ThanhDat
Intern Writer
Khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tổ chức cuộc họp báo riêng tại Vườn Hồng của Nhà Trắng, thế giới dường như cảm nhận rõ mùi khói của một cuộc tranh giành quyền lực. Ông đến Mỹ với kỳ vọng nhận được gói viện trợ quân sự mới, nhưng một cuộc điện thoại từ Điện Kremlin đã khiến tình thế đảo chiều: Lầu Năm Góc từ chối cung cấp tên lửa hành trình Tomahawk. Ba ngày sau, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố phóng thử thành công tên lửa hành trình hạt nhân Petrel với tầm bắn 14.000 km, hé lộ động lực sâu xa của cuộc đối đầu chiến lược giữa các cường quốc.
Siêu vũ khí thay đổi nhận thức chiến lược
Petrel được xem là bước ngoặt trong lịch sử quân sự thế giới. Nếu các tên lửa đạn đạo truyền thống bị giới hạn bởi nhiên liệu và tầm bắn khoảng 15.000 km, thì Petrel, với lò phản ứng hạt nhân thu nhỏ, có thể bay gần như vô hạn. Điều này biến nó thành “cỗ máy chuyển động vĩnh cửu” trong lĩnh vực tên lửa, tạo ra ba lợi thế chiến lược lớn.
Thứ nhất, khả năng bao phủ toàn cầu với phạm vi thử nghiệm 14.000 km, đủ để tấn công mọi mục tiêu tại Bắc Mỹ qua hướng Bắc Cực. Thứ hai, khả năng phá vỡ hệ thống đánh chặn truyền thống khi có thể thay đổi quỹ đạo bất ngờ, di chuyển hàng ngày trên không phận đối phương mà không bị phát hiện. Và thứ ba, tăng sức răn đe chiến lược. Báo cáo của Nhóm nghiên cứu chiến lược hạt nhân MIT năm 2024 nhận định Petrel đã tạo ra một lỗ hổng nghiêm trọng trong cơ chế phản công hạt nhân “phóng và phá hủy” cũ. Henry Kissinger từng nói: “Sức răn đe thực sự là khi kẻ thù không thể đoán được cái giá của sự trả đũa.”
Trò chơi quyền lực và bước đi tính toán
Quyết định từ chối Tomahawk của Mỹ không ngẫu nhiên. Bản ghi cuộc điện đàm giữa Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và người đồng cấp Mỹ Lloyd Austin ngày 11 tháng 9 cho thấy Moscow coi việc cung cấp vũ khí tầm xa là “ranh giới đỏ tuyệt đối”. Ngay sau đó, Washington thay đổi danh sách viện trợ cho Ukraine, loại bỏ tên lửa ATACMS tầm 300 km, thay bằng hệ thống GLSDB tầm 160 km.
Đằng sau sự kiềm chế này là thực tế quân sự nghiệt ngã. Trong khi tên lửa liên lục địa cần 30 phút để tới mục tiêu, Petrel có thể ẩn mình trên bầu trời nhiều ngày. Theo Cơ quan Phòng thủ Tên lửa Mỹ, tỷ lệ đánh chặn thành công các mục tiêu thay đổi quỹ đạo chỉ đạt 17%. Báo cáo của Tạp chí Quốc phòng Nga tiết lộ Petrel có thể mang sáu đầu đạn độc lập, kết hợp với đầu đạn nhiệt hạch có thể tạo ra “hiệu ứng hủy diệt khu vực”. Nhà phân tích Bruce Bennett của RAND nhận định: “Đây không chỉ là vũ khí mới, mà là sự tái định hình hoàn toàn cán cân răn đe hạt nhân.”
Tên lửa Petrel đã khiến cấu trúc an ninh thế giới thay đổi sâu sắc. Tại Hội nghị Giải trừ Quân bị Liên Hợp Quốc ngày 25 tháng 9, Trung Quốc kêu gọi thiết lập “khuôn khổ ổn định chiến lược mới”, còn NATO khởi động sáng kiến “Răn đe bền vững 2.0”. Bắc Cực trở thành khu vực chiến lược trọng yếu khi Nga xây dựng trạm giám sát tên lửa tại Franz Josef Land, kiểm soát hành lang tấn công thuận lợi nhất. Trong khi đó, Lực lượng Không gian Mỹ bổ sung 1,2 tỷ USD (khoảng 30.000 tỷ VNĐ) để đẩy nhanh triển khai hệ thống vệ tinh cảnh báo “Silent Buck”. Đồng thời, Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược Mới, dự kiến hết hạn năm 2026, cũng đang được đàm phán lại để bao gồm các loại vũ khí mới này.
Tương lai chiến trường và nghịch lý công nghệ
Petrel không chỉ là vũ khí, mà còn là lời cảnh tỉnh về nghịch lý công nghệ quân sự hiện đại. Khi công nghệ càng tiên tiến, các lựa chọn chiến lược càng ít. Tướng Charles Brown, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, thừa nhận chiến lược “tấn công phủ đầu” đã mất ý nghĩa trước tên lửa có tầm bắn vô hạn. Trong khi đó, hệ thống phòng thủ hiện đại như Aegis của NATO tại Romania gần như vô dụng trước khả năng cơ động của Petrel. Tướng Gareev của Nga từng cảnh báo: “Khi vũ khí hủy diệt vượt qua giới hạn địa lý, nhân loại sẽ trở lại điểm xuất phát của ‘sự hủy diệt lẫn nhau chắc chắn’.”
Lịch sử đang lặp lại như thời Khủng hoảng Tên lửa Cuba năm 1962, khi Liên Xô và Mỹ so kè từng bước. Nhưng giờ đây, với công nghệ vượt xa mọi giới hạn, nhân loại cần hơn bao giờ hết sự khôn ngoan để tránh rơi vào vòng xoáy chiến tranh. Như lời Einstein từng nói: “Tôi không biết Thế chiến thứ Ba sẽ được tiến hành bằng vũ khí gì, nhưng Thế chiến thứ Tư chắc chắn sẽ bằng gậy gộc và đá.” (Sohu)
Siêu vũ khí thay đổi nhận thức chiến lược
Petrel được xem là bước ngoặt trong lịch sử quân sự thế giới. Nếu các tên lửa đạn đạo truyền thống bị giới hạn bởi nhiên liệu và tầm bắn khoảng 15.000 km, thì Petrel, với lò phản ứng hạt nhân thu nhỏ, có thể bay gần như vô hạn. Điều này biến nó thành “cỗ máy chuyển động vĩnh cửu” trong lĩnh vực tên lửa, tạo ra ba lợi thế chiến lược lớn.
Thứ nhất, khả năng bao phủ toàn cầu với phạm vi thử nghiệm 14.000 km, đủ để tấn công mọi mục tiêu tại Bắc Mỹ qua hướng Bắc Cực. Thứ hai, khả năng phá vỡ hệ thống đánh chặn truyền thống khi có thể thay đổi quỹ đạo bất ngờ, di chuyển hàng ngày trên không phận đối phương mà không bị phát hiện. Và thứ ba, tăng sức răn đe chiến lược. Báo cáo của Nhóm nghiên cứu chiến lược hạt nhân MIT năm 2024 nhận định Petrel đã tạo ra một lỗ hổng nghiêm trọng trong cơ chế phản công hạt nhân “phóng và phá hủy” cũ. Henry Kissinger từng nói: “Sức răn đe thực sự là khi kẻ thù không thể đoán được cái giá của sự trả đũa.”
Trò chơi quyền lực và bước đi tính toán
Quyết định từ chối Tomahawk của Mỹ không ngẫu nhiên. Bản ghi cuộc điện đàm giữa Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và người đồng cấp Mỹ Lloyd Austin ngày 11 tháng 9 cho thấy Moscow coi việc cung cấp vũ khí tầm xa là “ranh giới đỏ tuyệt đối”. Ngay sau đó, Washington thay đổi danh sách viện trợ cho Ukraine, loại bỏ tên lửa ATACMS tầm 300 km, thay bằng hệ thống GLSDB tầm 160 km.
Đằng sau sự kiềm chế này là thực tế quân sự nghiệt ngã. Trong khi tên lửa liên lục địa cần 30 phút để tới mục tiêu, Petrel có thể ẩn mình trên bầu trời nhiều ngày. Theo Cơ quan Phòng thủ Tên lửa Mỹ, tỷ lệ đánh chặn thành công các mục tiêu thay đổi quỹ đạo chỉ đạt 17%. Báo cáo của Tạp chí Quốc phòng Nga tiết lộ Petrel có thể mang sáu đầu đạn độc lập, kết hợp với đầu đạn nhiệt hạch có thể tạo ra “hiệu ứng hủy diệt khu vực”. Nhà phân tích Bruce Bennett của RAND nhận định: “Đây không chỉ là vũ khí mới, mà là sự tái định hình hoàn toàn cán cân răn đe hạt nhân.”
Tên lửa Petrel đã khiến cấu trúc an ninh thế giới thay đổi sâu sắc. Tại Hội nghị Giải trừ Quân bị Liên Hợp Quốc ngày 25 tháng 9, Trung Quốc kêu gọi thiết lập “khuôn khổ ổn định chiến lược mới”, còn NATO khởi động sáng kiến “Răn đe bền vững 2.0”. Bắc Cực trở thành khu vực chiến lược trọng yếu khi Nga xây dựng trạm giám sát tên lửa tại Franz Josef Land, kiểm soát hành lang tấn công thuận lợi nhất. Trong khi đó, Lực lượng Không gian Mỹ bổ sung 1,2 tỷ USD (khoảng 30.000 tỷ VNĐ) để đẩy nhanh triển khai hệ thống vệ tinh cảnh báo “Silent Buck”. Đồng thời, Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược Mới, dự kiến hết hạn năm 2026, cũng đang được đàm phán lại để bao gồm các loại vũ khí mới này.
Tương lai chiến trường và nghịch lý công nghệ
Petrel không chỉ là vũ khí, mà còn là lời cảnh tỉnh về nghịch lý công nghệ quân sự hiện đại. Khi công nghệ càng tiên tiến, các lựa chọn chiến lược càng ít. Tướng Charles Brown, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, thừa nhận chiến lược “tấn công phủ đầu” đã mất ý nghĩa trước tên lửa có tầm bắn vô hạn. Trong khi đó, hệ thống phòng thủ hiện đại như Aegis của NATO tại Romania gần như vô dụng trước khả năng cơ động của Petrel. Tướng Gareev của Nga từng cảnh báo: “Khi vũ khí hủy diệt vượt qua giới hạn địa lý, nhân loại sẽ trở lại điểm xuất phát của ‘sự hủy diệt lẫn nhau chắc chắn’.”
Lịch sử đang lặp lại như thời Khủng hoảng Tên lửa Cuba năm 1962, khi Liên Xô và Mỹ so kè từng bước. Nhưng giờ đây, với công nghệ vượt xa mọi giới hạn, nhân loại cần hơn bao giờ hết sự khôn ngoan để tránh rơi vào vòng xoáy chiến tranh. Như lời Einstein từng nói: “Tôi không biết Thế chiến thứ Ba sẽ được tiến hành bằng vũ khí gì, nhưng Thế chiến thứ Tư chắc chắn sẽ bằng gậy gộc và đá.” (Sohu)
