Phạm Thanh Bình
Writer
Trong bài phát biểu 21/9, Putin đã nói rõ bảo vệ Donbass, gọi người dân Donbass là đồng bào. Tại sao Donbass lại quan trọng với Nga như vậy?
Trong bài phát biểu thông điệp quốc gia trên truyền hình hôm nay, Tổng thống Nga Putin đã nói nhiều về Donbass, miền Đông Ukraine, trong đó gọi người dân ở đây là đồng bào, là “những người họ hàng xa của chúng ta”, và rằng “Chúng ta không thể, chúng ta không có quyền đạo đức để cho họ hàng và người thân của chúng ta bị xé xác bởi những tên đồ tể; chúng ta không thể không đáp lại sự phấn đấu chân thành của họ để tự mình quyết định vận mệnh của họ”.
Miền Đông Ukraine là một khu vực công nghiệp quan trọng
Chúng ta vẫn biết Nga và Ukraine từng là các quốc gia anh em thuộc Liên bang Xô Viết. Nhưng tại sao vùng Donbass lại quan trọng với Nga như vậy?
Theo kênh truyền hình Đức DW, có một số lý do khiến Nga quyết định nhắm mục tiêu cụ thể vào khu vực Donbas.
Sau Cách mạng Cam năm 2004, và các cuộc biểu tình Maidan năm 2013 và 2014, chính những vùng này của Ukraine là nơi mà phe đối lập với Ukraine hướng về phương Tây mạnh mẽ nhất. Quân ly khai thân Nga bắt đầu chiến đấu để giành quyền kiểm soát khu vực trong khi cùng lúc đó, Nga đã tận dụng tối đa khoảng trống quyền lực ở Kyiv và sáp nhập Crimea.
Bối cảnh lịch sử
Cho đến giữa thế kỷ 19, Donbass rất hiếm dân cư nhưng nó đã trở thành một trong những trung tâm quan trọng nhất của quá trình công nghiệp hóa của Nga vì trữ lượng than.
Donbass không phải là một phần của Ukraine trong thời gian độc lập ngắn ngủi vào năm 1918 nhưng nó đã được hợp nhất vào Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Ukraine sau Nội chiến Nga. Ngày càng có nhiều người Nga đến khu vực này trong thời kỳ Liên Xô. Thực sự có rất nhiều người có quan hệ với Nga hay đúng hơn là Liên Xô. Tuy nhiên, người dân ở Donbass luôn nói tiếng Ukraina và đa số vẫn có mối liên hệ chặt chẽ với Ukraine.
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các khu vực công nghiệp của Siberia trở nên quan trọng hơn Donbass đối với Liên Xô nói chung. Nhưng đối với Ukraine, nó vẫn là khu công nghiệp quan trọng nhất cho đến năm 2014.
Tuy nhiên, nó đã bị thiệt hại đáng kể, với nhiều mỏ - đặc biệt là ở các khu vực ly khai - hiện vô chủ hoặc trong tình trạng rất tồi tàn. Thậm chí nhiều cơ sở công nghiệp và cơ sở hạ tầng đã bị phá hủy trong thời gian xảy ra chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tiến hành từ cuối tháng 3/2022 đến nay.
Phương Tây cho rằng tầm quan trọng kinh tế của khu vực đối với Nga ít quan trọng hơn đối với Ukraine nhưng một cuộc chiến tranh cốt yếu với Nga là khiến Ukraine phụ thuộc vĩnh viễn vào Nga - về mặt chính trị, văn hóa và kinh tế.
Vào ngày 21/2/2022 - ba ngày trước khi tấn công Ukraine - Nga chính thức công nhận các nước Cộng hòa Nhân dân tự xưng là Luhansk và Donetsk.
Các đơn vị chiến đấu của Ukraine có khuynh hướng cực hữu, dân tộc chủ nghĩa, chẳng hạn như Tiểu đoàn Azov đã ngăn chặn quân ly khai thân Nga chiếm Mariupol vào năm 2014, đã tham chiến trong khu vực. Điện Kremlin sử dụng điều này để củng cố cho các tuyên bố của mình rằng chính phủ Ukraine đã bị "nazis" xâm nhập.
Hồi tháng 5/2022, Nga tuyên bố đã chiếm được thành phố cảng công nghiệp Mariupol, nơi thể hiện sự kiên trì của Ukraine trong nhiều tuần bị bao vây và pháo kích, mang lại cho Putin một chiến thắng mang tính biểu tượng.
Kết quả của cuộc chiến ở Donbass sẽ quyết định những gì còn lại của Ukraine. Bằng cách sáp nhập Crimea, Nga không chỉ chinh phục được cảng quê hương trước đây của hạm đội Biển Đen đáng tự hào một thời của Nga mà còn giành được một cảng không có băng quanh năm gần khu vực châu Âu lần đầu tiên kể từ khi Liên Xô sụp đổ.
Tuy nhiên, hiện tại, Crimea vẫn là một thủ phủ. Nó chỉ được kết nối với đất liền Nga thông qua một cây cầu bắc qua eo biển Kerch mở cửa vào năm 2018. Bằng cách chinh phục toàn bộ Donbass, Nga giành được quyền tiếp cận cảng Mariupol với các liên kết đến Crimea và Địa Trung Hải.
Phuonwg Tây cho rằng: "Nếu Putin nhìn thấy cơ hội để giải tán Ukraine thành một quốc gia độc lập, ông ấy sẽ nắm lấy nó". Đối với chính phủ Ukraine, câu hỏi khi đó sẽ là: "Để cứu Kyiv, chúng ta có phải từ bỏ Donbas?"
Trong bài phát biểu thông điệp quốc gia trên truyền hình hôm nay, Tổng thống Nga Putin đã nói nhiều về Donbass, miền Đông Ukraine, trong đó gọi người dân ở đây là đồng bào, là “những người họ hàng xa của chúng ta”, và rằng “Chúng ta không thể, chúng ta không có quyền đạo đức để cho họ hàng và người thân của chúng ta bị xé xác bởi những tên đồ tể; chúng ta không thể không đáp lại sự phấn đấu chân thành của họ để tự mình quyết định vận mệnh của họ”.
Chúng ta vẫn biết Nga và Ukraine từng là các quốc gia anh em thuộc Liên bang Xô Viết. Nhưng tại sao vùng Donbass lại quan trọng với Nga như vậy?
Theo kênh truyền hình Đức DW, có một số lý do khiến Nga quyết định nhắm mục tiêu cụ thể vào khu vực Donbas.
Mối quan hệ đặc biệt với Nga?
Giống như bán đảo Crimea, các khu vực hành chính (oblasts) Luhansk và Donetsk là những khu vực có một tỷ lệ đặc biệt lớn dân số nói tiếng Nga như tiếng mẹ đẻ và là người dân tộc Nga. Tình hình tương tự ở Zaporizhzhia, Kharkiv và cả Odessa. Nhưng chỉ ở Crimea, người dân tộc Nga mới chiếm phần lớn dân số.Sau Cách mạng Cam năm 2004, và các cuộc biểu tình Maidan năm 2013 và 2014, chính những vùng này của Ukraine là nơi mà phe đối lập với Ukraine hướng về phương Tây mạnh mẽ nhất. Quân ly khai thân Nga bắt đầu chiến đấu để giành quyền kiểm soát khu vực trong khi cùng lúc đó, Nga đã tận dụng tối đa khoảng trống quyền lực ở Kyiv và sáp nhập Crimea.
Bối cảnh lịch sử
Cho đến giữa thế kỷ 19, Donbass rất hiếm dân cư nhưng nó đã trở thành một trong những trung tâm quan trọng nhất của quá trình công nghiệp hóa của Nga vì trữ lượng than.
Donbass không phải là một phần của Ukraine trong thời gian độc lập ngắn ngủi vào năm 1918 nhưng nó đã được hợp nhất vào Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Ukraine sau Nội chiến Nga. Ngày càng có nhiều người Nga đến khu vực này trong thời kỳ Liên Xô. Thực sự có rất nhiều người có quan hệ với Nga hay đúng hơn là Liên Xô. Tuy nhiên, người dân ở Donbass luôn nói tiếng Ukraina và đa số vẫn có mối liên hệ chặt chẽ với Ukraine.
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các khu vực công nghiệp của Siberia trở nên quan trọng hơn Donbass đối với Liên Xô nói chung. Nhưng đối với Ukraine, nó vẫn là khu công nghiệp quan trọng nhất cho đến năm 2014.
Tuy nhiên, nó đã bị thiệt hại đáng kể, với nhiều mỏ - đặc biệt là ở các khu vực ly khai - hiện vô chủ hoặc trong tình trạng rất tồi tàn. Thậm chí nhiều cơ sở công nghiệp và cơ sở hạ tầng đã bị phá hủy trong thời gian xảy ra chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tiến hành từ cuối tháng 3/2022 đến nay.
Phương Tây cho rằng tầm quan trọng kinh tế của khu vực đối với Nga ít quan trọng hơn đối với Ukraine nhưng một cuộc chiến tranh cốt yếu với Nga là khiến Ukraine phụ thuộc vĩnh viễn vào Nga - về mặt chính trị, văn hóa và kinh tế.
Tầm quan trọng tượng trưng
Chiến tranh đã bùng phát ở Donbas trong 8 năm: Năm 2014, những người ly khai thân Nga tuyên bố các oblast của Luhansk và Donetsk là "các nước cộng hòa nhân dân" độc lập. Vào năm 2015, sau một thời gian giao tranh mở rộng giữa phe ly khai và quân đội Ukraine, một lệnh ngừng bắn mong manh và "đường liên lạc" ngăn cách các bộ phận do Ukraine kiểm soát với các khu vực ly khai ở khu vực giáp biên giới với Nga đã được thỏa thuận như một phần của thỏa thuận Minsk II".Vào ngày 21/2/2022 - ba ngày trước khi tấn công Ukraine - Nga chính thức công nhận các nước Cộng hòa Nhân dân tự xưng là Luhansk và Donetsk.
Các đơn vị chiến đấu của Ukraine có khuynh hướng cực hữu, dân tộc chủ nghĩa, chẳng hạn như Tiểu đoàn Azov đã ngăn chặn quân ly khai thân Nga chiếm Mariupol vào năm 2014, đã tham chiến trong khu vực. Điện Kremlin sử dụng điều này để củng cố cho các tuyên bố của mình rằng chính phủ Ukraine đã bị "nazis" xâm nhập.
Hồi tháng 5/2022, Nga tuyên bố đã chiếm được thành phố cảng công nghiệp Mariupol, nơi thể hiện sự kiên trì của Ukraine trong nhiều tuần bị bao vây và pháo kích, mang lại cho Putin một chiến thắng mang tính biểu tượng.
Kết quả của cuộc chiến ở Donbass sẽ quyết định những gì còn lại của Ukraine. Bằng cách sáp nhập Crimea, Nga không chỉ chinh phục được cảng quê hương trước đây của hạm đội Biển Đen đáng tự hào một thời của Nga mà còn giành được một cảng không có băng quanh năm gần khu vực châu Âu lần đầu tiên kể từ khi Liên Xô sụp đổ.
Tuy nhiên, hiện tại, Crimea vẫn là một thủ phủ. Nó chỉ được kết nối với đất liền Nga thông qua một cây cầu bắc qua eo biển Kerch mở cửa vào năm 2018. Bằng cách chinh phục toàn bộ Donbass, Nga giành được quyền tiếp cận cảng Mariupol với các liên kết đến Crimea và Địa Trung Hải.
Phuonwg Tây cho rằng: "Nếu Putin nhìn thấy cơ hội để giải tán Ukraine thành một quốc gia độc lập, ông ấy sẽ nắm lấy nó". Đối với chính phủ Ukraine, câu hỏi khi đó sẽ là: "Để cứu Kyiv, chúng ta có phải từ bỏ Donbas?"
