng đến khả năng phi ngôn ngữ, và do đó, những người nói các ngôn ngữ khác nhau có thể nhận thức mọi thứ theo cách khác nhau. Ngôn ngữ có thể can thiệp ngay cả trong các quá trình tri giác thường được cho là 'khách quan', như nhận thức màu sắc.
Một số nghiên cứu khác cũng báo cáo những phát hiện tương tự, chẳng hạn như những người nói tiếng Hàn cho thấy lợi thế trong việc nhận thức loại màu xanh lam - xanh lá cây duy nhất cho ngôn ngữ của họ. Còn nghiên cứu sau đó ở những người nói tiếng Hy Lạp có phân loại màu xanh lam nhạt và đậm, (Ghalazio và Ble), giống như ở tiếng Nga, cho thấy lợi thế phân biệt màu sắc này xuất phát từ các quá trình não bộ ở cấp độ vô thức.
Tạm kết
Chúng ta thường coi ngôn ngữ là một lĩnh vực nhỏ trong khả năng nhận thức, nhưng các nhà tâm lý học từ lâu đã tin rằng ngôn ngữ có khả năng ảnh hưởng đến nhiều khả năng phi ngôn ngữ, vì nó ảnh hưởng đến suy nghĩ của chúng ta. Các thí nghiệm kiểm tra giả thuyết này bằng cách sử dụng nhận thức màu sắc cho thấy, nhận thức của chúng ta thực sự được định hình bởi ngôn ngữ.Ngoài những phát hiện này, các nhà khoa học còn chỉ ra rằng ngôn ngữ có thể ảnh hưởng đến nhiều khả năng, bao gồm sự tương đồng về không gian, nhận thức về chuyển động, các con số, sự hiểu biết của chúng ta về niềm tin sai lầm, các loại đối tượng, nhận thức về giới tính,...
>>> Ứng dụng học ngoại ngữ có thực sự hiệu quả?
Nguồn scienceabc
