Theo trang Sohu Trung Quốc, tỷ phú Hong Kong Li Ka-shing (Lý Gia Thành) coi Việt Nam là điểm dừng chân tiếp theo của mình.
Dù bị nhiều người chửi bới Li Ka-shing nhưng dưới góc nhìn của một doanh nhân, khứu giác của Li Ka-shing quả thực là siêu phàm.
Tại sao Việt Nam?
Đầu tiên hãy nhìn vào số liệu xuất khẩu của Việt Nam, năm 2010 đạt 72,2 tỷ đô la Mỹ, năm 2019 đạt 264,3 tỷ đô la Mỹ, tăng 265,8%. Trong thập kỷ này, xuất khẩu của Việt Nam đã tăng 58,4%.
Giá trị xuất khẩu của Việt Nam năm 2021 là bao nhiêu? 336,2 tỷ đô la Mỹ, với tốc độ tăng trưởng hàng năm là 13%, đây vẫn là thời kỳ có dịch và tốc độ tăng khá nhanh.
Xuất khẩu thúc đẩy sự phát triển kinh tế, điều này cũng được phản ánh rõ ràng trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Trong mười năm qua, chỉ số Vn-Index đã tăng gần gấp ba lần từ khoảng 400 điểm năm 2012 lên mức cao hơn 1.500 điểm (thời điểm tháng 3/2022). Đặc biệt vào năm 2020, khi tình hình dịch bệnh ở Việt Nam dịu bớt và tự do hóa, chỉ số này đã mở ra một làn sóng tăng trưởng mới, vượt qua 90% các chỉ số thị trường trên thế giới.
Ngoài ra, Zara và Uniqlo cũng phụ thuộc rất nhiều vào các xưởng tại Việt Nam.
Hiện tại, Việt Nam đã phát triển thành nhà cung cấp quần áo và giày dép lớn thứ hai tại Hoa Kỳ sau Trung Quốc.
Có phải các ngành công nghiệp duy nhất chuyển đến Việt Nam chỉ là quần áo và giày dép?
Nếu suy nghĩ như vậy là bạn đã lạc hậu. Phần lớn vẫn là trong lĩnh vực điện tử.
Công nghiệp điện tử là một trong những ngành phát triển nhanh nhất của Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu tăng từ 47,3 tỷ USD năm 2015 lên 96 tỷ USD năm 2020, chiếm 1/3 kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Trong bảng xếp hạng các nước xuất khẩu điện tử toàn cầu, Việt Nam đã tăng từ hạng 47 năm 2001 lên hạng 12 năm 2019.
Điều này không phải không có lý do, trong những năm gần đây, nhiều công ty đã chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam.
Vào tháng 9/2019, nhà máy sản xuất điện thoại di động Huệ Châu của Samsung đã ngừng hoạt động và ngành công nghiệp smartphone của Samsung tại Trung Quốc chia tay hoàn toàn với Made in China. Bạn biết đấy, hai năm trước, 17% điện thoại di động Samsung trên thế giới được sản xuất ở Huệ Châu.
Trước khi Samsung rút khỏi Trung Quốc, Samsung đã bắt đầu triển khai đầu tư tại Việt Nam:
Không chỉ Samsung mà các ông lớn như intel, LG đều đã có mặt tại Việt Nam, thậm chí các công ty Trung Quốc là Luxshare Precision và Goertek cũng đã đặt nhà máy tại Việt Nam.
Các nhà máy của các công ty này ở Việt Nam không phải là nhỏ, và họ cũng đã đầu tư rất nhiều vào việc đào tạo công nhân và chuẩn bị hậu cần.
Kể cả Foxconn, các nhà máy ở Việt Nam cũng được mở rất nhiều ở Việt Nam. Những công ty này rời đi ngay khi họ nói điều đó, họ không có một chút hoài niệm về Trung Quốc sao?
Thực tế không như vậy. Nói thật, họ đều là con kiến trong chuỗi ngành, đều là nhà cung cấp của Apple, chỉ chịu trách nhiệm gia công OEM và không có quyền phát ngôn.
Sau khi Apple tính toán, mở nhà máy ở Trung Quốc không tiết kiệm chi phí, muốn rời Trung Quốc, thì bạn có thể không rời đi được không?
Việt Nam không chỉ thu hút được nhiều thương hiệu quốc tế mà còn mang lại lợi ích cho các nước láng giềng. LG, nhà sản xuất pin lớn thứ hai thế giới, đã mở nhà máy tại Indonesia, và Changhong Meiling cũng đã mở nhà máy tại Indonesia để sản xuất tủ lạnh và điều hòa không khí.
Trung Quốc tất nhiên không muốn ngành sản xuất chuyển sang Đông Nam Á, nhưng mà chỉ riêng tình cảm thì không thể giữ được.
Trước đây, Trung Quốc đã sử dụng một lý thuyết thay thế. Ví dụ, Trung Quốc muốn chuyển "các ngành công nghiệp cấp thấp" ở vùng duyên hải Đông Nam Bộ, chẳng hạn như quần áo, đến miền Trung và miền Tây, để các tỉnh ở đây có thể kiếm được nhiều ngoại hối hơn.
Sau đó người ta phát hiện ra rằng điều này hoàn toàn nằm trên giấy. Mặc dù lao động rẻ ở miền Trung và miền Tây nhưng chi phí vận tải nội địa lại cao hơn nhiều so với vận tải đường biển. Dịch bệnh nữa nên vẫn phải chọn phương tiện đường biển.
Hơn nữa, nhiều khu vực miền Trung và miền Tây Trung Quốc hiện đã có những phương pháp riêng.
Trong khi đó, các công ty sản xuất không thể ở lại bờ biển phía đông nam, vì các chi phí khác nhau đã tăng quá cao.
Ví dụ như bảo vệ môi trường, trước đây quản lý lỏng lẻo nên tình trạng ô nhiễm rất nghiêm trọng, nay chi phí tăng thẳng đứng.
Nhưng khó chịu nhất là chi phí nhân công.
Giờ đây, những người trẻ mới ở Trung Quốc đều là con một, và trình độ học vấn trung bình cũng đã tăng lên đáng kể. Tỷ lệ sinh viên chưa tốt nghiệp trong những năm 1990 đã lên tới 18%.
Những người này được cha mẹ đầu tư cho giáo dục không thấp, sau khi tốt nghiệp sẽ làm công nhân cấp thấp trong nhà máy, lương 4000-5000 tệ (14-17,5 triệu) thì bản thân không chịu làm, còn cha mẹ cũng không chấp nhận.
Ngay cả những người trẻ chưa học đại học cũng không sẵn sàng làm việc trong dây chuyền lắp ráp. Xét cho cùng, mức lương và mức độ tự do của các công ty sản xuất này không thể thu hút lao động.
Vì vậy, việc các xí nghiệp ở Trung Quốc có lương thấp không tuyển được người là một xu hướng không thể đảo ngược.
Lợi thế nhân khẩu học của Trung Quốc 30 năm qua đã biến mất, nhưng Việt Nam thì sao?
7-8 triệu đồng/ tháng rẻ hơn nhiều.
Cách đây hơn chục năm, doanh nghiệp Trung Quốc không ai cảm thấy lo ngại việc dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam vì lý do khi nói về Việt Nam là “cơ sở hạ tầng yếu kém, chất lượng lao động kém, cơ cấu công nghiệp lạc hậu”.
Nhưng mọi người cũng sẽ có tiến bộ, sau mười năm, ưu điểm là vô cùng rõ ràng.
Trung Quốc không có cách nào ngăn chặn làn sóng dịch chuyển này. Nó hơi giống Nhật Bản vài thập kỷ trước, và việc chuyển các ngành sản xuất cấp thấp ra ngoài không hoàn toàn là một điều xấu.
Trên thực tế, dù ở Trung Quốc hay Đông Nam Á, ngành công nghiệp sản xuất rất phức tạp, chỉ thu hút những lao động cấp thấp nhất, thậm chí không thân thiện với môi trường, lợi nhuận thu về ít ỏi, và nó thuộc về “công việc bẩn thỉu và mệt mỏi". Trung Quốc đã trải qua quá trình này.
Về lý thuyết, đây được gọi là đường cong nụ cười. Các thương hiệu R&D sáng tạo ở phía sau và thị trường bán hàng phía trước kiếm tiền, nhưng hoạt động sản xuất ở giữa có lợi nhuận thấp nhất.
Phải nói rằng nhiều nhà máy ở Trung Quốc đã qua thời kỳ nhân công rẻ mạt, và sử dụng cánh tay robot để trở thành những "nhà máy tắt đèn" hoạt động 24/24.
Điều này cũng cho thấy ngành công nghiệp đang điều chỉnh, không cần quá nhiều tua vít với những thao tác đơn giản và nhàm chán, trong tương lai, điều cần thiết là những kỹ thuật viên có kiến thức và kỹ năng cao, chịu trách nhiệm bảo trì thiết bị, điều khiển máy công cụ CNC, và thậm chí bàn giao mô hình cho máy in 3D để hoàn thành sản xuất.
Di chuyển với nhà máy, trên thực tế, đòi hỏi rất nhiều tiền. Trong mười năm qua, đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam không ngừng tăng lên.
Tất nhiên, không chỉ Trung Quốc đang để mắt đến Việt Nam.
Vào năm 2021, có 106 quốc gia và khu vực đầu tư vào Việt Nam. Trong đó, Singapore đứng đầu với 10,7 tỷ USD, chiếm 34,4% tổng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, tiếp theo là Hàn Quốc và Nhật Bản.
Hiện tại, giới đầu tư toàn cầu lạc quan hơn về toàn bộ khu vực Đông Nam Á. Ông Ly Ka Shing được đề cập ở phần đầu đã bỏ phiếu chọn Việt Nam. Việc nhà xưởng Trung Quốc dọn đi vì lý do đơn giản: chi phí đắt đỏ!
Dù bị nhiều người chửi bới Li Ka-shing nhưng dưới góc nhìn của một doanh nhân, khứu giác của Li Ka-shing quả thực là siêu phàm.
Tại sao Việt Nam?
Đầu tiên hãy nhìn vào số liệu xuất khẩu của Việt Nam, năm 2010 đạt 72,2 tỷ đô la Mỹ, năm 2019 đạt 264,3 tỷ đô la Mỹ, tăng 265,8%. Trong thập kỷ này, xuất khẩu của Việt Nam đã tăng 58,4%.
Giá trị xuất khẩu của Việt Nam năm 2021 là bao nhiêu? 336,2 tỷ đô la Mỹ, với tốc độ tăng trưởng hàng năm là 13%, đây vẫn là thời kỳ có dịch và tốc độ tăng khá nhanh.
Xuất khẩu thúc đẩy sự phát triển kinh tế, điều này cũng được phản ánh rõ ràng trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Ngoài ra, Zara và Uniqlo cũng phụ thuộc rất nhiều vào các xưởng tại Việt Nam.
Hiện tại, Việt Nam đã phát triển thành nhà cung cấp quần áo và giày dép lớn thứ hai tại Hoa Kỳ sau Trung Quốc.
Có phải các ngành công nghiệp duy nhất chuyển đến Việt Nam chỉ là quần áo và giày dép?
Nếu suy nghĩ như vậy là bạn đã lạc hậu. Phần lớn vẫn là trong lĩnh vực điện tử.
Công nghiệp điện tử là một trong những ngành phát triển nhanh nhất của Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu tăng từ 47,3 tỷ USD năm 2015 lên 96 tỷ USD năm 2020, chiếm 1/3 kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Trong bảng xếp hạng các nước xuất khẩu điện tử toàn cầu, Việt Nam đã tăng từ hạng 47 năm 2001 lên hạng 12 năm 2019.
Điều này không phải không có lý do, trong những năm gần đây, nhiều công ty đã chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam.
Vào tháng 9/2019, nhà máy sản xuất điện thoại di động Huệ Châu của Samsung đã ngừng hoạt động và ngành công nghiệp smartphone của Samsung tại Trung Quốc chia tay hoàn toàn với Made in China. Bạn biết đấy, hai năm trước, 17% điện thoại di động Samsung trên thế giới được sản xuất ở Huệ Châu.
Trước khi Samsung rút khỏi Trung Quốc, Samsung đã bắt đầu triển khai đầu tư tại Việt Nam:
- Năm 2008, Samsung thành lập nhà máy sản xuất điện thoại thông minh đầu tiên, SEV, tại tỉnh Bắc Ninh;
- Năm 2013, Samsung thành lập một nhà máy sản xuất điện thoại thông minh khác là SEVT tại tỉnh Thái Nguyên;
- Samsung cũng đã mở một nhà máy tại Thành phố Hồ Chí Minh, SEHC, để sản xuất TV Samsung.
Không chỉ Samsung mà các ông lớn như intel, LG đều đã có mặt tại Việt Nam, thậm chí các công ty Trung Quốc là Luxshare Precision và Goertek cũng đã đặt nhà máy tại Việt Nam.
Các nhà máy của các công ty này ở Việt Nam không phải là nhỏ, và họ cũng đã đầu tư rất nhiều vào việc đào tạo công nhân và chuẩn bị hậu cần.
Kể cả Foxconn, các nhà máy ở Việt Nam cũng được mở rất nhiều ở Việt Nam. Những công ty này rời đi ngay khi họ nói điều đó, họ không có một chút hoài niệm về Trung Quốc sao?
Thực tế không như vậy. Nói thật, họ đều là con kiến trong chuỗi ngành, đều là nhà cung cấp của Apple, chỉ chịu trách nhiệm gia công OEM và không có quyền phát ngôn.
Sau khi Apple tính toán, mở nhà máy ở Trung Quốc không tiết kiệm chi phí, muốn rời Trung Quốc, thì bạn có thể không rời đi được không?
Việt Nam không chỉ thu hút được nhiều thương hiệu quốc tế mà còn mang lại lợi ích cho các nước láng giềng. LG, nhà sản xuất pin lớn thứ hai thế giới, đã mở nhà máy tại Indonesia, và Changhong Meiling cũng đã mở nhà máy tại Indonesia để sản xuất tủ lạnh và điều hòa không khí.
Trung Quốc tất nhiên không muốn ngành sản xuất chuyển sang Đông Nam Á, nhưng mà chỉ riêng tình cảm thì không thể giữ được.
Trước đây, Trung Quốc đã sử dụng một lý thuyết thay thế. Ví dụ, Trung Quốc muốn chuyển "các ngành công nghiệp cấp thấp" ở vùng duyên hải Đông Nam Bộ, chẳng hạn như quần áo, đến miền Trung và miền Tây, để các tỉnh ở đây có thể kiếm được nhiều ngoại hối hơn.
Sau đó người ta phát hiện ra rằng điều này hoàn toàn nằm trên giấy. Mặc dù lao động rẻ ở miền Trung và miền Tây nhưng chi phí vận tải nội địa lại cao hơn nhiều so với vận tải đường biển. Dịch bệnh nữa nên vẫn phải chọn phương tiện đường biển.
Hơn nữa, nhiều khu vực miền Trung và miền Tây Trung Quốc hiện đã có những phương pháp riêng.
Trong khi đó, các công ty sản xuất không thể ở lại bờ biển phía đông nam, vì các chi phí khác nhau đã tăng quá cao.
Ví dụ như bảo vệ môi trường, trước đây quản lý lỏng lẻo nên tình trạng ô nhiễm rất nghiêm trọng, nay chi phí tăng thẳng đứng.
Nhưng khó chịu nhất là chi phí nhân công.
Giờ đây, những người trẻ mới ở Trung Quốc đều là con một, và trình độ học vấn trung bình cũng đã tăng lên đáng kể. Tỷ lệ sinh viên chưa tốt nghiệp trong những năm 1990 đã lên tới 18%.
Những người này được cha mẹ đầu tư cho giáo dục không thấp, sau khi tốt nghiệp sẽ làm công nhân cấp thấp trong nhà máy, lương 4000-5000 tệ (14-17,5 triệu) thì bản thân không chịu làm, còn cha mẹ cũng không chấp nhận.
Ngay cả những người trẻ chưa học đại học cũng không sẵn sàng làm việc trong dây chuyền lắp ráp. Xét cho cùng, mức lương và mức độ tự do của các công ty sản xuất này không thể thu hút lao động.
Vì vậy, việc các xí nghiệp ở Trung Quốc có lương thấp không tuyển được người là một xu hướng không thể đảo ngược.
Lợi thế nhân khẩu học của Trung Quốc 30 năm qua đã biến mất, nhưng Việt Nam thì sao?
7-8 triệu đồng/ tháng rẻ hơn nhiều.
Cách đây hơn chục năm, doanh nghiệp Trung Quốc không ai cảm thấy lo ngại việc dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam vì lý do khi nói về Việt Nam là “cơ sở hạ tầng yếu kém, chất lượng lao động kém, cơ cấu công nghiệp lạc hậu”.
Nhưng mọi người cũng sẽ có tiến bộ, sau mười năm, ưu điểm là vô cùng rõ ràng.
Trung Quốc không có cách nào ngăn chặn làn sóng dịch chuyển này. Nó hơi giống Nhật Bản vài thập kỷ trước, và việc chuyển các ngành sản xuất cấp thấp ra ngoài không hoàn toàn là một điều xấu.
Trên thực tế, dù ở Trung Quốc hay Đông Nam Á, ngành công nghiệp sản xuất rất phức tạp, chỉ thu hút những lao động cấp thấp nhất, thậm chí không thân thiện với môi trường, lợi nhuận thu về ít ỏi, và nó thuộc về “công việc bẩn thỉu và mệt mỏi". Trung Quốc đã trải qua quá trình này.
Phải nói rằng nhiều nhà máy ở Trung Quốc đã qua thời kỳ nhân công rẻ mạt, và sử dụng cánh tay robot để trở thành những "nhà máy tắt đèn" hoạt động 24/24.
Điều này cũng cho thấy ngành công nghiệp đang điều chỉnh, không cần quá nhiều tua vít với những thao tác đơn giản và nhàm chán, trong tương lai, điều cần thiết là những kỹ thuật viên có kiến thức và kỹ năng cao, chịu trách nhiệm bảo trì thiết bị, điều khiển máy công cụ CNC, và thậm chí bàn giao mô hình cho máy in 3D để hoàn thành sản xuất.
Di chuyển với nhà máy, trên thực tế, đòi hỏi rất nhiều tiền. Trong mười năm qua, đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam không ngừng tăng lên.
Tất nhiên, không chỉ Trung Quốc đang để mắt đến Việt Nam.
Vào năm 2021, có 106 quốc gia và khu vực đầu tư vào Việt Nam. Trong đó, Singapore đứng đầu với 10,7 tỷ USD, chiếm 34,4% tổng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, tiếp theo là Hàn Quốc và Nhật Bản.
Hiện tại, giới đầu tư toàn cầu lạc quan hơn về toàn bộ khu vực Đông Nam Á. Ông Ly Ka Shing được đề cập ở phần đầu đã bỏ phiếu chọn Việt Nam. Việc nhà xưởng Trung Quốc dọn đi vì lý do đơn giản: chi phí đắt đỏ!
