A-Train The Seven
...'cause for once, I didn't hate myself.
Nhật Bản, quốc gia nổi tiếng với văn hóa làm việc chăm chỉ đến mức ngôn ngữ có hẳn một thuật ngữ dành cho “chết vì làm việc quá sức” (karoshi), đang nỗ lực giải quyết tình trạng thiếu lao động bằng cách khuyến khích người dân và doanh nghiệp áp dụng tuần làm việc 4 ngày.
Chính phủ Nhật Bản lần đầu tiên bày tỏ ủng hộ tuần làm việc ngắn hơn vào năm 2021, sau khi các nhà lập pháp tán thành ý tưởng này. Tuy nhiên, khái niệm này đã được áp dụng khá chậm. Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, chỉ khoảng 8% công ty ở Nhật Bản cho phép nhân viên nghỉ 3 ngày trở lên mỗi tuần, trong khi 7% cho phép nhân viên nghỉ 1 ngày theo quy định.
Với hy vọng sẽ có nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tham gia vào mô hình này, chính phủ đã phát động một chiến dịch “cải cách phong cách làm việc” nhằm thúc đẩy giảm giờ làm và các chế độ linh hoạt khác, đi cùng với việc giới hạn làm thêm giờ và nghỉ phép năm có lương. Bộ Lao động gần đây đã bắt đầu cung cấp dịch vụ tư vấn miễn phí, trợ cấp và chia sẻ ngày càng nhiều câu chuyện thành công như một động lực thúc đẩy hơn nữa.
Tuy nhiên, việc thay đổi thói quen làm việc lâu đời của người dân là một thách thức lớn. Trong số 63.000 nhân viên của Panasonic đủ điều kiện tham gia lịch trình làm việc 4 ngày, chỉ có 150 người lựa chọn tham gia. Việc chính phủ chính thức ủng hộ cân bằng giữa công việc và cuộc sống tốt hơn đánh dấu một sự thay đổi rõ rệt ở Nhật Bản, một quốc gia mà văn hóa làm việc khắc khổ, tận tụy thường được coi là động lực cho sự phục hồi và tăng trưởng kinh tế vượt bậc sau Thế chiến thứ hai.
Áp lực phải hy sinh vì công ty rất lớn. Công dân thường đi nghỉ cùng thời điểm trong năm với đồng nghiệp - trong dịp lễ Obon vào mùa hè và dịp Tết - để đồng nghiệp không thể buộc tội họ cẩu thả hay thiếu quan tâm.
Làm việc nhiều giờ là chuyện thường tình. Mặc dù 85% người sử dụng lao động báo cáo cho nhân viên nghỉ hai ngày một tuần và có những hạn chế pháp lý về giờ làm thêm, nhưng một số người Nhật Bản vẫn “làm thêm giờ phục vụ”, nghĩa là không được báo cáo và không được trả lương. Một sách trắng gần đây của chính phủ về “karoshi”, thuật ngữ tiếng Nhật có nghĩa là “chết vì làm việc quá sức”, cho biết Nhật Bản có ít nhất 54 trường hợp tử vong như vậy mỗi năm.
Một số quan chức cho rằng việc thay đổi tư duy đó là rất quan trọng để duy trì lực lượng lao động khả thi trong bối cảnh tỷ lệ sinh của Nhật Bản đang giảm mạnh. Theo dữ liệu của chính phủ, với tốc độ hiện tại, một phần là do văn hóa coi trọng công việc, dân số trong độ tuổi lao động dự kiến sẽ giảm 40% xuống còn 45 triệu người vào năm 2065, từ mức 74 triệu hiện nay.
Những người ủng hộ mô hình nghỉ ba ngày cho biết nó khuyến khích những người nuôi dạy con cái, những người chăm sóc người thân lớn tuổi, những người nghỉ hưu sống bằng lương hưu và những người khác muốn có sự linh hoạt hoặc thu nhập bổ sung tiếp tục làm việc lâu hơn.
Akiko Yokohama, nhân viên của Spelldata, một công ty công nghệ nhỏ có trụ sở tại Tokyo cho phép nhân viên làm việc theo lịch trình bốn ngày, nghỉ vào thứ Tư cùng với thứ Bảy và Chủ nhật. Ngày nghỉ thêm cho phép cô ấy đi làm tóc, tham dự các cuộc hẹn khác hoặc đi mua sắm. "Thật khó khi bạn không khỏe để tiếp tục làm việc trong năm ngày liên tục. Sự nghỉ ngơi cho phép bạn phục hồi hoặc đi khám bác sĩ. Về mặt tinh thần, nó ít căng thẳng hơn”, Yokohama nói.
Chồng cô, một nhà môi giới bất động sản, cũng được nghỉ vào thứ Tư nhưng làm việc vào cuối tuần, điều này rất phổ biến trong ngành của anh. Yokohama cho biết điều đó cho phép hai vợ chồng đi chơi gia đình vào giữa tuần với con cái đang học tiểu học.
Fast Retailing, công ty Nhật Bản sở hữu Uniqlo, Theory, J Brand và các thương hiệu quần áo khác, công ty dược phẩm Shionogi, các công ty điện tử Ricoh và Hitachi cũng đã bắt đầu cung cấp tuần làm việc bốn ngày trong những năm gần đây.
Xu hướng này thậm chí còn lan sang cả ngành tài chính vốn nổi tiếng với cường độ làm việc cao. Công ty môi giới chứng khoán SMBC Nikko Securities đã bắt đầu cho phép nhân viên làm việc bốn ngày một tuần vào năm 2020. Tập đoàn tài chính khổng lồ Mizuho Financial Group cung cấp tùy chọn lịch trình ba ngày. Những người chỉ trích nỗ lực của chính phủ cho rằng trên thực tế, những người được sắp xếp lịch làm việc bốn ngày thường kết thúc công việc với cường độ tương tự nhưng nhận lương thấp hơn.
Tuy nhiên, có những dấu hiệu của sự thay đổi.
Một cuộc khảo sát hàng năm của Gallup đo lường mức độ gắn bó của nhân viên xếp hạng Nhật Bản là một trong những quốc gia có nhân viên ít gắn bó nhất trong số tất cả các quốc tịch được khảo sát; trong cuộc khảo sát gần đây nhất, chỉ 6% người được hỏi ở Nhật Bản mô tả họ gắn bó với công việc so với mức trung bình toàn cầu là 23%.
Điều đó có nghĩa là tương đối ít lao động Nhật Bản cảm thấy thực sự tham gia vào công việc của họ và hào hứng với công việc của họ, trong khi hầu hết đang dành thời gian làm việc mà không đầu tư đam mê hay năng lượng.
Kanako Ogino, chủ tịch của NS Group có trụ sở tại Tokyo, cho rằng việc cung cấp giờ giấc linh hoạt là điều bắt buộc để lấp đầy các công việc trong ngành dịch vụ, nơi phụ nữ chiếm phần lớn lực lượng lao động. Công ty, chuyên điều hành các địa điểm karaoke và khách sạn, cung cấp 30 mô hình lịch trình khác nhau, bao gồm cả tuần làm việc bốn ngày, nhưng cũng có thể nghỉ phép dài ngày giữa các đợt công tác.
Để đảm bảo không ai trong số nhân viên của NS Group cảm thấy bị thiệt thòi khi chọn lịch trình thay thế, Ogino hỏi từng người trong số 4.000 nhân viên của mình hai lần một năm về cách họ muốn làm việc. Việc khẳng định nhu cầu cá nhân có thể bị coi là không tốt ở Nhật Bản, nơi bạn được mong đợi sẽ hy sinh vì lợi ích chung.
"Quan điểm ở Nhật Bản là: Bạn càng làm việc nhiều giờ, làm thêm giờ miễn phí thì bạn càng ngầu", Ogino nói và cười. "Nhưng không có giấc mơ nào trong cuộc sống như vậy."
Chính phủ Nhật Bản lần đầu tiên bày tỏ ủng hộ tuần làm việc ngắn hơn vào năm 2021, sau khi các nhà lập pháp tán thành ý tưởng này. Tuy nhiên, khái niệm này đã được áp dụng khá chậm. Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, chỉ khoảng 8% công ty ở Nhật Bản cho phép nhân viên nghỉ 3 ngày trở lên mỗi tuần, trong khi 7% cho phép nhân viên nghỉ 1 ngày theo quy định.
Với hy vọng sẽ có nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tham gia vào mô hình này, chính phủ đã phát động một chiến dịch “cải cách phong cách làm việc” nhằm thúc đẩy giảm giờ làm và các chế độ linh hoạt khác, đi cùng với việc giới hạn làm thêm giờ và nghỉ phép năm có lương. Bộ Lao động gần đây đã bắt đầu cung cấp dịch vụ tư vấn miễn phí, trợ cấp và chia sẻ ngày càng nhiều câu chuyện thành công như một động lực thúc đẩy hơn nữa.
Tuy nhiên, việc thay đổi thói quen làm việc lâu đời của người dân là một thách thức lớn. Trong số 63.000 nhân viên của Panasonic đủ điều kiện tham gia lịch trình làm việc 4 ngày, chỉ có 150 người lựa chọn tham gia. Việc chính phủ chính thức ủng hộ cân bằng giữa công việc và cuộc sống tốt hơn đánh dấu một sự thay đổi rõ rệt ở Nhật Bản, một quốc gia mà văn hóa làm việc khắc khổ, tận tụy thường được coi là động lực cho sự phục hồi và tăng trưởng kinh tế vượt bậc sau Thế chiến thứ hai.
Áp lực phải hy sinh vì công ty rất lớn. Công dân thường đi nghỉ cùng thời điểm trong năm với đồng nghiệp - trong dịp lễ Obon vào mùa hè và dịp Tết - để đồng nghiệp không thể buộc tội họ cẩu thả hay thiếu quan tâm.
Làm việc nhiều giờ là chuyện thường tình. Mặc dù 85% người sử dụng lao động báo cáo cho nhân viên nghỉ hai ngày một tuần và có những hạn chế pháp lý về giờ làm thêm, nhưng một số người Nhật Bản vẫn “làm thêm giờ phục vụ”, nghĩa là không được báo cáo và không được trả lương. Một sách trắng gần đây của chính phủ về “karoshi”, thuật ngữ tiếng Nhật có nghĩa là “chết vì làm việc quá sức”, cho biết Nhật Bản có ít nhất 54 trường hợp tử vong như vậy mỗi năm.
Một số quan chức cho rằng việc thay đổi tư duy đó là rất quan trọng để duy trì lực lượng lao động khả thi trong bối cảnh tỷ lệ sinh của Nhật Bản đang giảm mạnh. Theo dữ liệu của chính phủ, với tốc độ hiện tại, một phần là do văn hóa coi trọng công việc, dân số trong độ tuổi lao động dự kiến sẽ giảm 40% xuống còn 45 triệu người vào năm 2065, từ mức 74 triệu hiện nay.
Những người ủng hộ mô hình nghỉ ba ngày cho biết nó khuyến khích những người nuôi dạy con cái, những người chăm sóc người thân lớn tuổi, những người nghỉ hưu sống bằng lương hưu và những người khác muốn có sự linh hoạt hoặc thu nhập bổ sung tiếp tục làm việc lâu hơn.
Akiko Yokohama, nhân viên của Spelldata, một công ty công nghệ nhỏ có trụ sở tại Tokyo cho phép nhân viên làm việc theo lịch trình bốn ngày, nghỉ vào thứ Tư cùng với thứ Bảy và Chủ nhật. Ngày nghỉ thêm cho phép cô ấy đi làm tóc, tham dự các cuộc hẹn khác hoặc đi mua sắm. "Thật khó khi bạn không khỏe để tiếp tục làm việc trong năm ngày liên tục. Sự nghỉ ngơi cho phép bạn phục hồi hoặc đi khám bác sĩ. Về mặt tinh thần, nó ít căng thẳng hơn”, Yokohama nói.
Chồng cô, một nhà môi giới bất động sản, cũng được nghỉ vào thứ Tư nhưng làm việc vào cuối tuần, điều này rất phổ biến trong ngành của anh. Yokohama cho biết điều đó cho phép hai vợ chồng đi chơi gia đình vào giữa tuần với con cái đang học tiểu học.
Fast Retailing, công ty Nhật Bản sở hữu Uniqlo, Theory, J Brand và các thương hiệu quần áo khác, công ty dược phẩm Shionogi, các công ty điện tử Ricoh và Hitachi cũng đã bắt đầu cung cấp tuần làm việc bốn ngày trong những năm gần đây.
Xu hướng này thậm chí còn lan sang cả ngành tài chính vốn nổi tiếng với cường độ làm việc cao. Công ty môi giới chứng khoán SMBC Nikko Securities đã bắt đầu cho phép nhân viên làm việc bốn ngày một tuần vào năm 2020. Tập đoàn tài chính khổng lồ Mizuho Financial Group cung cấp tùy chọn lịch trình ba ngày. Những người chỉ trích nỗ lực của chính phủ cho rằng trên thực tế, những người được sắp xếp lịch làm việc bốn ngày thường kết thúc công việc với cường độ tương tự nhưng nhận lương thấp hơn.
Tuy nhiên, có những dấu hiệu của sự thay đổi.
Một cuộc khảo sát hàng năm của Gallup đo lường mức độ gắn bó của nhân viên xếp hạng Nhật Bản là một trong những quốc gia có nhân viên ít gắn bó nhất trong số tất cả các quốc tịch được khảo sát; trong cuộc khảo sát gần đây nhất, chỉ 6% người được hỏi ở Nhật Bản mô tả họ gắn bó với công việc so với mức trung bình toàn cầu là 23%.
Điều đó có nghĩa là tương đối ít lao động Nhật Bản cảm thấy thực sự tham gia vào công việc của họ và hào hứng với công việc của họ, trong khi hầu hết đang dành thời gian làm việc mà không đầu tư đam mê hay năng lượng.
Kanako Ogino, chủ tịch của NS Group có trụ sở tại Tokyo, cho rằng việc cung cấp giờ giấc linh hoạt là điều bắt buộc để lấp đầy các công việc trong ngành dịch vụ, nơi phụ nữ chiếm phần lớn lực lượng lao động. Công ty, chuyên điều hành các địa điểm karaoke và khách sạn, cung cấp 30 mô hình lịch trình khác nhau, bao gồm cả tuần làm việc bốn ngày, nhưng cũng có thể nghỉ phép dài ngày giữa các đợt công tác.
Để đảm bảo không ai trong số nhân viên của NS Group cảm thấy bị thiệt thòi khi chọn lịch trình thay thế, Ogino hỏi từng người trong số 4.000 nhân viên của mình hai lần một năm về cách họ muốn làm việc. Việc khẳng định nhu cầu cá nhân có thể bị coi là không tốt ở Nhật Bản, nơi bạn được mong đợi sẽ hy sinh vì lợi ích chung.
"Quan điểm ở Nhật Bản là: Bạn càng làm việc nhiều giờ, làm thêm giờ miễn phí thì bạn càng ngầu", Ogino nói và cười. "Nhưng không có giấc mơ nào trong cuộc sống như vậy."
