ThanhDat
Intern Writer
Cuộc khủng hoảng nước ngầm toàn cầu đang âm thầm thay đổi Trái Đất.
Bạn có nhận thấy nước giếng ở quê ngày càng cạn kiệt? Hoặc tình trạng sụt lún đất xuất hiện ngày càng nhiều? Những hiện tượng này không chỉ đơn thuần là vấn đề môi trường mà còn đang làm thay đổi sự cân bằng vật lý của Trái Đất theo cách mà chúng ta khó tưởng tượng.
Từ năm 1993 đến 2010, con người đã khai thác 2,15 nghìn tỷ tấn nước ngầm, tương đương 860 triệu bể bơi Olympic. Lượng nước khổng lồ này không chỉ làm mực nước biển dâng thêm 6 mm mà còn khiến trục quay Trái Đất dịch chuyển về phía đông 80 cm. Một nhóm nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Seoul đã chứng minh điều này bằng cách phân tích dữ liệu trọng lực từ vệ tinh. Hãy hình dung, lượng nước di chuyển từ đất liền ra đại dương giống như thêm trọng lượng vào mép một con quay, làm thay đổi trọng tâm của toàn bộ hành tinh.
Sự dịch chuyển trục quay ảnh hưởng trực tiếp đến các mùa trên Trái Đất. Với độ nghiêng 23,4 độ, trục quay của hành tinh chúng ta quyết định sự phân bố bức xạ mặt trời. Nhưng tốc độ dịch chuyển hiện nay đã tăng lên 4,36 cm mỗi năm, nhanh hơn 1,5 lần so với mức tự nhiên. Hai khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất là miền tây Bắc Mỹ và miền tây bắc Ấn Độ. Ở Thung lũng Trung tâm California, khai thác nước ngầm để tưới tiêu khiến mặt đất lún hơn 30 cm mỗi năm. Trong khi đó, tại Ấn Độ, sản lượng khai thác nước ngầm trước năm 2010 đã vượt tổng lượng khai thác của cả Trung Quốc và Mỹ cộng lại.
Tình trạng sụt lún đất nghiêm trọng đã được ghi nhận ở nhiều nơi. Ở đồng bằng Hoa Bắc, mực nước ngầm đã giảm hơn 100 mét trong 40 năm, hình thành một vùng phễu rộng 20.000 km². Tại lưu vực sông Colorado (Mỹ), mặt đất đã lún xuống 33 cm chỉ trong tám tháng. Những khu vực này đều có lượng mưa thấp nhưng sử dụng nước ngầm để tưới tiêu với cường độ cao. Hậu quả là 60% nước khai thác bị đổ ra đại dương, làm thay đổi sự phân bố khối lượng của Trái Đất và phá vỡ sự cân bằng tự nhiên của hệ thống nước.
Các nhà khoa học từng cho rằng phải mất hàng chục nghìn năm để sự dịch chuyển trục quay ảnh hưởng đến khí hậu. Nhưng thực tế, chỉ trong vòng 20 năm, hoạt động khai thác nước ngầm đã tạo ra những tác động có thể đo lường được. Báo cáo của IPCC cho thấy cứ mỗi 0,1 độ thay đổi trong độ nghiêng của trục quay, cường độ bức xạ mặt trời tại vĩ độ trung bình sẽ thay đổi 4 W/m², tương đương với 13% mức độ nóng lên do hiệu ứng nhà kính. Những hiện tượng thời tiết cực đoan gần đây, như trận mưa lớn ở Trịnh Châu (Trung Quốc) hay "mái vòm nhiệt" ở Bắc Mỹ năm 2021, có thể liên quan đến tình trạng khai thác nước ngầm quá mức.
Hệ quả của cuộc khủng hoảng này không chỉ dừng lại ở môi trường. Ở tây bắc Ấn Độ, mực nước ngầm giảm ba mét mỗi năm, đẩy chi phí tưới tiêu tăng 300%. Ở California, sụt lún đất đang làm hư hại đường cao tốc với tốc độ 2,5 cm mỗi năm. Nguy hiểm hơn, sự thay đổi trục quay làm giảm độ chính xác của hệ thống GPS, buộc phải điều chỉnh thêm 0,3 giây cung mỗi năm, gây ra sai số định vị lên đến 1,2 mét.
Trước tình hình này, nhiều giải pháp đã được đề xuất. Tổ chức Thủy văn Quốc tế đề xuất "ngân hàng nước ngầm", theo dõi lượng nước khai thác qua vệ tinh và thiết lập thị trường giao dịch nước ảo. Trung Quốc đã triển khai dự án bổ sung nước ngầm ở đồng bằng Hoa Bắc, giúp mực nước tại một số khu vực tăng 2 mét mỗi năm. Tuy nhiên, các dự báo cho thấy đến năm 2099, khai thác nước ngầm không tái tạo có thể tăng gấp đôi, khiến mực nước biển dâng nhanh hơn.
Liệu chúng ta có thể đảo ngược tình trạng này? Các mô hình từ Đại học Quốc gia Seoul cho thấy, ngay cả khi dừng khai thác nước ngầm ngay lập tức, phải mất 50 năm để trục quay Trái Đất trở về trạng thái ổn định.
Những gì đang diễn ra không chỉ là một cuộc khủng hoảng môi trường, mà còn là một cuộc cách mạng vật lý hành tinh thầm lặng. Chúng ta có thể làm gì để thay đổi điều này. (sohu)
Bạn có nhận thấy nước giếng ở quê ngày càng cạn kiệt? Hoặc tình trạng sụt lún đất xuất hiện ngày càng nhiều? Những hiện tượng này không chỉ đơn thuần là vấn đề môi trường mà còn đang làm thay đổi sự cân bằng vật lý của Trái Đất theo cách mà chúng ta khó tưởng tượng.
Từ năm 1993 đến 2010, con người đã khai thác 2,15 nghìn tỷ tấn nước ngầm, tương đương 860 triệu bể bơi Olympic. Lượng nước khổng lồ này không chỉ làm mực nước biển dâng thêm 6 mm mà còn khiến trục quay Trái Đất dịch chuyển về phía đông 80 cm. Một nhóm nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Seoul đã chứng minh điều này bằng cách phân tích dữ liệu trọng lực từ vệ tinh. Hãy hình dung, lượng nước di chuyển từ đất liền ra đại dương giống như thêm trọng lượng vào mép một con quay, làm thay đổi trọng tâm của toàn bộ hành tinh.
Sự dịch chuyển trục quay ảnh hưởng trực tiếp đến các mùa trên Trái Đất. Với độ nghiêng 23,4 độ, trục quay của hành tinh chúng ta quyết định sự phân bố bức xạ mặt trời. Nhưng tốc độ dịch chuyển hiện nay đã tăng lên 4,36 cm mỗi năm, nhanh hơn 1,5 lần so với mức tự nhiên. Hai khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất là miền tây Bắc Mỹ và miền tây bắc Ấn Độ. Ở Thung lũng Trung tâm California, khai thác nước ngầm để tưới tiêu khiến mặt đất lún hơn 30 cm mỗi năm. Trong khi đó, tại Ấn Độ, sản lượng khai thác nước ngầm trước năm 2010 đã vượt tổng lượng khai thác của cả Trung Quốc và Mỹ cộng lại.
Tình trạng sụt lún đất nghiêm trọng đã được ghi nhận ở nhiều nơi. Ở đồng bằng Hoa Bắc, mực nước ngầm đã giảm hơn 100 mét trong 40 năm, hình thành một vùng phễu rộng 20.000 km². Tại lưu vực sông Colorado (Mỹ), mặt đất đã lún xuống 33 cm chỉ trong tám tháng. Những khu vực này đều có lượng mưa thấp nhưng sử dụng nước ngầm để tưới tiêu với cường độ cao. Hậu quả là 60% nước khai thác bị đổ ra đại dương, làm thay đổi sự phân bố khối lượng của Trái Đất và phá vỡ sự cân bằng tự nhiên của hệ thống nước.
Các nhà khoa học từng cho rằng phải mất hàng chục nghìn năm để sự dịch chuyển trục quay ảnh hưởng đến khí hậu. Nhưng thực tế, chỉ trong vòng 20 năm, hoạt động khai thác nước ngầm đã tạo ra những tác động có thể đo lường được. Báo cáo của IPCC cho thấy cứ mỗi 0,1 độ thay đổi trong độ nghiêng của trục quay, cường độ bức xạ mặt trời tại vĩ độ trung bình sẽ thay đổi 4 W/m², tương đương với 13% mức độ nóng lên do hiệu ứng nhà kính. Những hiện tượng thời tiết cực đoan gần đây, như trận mưa lớn ở Trịnh Châu (Trung Quốc) hay "mái vòm nhiệt" ở Bắc Mỹ năm 2021, có thể liên quan đến tình trạng khai thác nước ngầm quá mức.
Hệ quả của cuộc khủng hoảng này không chỉ dừng lại ở môi trường. Ở tây bắc Ấn Độ, mực nước ngầm giảm ba mét mỗi năm, đẩy chi phí tưới tiêu tăng 300%. Ở California, sụt lún đất đang làm hư hại đường cao tốc với tốc độ 2,5 cm mỗi năm. Nguy hiểm hơn, sự thay đổi trục quay làm giảm độ chính xác của hệ thống GPS, buộc phải điều chỉnh thêm 0,3 giây cung mỗi năm, gây ra sai số định vị lên đến 1,2 mét.
Trước tình hình này, nhiều giải pháp đã được đề xuất. Tổ chức Thủy văn Quốc tế đề xuất "ngân hàng nước ngầm", theo dõi lượng nước khai thác qua vệ tinh và thiết lập thị trường giao dịch nước ảo. Trung Quốc đã triển khai dự án bổ sung nước ngầm ở đồng bằng Hoa Bắc, giúp mực nước tại một số khu vực tăng 2 mét mỗi năm. Tuy nhiên, các dự báo cho thấy đến năm 2099, khai thác nước ngầm không tái tạo có thể tăng gấp đôi, khiến mực nước biển dâng nhanh hơn.
Liệu chúng ta có thể đảo ngược tình trạng này? Các mô hình từ Đại học Quốc gia Seoul cho thấy, ngay cả khi dừng khai thác nước ngầm ngay lập tức, phải mất 50 năm để trục quay Trái Đất trở về trạng thái ổn định.
Những gì đang diễn ra không chỉ là một cuộc khủng hoảng môi trường, mà còn là một cuộc cách mạng vật lý hành tinh thầm lặng. Chúng ta có thể làm gì để thay đổi điều này. (sohu)
