Khánh Vân
Writer
Trước sức ép chính trị từ Tổng thống Donald Trump yêu cầu Apple phải đưa hoạt động sản xuất iPhone về Mỹ, bài học thất bại "cay đắng" của Google với chiếc điện thoại Moto X 12 năm trước lại được khơi dậy. Câu chuyện này là một lời nhắc nhở sâu sắc rằng, để một sản phẩm công nghệ "Made in America" có thể thành công, nó cần nhiều yếu tố hơn là chỉ có lòng yêu nước.
Vào năm 2013, trong bối cảnh Apple vẫn đang phụ thuộc hoàn toàn vào các nhà máy tại Trung Quốc, Google, thông qua công ty con Motorola Mobility, đã thực hiện một canh bạc lớn. Họ tuyên bố sẽ sản xuất mẫu điện thoại Moto X ngay tại Fort Worth, Texas, với kỳ vọng định hình lại chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu.
Với một nhà máy rộng hơn 70.000 m² và gần 3.800 lao động, Moto X từng đạt sản lượng 100.000 chiếc mỗi tuần. Google quảng bá đây là một sản phẩm "yêu nước", cho phép người dùng tùy biến sâu từ màu sắc, chất liệu đến khắc tên cá nhân. Họ kỳ vọng lợi thế về thời gian giao hàng và chi phí vận chuyển sẽ bù đắp cho mức lương công nhân cao gấp ba lần so với ở Trung Quốc.
Tuy nhiên, giấc mơ đã nhanh chóng tan vỡ. Chỉ một năm sau, dây chuyền sản xuất tại Mỹ đã bị đóng cửa. Doanh số của Moto X quá thấp, chỉ bán được 900.000 chiếc trong quý I/2014, một con số quá nhỏ bé so với 26 triệu chiếc iPhone 5s mà Apple bán ra trong cùng kỳ. Doanh số không đủ lớn để đạt được lợi thế kinh tế về quy mô, trong khi mức độ tùy biến cao lại khiến quy trình sản xuất trở nên phức tạp và tốn kém. Thêm vào đó, ngân sách marketing hạn chế và yếu tố "sản xuất tại Mỹ" không đủ hấp dẫn để thuyết phục người tiêu dùng, những người quan tâm nhiều hơn đến hiệu năng và thương hiệu.
Thất bại của Moto X đã trở thành một bài học kinh điển, và nó vẫn còn nguyên giá trị khi phân tích yêu cầu của Tổng thống Trump đối với Apple. Mặc dù Apple có lợi thế vượt trội so với Google 12 năm trước, từ quy mô, khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng cho đến biên lợi nhuận, việc đưa toàn bộ hoạt động sản xuất iPhone về Mỹ vẫn phải đối mặt với những rào cản khổng lồ.
Những rào cản này không chỉ là chi phí lao động cao. CEO Apple, Tim Cook, đã từng nhấn mạnh rằng vấn đề lớn hơn nằm ở năng lực kỹ thuật. Ông cho rằng số lượng kỹ sư cơ khí chuyên về thiết kế khuôn mẫu tại Mỹ là quá ít, không thể đủ để vận hành các dây chuyền sản xuất quy mô lớn như ở Trung Quốc, nơi mà số lượng kỹ sư "có thể lấp đầy nhiều sân vận động". Hơn nữa, Apple vẫn phụ thuộc rất lớn vào một hệ sinh thái các nhà cung cấp linh kiện dày đặc tập trung ở châu Á.
Trước áp lực chính trị, một số chuyên gia cho rằng Apple có thể sẽ tìm kiếm những giải pháp mang tính biểu tượng thay vì dịch chuyển toàn bộ chuỗi sản xuất. Một kịch bản khả thi là Apple sẽ lựa chọn lắp ráp một phiên bản iPhone giới hạn tại Mỹ.
Một hướng đi khác là áp dụng lại chính chiến lược của Moto X: chỉ thực hiện công đoạn lắp ráp cuối cùng (final assembly) tại Mỹ. Cách làm này có thể giúp sản phẩm được gắn nhãn "Made in USA" (theo một số quy định), vừa giúp né thuế, vừa duy trì được chi phí sản xuất hiệu quả.
Đã 12 năm trôi qua kể từ thất bại của Moto X, và không một hãng smartphone lớn nào dám thử lại giấc mơ sản xuất quy mô lớn tại Mỹ. Bài học từ Motorola cho thấy rõ, để có thể cạnh tranh trong một ngành công nghiệp toàn cầu đầy khốc liệt, một sản phẩm "Made in America" cần một chiến lược dài hạn, một hạ tầng công nghiệp hiện đại và một nguồn nhân lực chất lượng cao, chứ không chỉ đơn thuần là một lời kêu gọi về lòng yêu nước.
#iPhoneMadeinUSA
Moto X: Giấc mơ "sản xuất tại Mỹ" và cái kết dang dở
Vào năm 2013, trong bối cảnh Apple vẫn đang phụ thuộc hoàn toàn vào các nhà máy tại Trung Quốc, Google, thông qua công ty con Motorola Mobility, đã thực hiện một canh bạc lớn. Họ tuyên bố sẽ sản xuất mẫu điện thoại Moto X ngay tại Fort Worth, Texas, với kỳ vọng định hình lại chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu.
Với một nhà máy rộng hơn 70.000 m² và gần 3.800 lao động, Moto X từng đạt sản lượng 100.000 chiếc mỗi tuần. Google quảng bá đây là một sản phẩm "yêu nước", cho phép người dùng tùy biến sâu từ màu sắc, chất liệu đến khắc tên cá nhân. Họ kỳ vọng lợi thế về thời gian giao hàng và chi phí vận chuyển sẽ bù đắp cho mức lương công nhân cao gấp ba lần so với ở Trung Quốc.
Tuy nhiên, giấc mơ đã nhanh chóng tan vỡ. Chỉ một năm sau, dây chuyền sản xuất tại Mỹ đã bị đóng cửa. Doanh số của Moto X quá thấp, chỉ bán được 900.000 chiếc trong quý I/2014, một con số quá nhỏ bé so với 26 triệu chiếc iPhone 5s mà Apple bán ra trong cùng kỳ. Doanh số không đủ lớn để đạt được lợi thế kinh tế về quy mô, trong khi mức độ tùy biến cao lại khiến quy trình sản xuất trở nên phức tạp và tốn kém. Thêm vào đó, ngân sách marketing hạn chế và yếu tố "sản xuất tại Mỹ" không đủ hấp dẫn để thuyết phục người tiêu dùng, những người quan tâm nhiều hơn đến hiệu năng và thương hiệu.
Bài học từ Motorola và những rào cản cho Apple
Thất bại của Moto X đã trở thành một bài học kinh điển, và nó vẫn còn nguyên giá trị khi phân tích yêu cầu của Tổng thống Trump đối với Apple. Mặc dù Apple có lợi thế vượt trội so với Google 12 năm trước, từ quy mô, khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng cho đến biên lợi nhuận, việc đưa toàn bộ hoạt động sản xuất iPhone về Mỹ vẫn phải đối mặt với những rào cản khổng lồ.
Những rào cản này không chỉ là chi phí lao động cao. CEO Apple, Tim Cook, đã từng nhấn mạnh rằng vấn đề lớn hơn nằm ở năng lực kỹ thuật. Ông cho rằng số lượng kỹ sư cơ khí chuyên về thiết kế khuôn mẫu tại Mỹ là quá ít, không thể đủ để vận hành các dây chuyền sản xuất quy mô lớn như ở Trung Quốc, nơi mà số lượng kỹ sư "có thể lấp đầy nhiều sân vận động". Hơn nữa, Apple vẫn phụ thuộc rất lớn vào một hệ sinh thái các nhà cung cấp linh kiện dày đặc tập trung ở châu Á.
Những kịch bản khả thi cho "iPhone Made in USA"
Trước áp lực chính trị, một số chuyên gia cho rằng Apple có thể sẽ tìm kiếm những giải pháp mang tính biểu tượng thay vì dịch chuyển toàn bộ chuỗi sản xuất. Một kịch bản khả thi là Apple sẽ lựa chọn lắp ráp một phiên bản iPhone giới hạn tại Mỹ.
Một hướng đi khác là áp dụng lại chính chiến lược của Moto X: chỉ thực hiện công đoạn lắp ráp cuối cùng (final assembly) tại Mỹ. Cách làm này có thể giúp sản phẩm được gắn nhãn "Made in USA" (theo một số quy định), vừa giúp né thuế, vừa duy trì được chi phí sản xuất hiệu quả.
Đã 12 năm trôi qua kể từ thất bại của Moto X, và không một hãng smartphone lớn nào dám thử lại giấc mơ sản xuất quy mô lớn tại Mỹ. Bài học từ Motorola cho thấy rõ, để có thể cạnh tranh trong một ngành công nghiệp toàn cầu đầy khốc liệt, một sản phẩm "Made in America" cần một chiến lược dài hạn, một hạ tầng công nghiệp hiện đại và một nguồn nhân lực chất lượng cao, chứ không chỉ đơn thuần là một lời kêu gọi về lòng yêu nước.
#iPhoneMadeinUSA
