Khánh Vân
Writer
Trong khi các công ty công nghệ hàng đầu của Mỹ như Tesla, Meta, Nvidia tập trung phát triển "bộ não" Trí tuệ Nhân tạo (AI) ngày càng thông minh, thì ở phía bên kia Thái Bình Dương, Trung Quốc lại đang âm thầm xây dựng một lợi thế gần như tuyệt đối trong việc tạo ra "cơ thể" cho những bộ não đó: robot hình người. Từ khả năng sản xuất quy mô lớn với chi phí thấp đến tốc độ triển khai ứng dụng thực tế đáng kinh ngạc, Trung Quốc đang nắm giữ những "vũ khí bí mật" giúp họ có nguy cơ thống trị thị trường robot hình người toàn cầu, theo cảnh báo của nhiều chuyên gia phân tích.
Hệ sinh thái sản xuất và chuỗi cung ứng vượt trội
"Chuỗi cung ứng và toàn bộ hệ sinh thái dành cho robot ở Trung Quốc vô cùng lớn," ông Thomas Andersson, nhà sáng lập công ty nghiên cứu STIQ (Anh), nhận định. Điều này cho phép các công ty Trung Quốc dễ dàng tìm kiếm linh kiện, lặp lại quy trình phát triển và thực hiện R&D với tốc độ nhanh hơn nhiều so với các đối thủ phương Tây.
Theo phân tích của Morgan Stanley, Trung Quốc hiện có tới 21 công ty sản xuất bộ phận cơ thể robot (bộ truyền động, khung xương...), so với 17 công ty ở Mỹ. Tổng cộng, 56% các công ty trong chuỗi cung ứng robot hình người toàn cầu có trụ sở tại Trung Quốc. Đặc biệt, nước này thống trị thị trường các linh kiện cốt lõi và đắt đỏ như vít me con lăn hành tinh (planetary roller screw) và nắm giữ 70-90% thị phần mọi công đoạn của chuỗi giá trị pin lithium-ion. Sự phụ thuộc này thể hiện rõ khi CEO Tesla Elon Musk gần đây thừa nhận kế hoạch sản xuất robot Optimus bị ảnh hưởng do Trung Quốc hạn chế xuất khẩu nam châm đất hiếm.
Chi phí thấp và quy mô lớn
Nhờ lợi thế về quy mô sản xuất và chuỗi cung ứng nội địa, các công ty Trung Quốc có thể chế tạo robot hình người với giá thành rẻ hơn đáng kể. Nhà phân tích Reyk Knuhtsen (SemiAnalysis) chỉ ra ví dụ về robot Unitree G1 ra mắt đầu năm với giá chỉ 16.000 USD, trong khi Morgan Stanley ước tính chi phí sản xuất Optimus của Tesla cũng khoảng 20.000 USD (và đó là mức giá mục tiêu khi Tesla đạt được quy mô sản xuất lớn và tối ưu chuỗi cung ứng, có thể bao gồm cả linh kiện giá rẻ từ Trung Quốc).
Sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính phủ và ứng dụng thực tế
Đà phát triển robot của Trung Quốc được thúc đẩy mạnh mẽ bởi chính sách nhà nước. Sáng kiến "Made in China 2025" xác định robot là ngành công nghiệp trọng điểm. Đầu năm 2024, 7 bộ ngành Trung Quốc đã công bố hướng dẫn mới nhằm đạt đột phá trong lĩnh vực này. Chính phủ cũng công bố quỹ đầu tư mạo hiểm 137 tỷ USD cho robot và AI, đồng thời các địa phương như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến xây dựng các khu công nghệ cao và trung tâm đào tạo robot quy mô lớn. Thậm chí, chính phủ còn yêu cầu các hãng xe lớn phải thử nghiệm sử dụng robot hình người trong nhà máy.
Nhờ đó, robot hình người Trung Quốc không chỉ dừng lại ở phòng thí nghiệm mà đã nhanh chóng được đưa vào ứng dụng thực tế. Robot Tiangong Ultra vừa hoàn thành cuộc thi bán marathon ở Bắc Kinh. Robot H1 của Unitree biểu diễn vũ đạo trên sóng truyền hình quốc gia. Robot Walker S1 của UBTech đang làm việc trong các nhà máy ô tô của Audi-FAW, BYD, Zeekr, Geely... với hơn 500 đơn đặt hàng trước.
Cuộc đua đang ngã ngũ?
Trong khi Mỹ có thế mạnh về phần mềm và "bộ não" AI (13/22 công ty nghiên cứu não robot là của Mỹ), thì đây chỉ chiếm khoảng 4% chi phí sản xuất robot. Phần lớn chi phí nằm ở phần cơ thể và sản xuất quy mô lớn - lĩnh vực mà Trung Quốc đang chiếm ưu thế tuyệt đối. Trung Quốc cũng vượt trội về số lượng bằng sáng chế robot hình người (5.590 so với 1.442 của Mỹ trong 5 năm qua) và số lượng robot công nghiệp triển khai hàng năm.
Báo cáo của SemiAnalysis kết luận Trung Quốc là quốc gia duy nhất hiện có thể gặt hái thành quả kinh tế từ robot thông minh và đang "đánh bại Mỹ về mọi mặt" trong lĩnh vực này. Chuyên gia William Matthews (Chatham House) cũng bi quan: "Nếu Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc không sớm hành động nghiêm túc và mạnh mẽ, rất khó cạnh tranh với Trung Quốc về lâu dài". Ông đánh giá Trung Quốc đang thắng trong cuộc đua robot hình người.
#robothìnhngười
Hệ sinh thái sản xuất và chuỗi cung ứng vượt trội
"Chuỗi cung ứng và toàn bộ hệ sinh thái dành cho robot ở Trung Quốc vô cùng lớn," ông Thomas Andersson, nhà sáng lập công ty nghiên cứu STIQ (Anh), nhận định. Điều này cho phép các công ty Trung Quốc dễ dàng tìm kiếm linh kiện, lặp lại quy trình phát triển và thực hiện R&D với tốc độ nhanh hơn nhiều so với các đối thủ phương Tây.
Theo phân tích của Morgan Stanley, Trung Quốc hiện có tới 21 công ty sản xuất bộ phận cơ thể robot (bộ truyền động, khung xương...), so với 17 công ty ở Mỹ. Tổng cộng, 56% các công ty trong chuỗi cung ứng robot hình người toàn cầu có trụ sở tại Trung Quốc. Đặc biệt, nước này thống trị thị trường các linh kiện cốt lõi và đắt đỏ như vít me con lăn hành tinh (planetary roller screw) và nắm giữ 70-90% thị phần mọi công đoạn của chuỗi giá trị pin lithium-ion. Sự phụ thuộc này thể hiện rõ khi CEO Tesla Elon Musk gần đây thừa nhận kế hoạch sản xuất robot Optimus bị ảnh hưởng do Trung Quốc hạn chế xuất khẩu nam châm đất hiếm.
Chi phí thấp và quy mô lớn
Nhờ lợi thế về quy mô sản xuất và chuỗi cung ứng nội địa, các công ty Trung Quốc có thể chế tạo robot hình người với giá thành rẻ hơn đáng kể. Nhà phân tích Reyk Knuhtsen (SemiAnalysis) chỉ ra ví dụ về robot Unitree G1 ra mắt đầu năm với giá chỉ 16.000 USD, trong khi Morgan Stanley ước tính chi phí sản xuất Optimus của Tesla cũng khoảng 20.000 USD (và đó là mức giá mục tiêu khi Tesla đạt được quy mô sản xuất lớn và tối ưu chuỗi cung ứng, có thể bao gồm cả linh kiện giá rẻ từ Trung Quốc).
Sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính phủ và ứng dụng thực tế
Đà phát triển robot của Trung Quốc được thúc đẩy mạnh mẽ bởi chính sách nhà nước. Sáng kiến "Made in China 2025" xác định robot là ngành công nghiệp trọng điểm. Đầu năm 2024, 7 bộ ngành Trung Quốc đã công bố hướng dẫn mới nhằm đạt đột phá trong lĩnh vực này. Chính phủ cũng công bố quỹ đầu tư mạo hiểm 137 tỷ USD cho robot và AI, đồng thời các địa phương như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến xây dựng các khu công nghệ cao và trung tâm đào tạo robot quy mô lớn. Thậm chí, chính phủ còn yêu cầu các hãng xe lớn phải thử nghiệm sử dụng robot hình người trong nhà máy.
Nhờ đó, robot hình người Trung Quốc không chỉ dừng lại ở phòng thí nghiệm mà đã nhanh chóng được đưa vào ứng dụng thực tế. Robot Tiangong Ultra vừa hoàn thành cuộc thi bán marathon ở Bắc Kinh. Robot H1 của Unitree biểu diễn vũ đạo trên sóng truyền hình quốc gia. Robot Walker S1 của UBTech đang làm việc trong các nhà máy ô tô của Audi-FAW, BYD, Zeekr, Geely... với hơn 500 đơn đặt hàng trước.
Cuộc đua đang ngã ngũ?
Trong khi Mỹ có thế mạnh về phần mềm và "bộ não" AI (13/22 công ty nghiên cứu não robot là của Mỹ), thì đây chỉ chiếm khoảng 4% chi phí sản xuất robot. Phần lớn chi phí nằm ở phần cơ thể và sản xuất quy mô lớn - lĩnh vực mà Trung Quốc đang chiếm ưu thế tuyệt đối. Trung Quốc cũng vượt trội về số lượng bằng sáng chế robot hình người (5.590 so với 1.442 của Mỹ trong 5 năm qua) và số lượng robot công nghiệp triển khai hàng năm.
Báo cáo của SemiAnalysis kết luận Trung Quốc là quốc gia duy nhất hiện có thể gặt hái thành quả kinh tế từ robot thông minh và đang "đánh bại Mỹ về mọi mặt" trong lĩnh vực này. Chuyên gia William Matthews (Chatham House) cũng bi quan: "Nếu Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc không sớm hành động nghiêm túc và mạnh mẽ, rất khó cạnh tranh với Trung Quốc về lâu dài". Ông đánh giá Trung Quốc đang thắng trong cuộc đua robot hình người.
#robothìnhngười
