Nguyễn Đức Thao
Writer
Trí nhớ của nhân chứng, đặc biệt là trẻ em, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tư pháp, nhưng bản chất tái tạo của trí nhớ khiến lời khai dễ bị ảnh hưởng. Trẻ em thường tham gia vào các vụ án mà lời khai của chúng là bằng chứng duy nhất, làm cho việc đảm bảo tính chính xác của thông tin càng trở nên cấp thiết.
Nghiên cứu cho thấy trẻ em có thể cung cấp lời khai chính xác như người lớn hoặc thậm chí hơn, nếu người phỏng vấn tuân theo các phương pháp đúng đắn. Khi được yêu cầu tự do nhớ lại sự kiện, trẻ nhỏ có thể đưa ra thông tin chính xác như người lớn, nhưng thường bỏ sót nhiều chi tiết. Để thu thập thêm thông tin, các nhà điều tra thường sử dụng câu hỏi mở, như “Hãy kể thêm về những gì đã xảy ra”, giúp cải thiện độ chính xác của câu trả lời.
Tuy nhiên, khi chuyển sang các câu hỏi lựa chọn, chẳng hạn như “Anh ta có cao không?”, trẻ dễ đưa ra câu trả lời không chắc chắn hoặc sai, làm giảm độ chính xác tổng thể. Các câu hỏi dẫn dắt, ví dụ như gợi ý về chi tiết mà trẻ chưa nhắc đến, còn có thể tạo ra thông tin sai lệch. Trẻ nhỏ thường tuân theo gợi ý của người phỏng vấn, sau đó ghi nhớ thông tin sai lệch này và đưa vào các lời khai tiếp theo.
Các phương pháp phỏng vấn có cấu trúc đã được chứng minh là cải thiện đáng kể chất lượng lời khai của trẻ em. Viện Quốc gia về Sức khỏe Trẻ em và Phát triển Con người đưa ra một giao thức phỏng vấn dựa trên bằng chứng, hướng dẫn sử dụng câu hỏi mở trước khi chuyển sang câu hỏi tập trung. Giao thức này cũng bao gồm các buổi thực hành và xây dựng mối quan hệ giữa người phỏng vấn và trẻ, nhằm tăng cường số lượng và chất lượng thông tin được cung cấp.
Người phỏng vấn cần được đào tạo định kỳ để duy trì các tiêu chuẩn tốt nhất và tránh các sai lầm phổ biến.
Bên cạnh đó, quy trình nhận diện thủ phạm cũng ảnh hưởng đến độ chính xác. Khi trẻ em được yêu cầu xác định thủ phạm trong một đội hình có kẻ bị cáo buộc, chúng đạt tỷ lệ chính xác tương đương người lớn, khoảng 60%. Nhưng nếu đội hình không có mục tiêu, trẻ dễ nhận dạng sai hơn, có thể vì cảm thấy áp lực phải đưa ra lựa chọn.
Việc áp dụng các phương pháp tiếp cận khoa học và thực hành tốt nhất sẽ giúp cải thiện độ chính xác của lời khai nhân chứng là trẻ em, giảm nguy cơ sai sót và đảm bảo công lý. Trẻ em có thể là nhân chứng đáng tin cậy nếu được hỗ trợ đúng cách.
Nghiên cứu cho thấy trẻ em có thể cung cấp lời khai chính xác như người lớn hoặc thậm chí hơn, nếu người phỏng vấn tuân theo các phương pháp đúng đắn. Khi được yêu cầu tự do nhớ lại sự kiện, trẻ nhỏ có thể đưa ra thông tin chính xác như người lớn, nhưng thường bỏ sót nhiều chi tiết. Để thu thập thêm thông tin, các nhà điều tra thường sử dụng câu hỏi mở, như “Hãy kể thêm về những gì đã xảy ra”, giúp cải thiện độ chính xác của câu trả lời.
Tuy nhiên, khi chuyển sang các câu hỏi lựa chọn, chẳng hạn như “Anh ta có cao không?”, trẻ dễ đưa ra câu trả lời không chắc chắn hoặc sai, làm giảm độ chính xác tổng thể. Các câu hỏi dẫn dắt, ví dụ như gợi ý về chi tiết mà trẻ chưa nhắc đến, còn có thể tạo ra thông tin sai lệch. Trẻ nhỏ thường tuân theo gợi ý của người phỏng vấn, sau đó ghi nhớ thông tin sai lệch này và đưa vào các lời khai tiếp theo.
Các phương pháp phỏng vấn có cấu trúc đã được chứng minh là cải thiện đáng kể chất lượng lời khai của trẻ em. Viện Quốc gia về Sức khỏe Trẻ em và Phát triển Con người đưa ra một giao thức phỏng vấn dựa trên bằng chứng, hướng dẫn sử dụng câu hỏi mở trước khi chuyển sang câu hỏi tập trung. Giao thức này cũng bao gồm các buổi thực hành và xây dựng mối quan hệ giữa người phỏng vấn và trẻ, nhằm tăng cường số lượng và chất lượng thông tin được cung cấp.
Người phỏng vấn cần được đào tạo định kỳ để duy trì các tiêu chuẩn tốt nhất và tránh các sai lầm phổ biến.
Bên cạnh đó, quy trình nhận diện thủ phạm cũng ảnh hưởng đến độ chính xác. Khi trẻ em được yêu cầu xác định thủ phạm trong một đội hình có kẻ bị cáo buộc, chúng đạt tỷ lệ chính xác tương đương người lớn, khoảng 60%. Nhưng nếu đội hình không có mục tiêu, trẻ dễ nhận dạng sai hơn, có thể vì cảm thấy áp lực phải đưa ra lựa chọn.
Việc áp dụng các phương pháp tiếp cận khoa học và thực hành tốt nhất sẽ giúp cải thiện độ chính xác của lời khai nhân chứng là trẻ em, giảm nguy cơ sai sót và đảm bảo công lý. Trẻ em có thể là nhân chứng đáng tin cậy nếu được hỗ trợ đúng cách.
