Tỷ phú Elon Musk, người đứng đầu Ban hiệu suất chính phủ Mỹ và đồng minh thân cận của Tổng thống Donald Trump, vừa lên tiếng kêu gọi cải tổ toàn diện Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), liên minh quân sự do Washington dẫn đầu. Lời kêu gọi này được đưa ra trong bối cảnh ông Trump liên tục bày tỏ sự không hài lòng với mức chi tiêu quốc phòng của các thành viên châu Âu, cho rằng Mỹ đang phải gánh chịu gánh nặng bất công và thậm chí còn đe dọa rút sự bảo vệ của Mỹ nếu các thành viên không tăng cường đóng góp quốc phòng như đã cam kết.
Với vai trò cố vấn về cắt giảm chi tiêu và quy mô chính phủ liên bang, cùng với tầm ảnh hưởng lớn tại Nhà Trắng và sự hoài nghi lâu dài của ông Trump đối với NATO, lời kêu gọi của ông Musk có thể là một dấu hiệu cho thấy sự thay đổi trong cách tiếp cận của Mỹ đối với liên minh quân sự này.
Đây không phải là lần đầu tiên ông Musk đặt câu hỏi về hiệu quả của NATO. Vào tháng 3/2024, ông đã viết: "Tôi luôn tự hỏi tại sao NATO vẫn tiếp tục tồn tại mặc dù đối thủ và lý do tồn tại của nó, Hiệp ước Warsaw, đã tan rã," ám chỉ đến liên minh quân sự Chiến tranh Lạnh được ký kết giữa Liên Xô và các quốc gia đồng minh để đối trọng với NATO.
Tổng thống Trump cũng thường xuyên thể hiện sự hoài nghi đối với NATO. Tháng trước, ông cho biết không chắc Washington nên chi tiêu gì cho NATO, đồng thời cho rằng Mỹ đang bảo vệ các thành viên NATO nhưng họ lại không bảo vệ chúng ta. Ông Trump cũng yêu cầu các thành viên còn lại của liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP, một mức tăng gấp hơn hai lần so với mục tiêu hiện tại là 2%. Đáng chú ý, chưa có quốc gia NATO nào, kể cả Mỹ, đạt được mức chi tiêu 5% GDP cho quốc phòng.
Hiện tại, Mỹ tài trợ 15,8% ngân sách hoạt động hàng năm của liên minh quân sự 32 thành viên, tương đương với Đức. Tổng ngân sách hoạt động của NATO vào khoảng 3,5 tỷ USD. Tuy nhiên, các đóng góp gián tiếp của Mỹ cho NATO, bao gồm lực lượng quân sự, không nằm trong ngân sách thường niên của tổ chức. Ngân sách quốc phòng tổng thể của Mỹ vượt xa các thành viên khác, đạt 816,7 tỷ USD vào năm 2023, chiếm hơn một nửa tổng chi tiêu của toàn liên minh. Các quan chức NATO và các nhà phân tích cho rằng đề xuất của ông Trump về mức chi tiêu quốc phòng 5% GDP là quá lớn và khó khả thi.
Liệu những lời kêu gọi cải tổ NATO của ông Musk và sự hoài nghi của Tổng thống Trump có dẫn đến những thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ đối với liên minh quân sự này? Và liệu NATO có thể thích ứng với những thách thức mới trong bối cảnh địa chính trị thế giới đang thay đổi nhanh chóng? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ.
Với vai trò cố vấn về cắt giảm chi tiêu và quy mô chính phủ liên bang, cùng với tầm ảnh hưởng lớn tại Nhà Trắng và sự hoài nghi lâu dài của ông Trump đối với NATO, lời kêu gọi của ông Musk có thể là một dấu hiệu cho thấy sự thay đổi trong cách tiếp cận của Mỹ đối với liên minh quân sự này.
Đây không phải là lần đầu tiên ông Musk đặt câu hỏi về hiệu quả của NATO. Vào tháng 3/2024, ông đã viết: "Tôi luôn tự hỏi tại sao NATO vẫn tiếp tục tồn tại mặc dù đối thủ và lý do tồn tại của nó, Hiệp ước Warsaw, đã tan rã," ám chỉ đến liên minh quân sự Chiến tranh Lạnh được ký kết giữa Liên Xô và các quốc gia đồng minh để đối trọng với NATO.
Tổng thống Trump cũng thường xuyên thể hiện sự hoài nghi đối với NATO. Tháng trước, ông cho biết không chắc Washington nên chi tiêu gì cho NATO, đồng thời cho rằng Mỹ đang bảo vệ các thành viên NATO nhưng họ lại không bảo vệ chúng ta. Ông Trump cũng yêu cầu các thành viên còn lại của liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP, một mức tăng gấp hơn hai lần so với mục tiêu hiện tại là 2%. Đáng chú ý, chưa có quốc gia NATO nào, kể cả Mỹ, đạt được mức chi tiêu 5% GDP cho quốc phòng.
Hiện tại, Mỹ tài trợ 15,8% ngân sách hoạt động hàng năm của liên minh quân sự 32 thành viên, tương đương với Đức. Tổng ngân sách hoạt động của NATO vào khoảng 3,5 tỷ USD. Tuy nhiên, các đóng góp gián tiếp của Mỹ cho NATO, bao gồm lực lượng quân sự, không nằm trong ngân sách thường niên của tổ chức. Ngân sách quốc phòng tổng thể của Mỹ vượt xa các thành viên khác, đạt 816,7 tỷ USD vào năm 2023, chiếm hơn một nửa tổng chi tiêu của toàn liên minh. Các quan chức NATO và các nhà phân tích cho rằng đề xuất của ông Trump về mức chi tiêu quốc phòng 5% GDP là quá lớn và khó khả thi.
Liệu những lời kêu gọi cải tổ NATO của ông Musk và sự hoài nghi của Tổng thống Trump có dẫn đến những thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ đối với liên minh quân sự này? Và liệu NATO có thể thích ứng với những thách thức mới trong bối cảnh địa chính trị thế giới đang thay đổi nhanh chóng? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ.
