Khôi Nguyên
Writer
Các cảm biến được tìm thấy trong lãnh hải Anh được cho là dùng để theo dõi hoạt động của tàu ngầm tên lửa đạn đạo lớp Vanguard, hé lộ cuộc chiến tình báo ngầm đang leo thang ở Đại Tây Dương.
Tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo lớp Vanguard của Anh
Những điểm chính
Các cảm biến này ban đầu được nhân viên quốc phòng Anh thu hồi sau khi chúng dạt vào bờ tại nhiều địa điểm ven biển khác nhau. Sau đó, các phương tiện của Hải quân Hoàng gia Anh hoạt động trong vai trò tuần tra, giám sát tại các vùng biển thuộc chủ quyền của Anh cũng đã xác định thêm các thiết bị tương tự. Phát hiện này là bằng chứng rõ ràng cho thấy tham vọng ngày càng tăng của Moscow nhằm xâm nhập và thu thập thông tin về năng lực răn đe hạt nhân chiến lược, vốn được bảo mật nghiêm ngặt nhất của London.
"Không nghi ngờ gì nữa — một cuộc chiến đang diễn ra ở Đại Tây Dương," một sĩ quan quân đội cấp cao của Anh nói với The Sunday Times. "Đây là trò chơi mèo vờn chuột đã tồn tại từ sau Chiến tranh Lạnh, và giờ nó đang ngày càng căng thẳng. Chúng tôi đang chứng kiến mức độ hoạt động phi thường của Nga."
Bộ Quốc phòng Anh (MoD), tuân theo chính sách lâu nay về các sự cố an ninh quốc gia, đã từ chối công bố chi tiết hoạt động thu hồi các cảm biến, với lý do tính chất tối mật của những phát hiện tình báo như vậy.
Tuy nhiên, các hoạt động này của Nga không chỉ dừng lại ở việc giám sát thụ động. Đánh giá tình báo của Anh chỉ ra một mô hình hoạt động ngầm dưới biển mang tính hỗn hợp (hybrid) rộng lớn hơn, do Hải quân Nga và các cục tình báo liên quan chỉ đạo. Báo cáo điều tra của The Sunday Times còn tiết lộ việc phát hiện các phương tiện ngầm không người lái (UUV) của Nga hoạt động ở cự ly gần các tuyến cáp viễn thông dưới biển sâu – những huyết mạch chiến lược truyền tải gần như toàn bộ dữ liệu internet và thông tin liên lạc quân sự toàn cầu.
Thêm vào đó, các nguồn tin tình báo phương Tây nghi ngờ rằng những siêu du thuyền thuộc sở hữu của giới tài phiệt Nga có liên hệ với Điện Kremlin đã được bí mật cải biến thành các nền tảng trinh sát di động, có khả năng triển khai UUV hoặc thiết bị sonar trong các chuyến hải trình tưởng chừng vô hại qua vùng biển châu Âu. Việc Hải quân Hoàng gia phát hiện thêm các cảm biến Nga găm trên đáy biển càng làm gia tăng lo ngại rằng Moscow đang xây dựng một mạng lưới Tình báo, Giám sát, Trinh sát (ISR) dưới biển đủ khả năng theo dõi chuyển động của các tàu ngầm SSBN Anh trong thời gian thực.
Một trong những mối đe dọa đáng kể nhất đối với an ninh dưới biển của phương Tây, theo các đánh giá mật của Hải quân Hoàng gia, đến từ tàu nghiên cứu Yantar của Nga. Con tàu lưỡng dụng này, dù đăng ký hoạt động khoa học dân sự, đã nhiều lần bị phát hiện gần các cơ sở hạ tầng ngầm quan trọng, bao gồm cáp internet, đường cáp quang quân sự và đường ống năng lượng ngoài khơi. Yantar được vận hành bởi GUGI – Tổng cục Nghiên cứu Biển sâu – một nhánh bí mật của Bộ Quốc phòng Nga chuyên thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu quân sự, phá hoại và chặn thu tín hiệu cáp dưới đáy biển. Với khả năng mang theo tàu lặn có người lái và UUV hoạt động ở độ sâu tới 6.000 mét, Yantar là một công cụ do thám và phá hoại tiềm tàng cực kỳ nguy hiểm.
Tàu gián điệp Yantar của Nga
Hoạt động của Yantar trong vùng biển Anh được xem là dấu hiệu cho thấy sự gia tăng các "hoạt động vùng xám" của Nga – các hành động tình báo do nhà nước hậu thuẫn nhưng có thể chối bỏ, nhằm thăm dò khả năng phục hồi của cơ sở hạ tầng dưới nước của Anh và kiểm tra năng lực nhận thức miền biển của NATO. Để đối phó, vào cuối năm 2024, Hải quân Hoàng gia Anh đã triển khai tàu khu trục Type 23 HMS Somerset và tàu tuần tra xa bờ HMS Tyne để theo dõi chặt chẽ Yantar khi nó hoạt động cách bờ biển Anh khoảng 70km, sâu trong Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) của nước này. Vụ việc xảy ra trong bối cảnh châu Âu báo động cao sau hàng loạt nghi ngờ về các vụ phá hoại đường ống và cáp ở Biển Baltic và Biển Bắc do Nga thực hiện.
Bộ trưởng Quốc phòng Anh John Healey đã công khai lên án hoạt động của tàu Nga, khẳng định Yantar "rất có thể đang thực hiện nhiệm vụ bí mật nhằm thu thập thông tin tình báo về cơ sở hạ tầng quan trọng của Vương quốc Anh." Ông cũng tiết lộ đây là lần thứ hai Yantar đi vào vùng biển Anh trong vòng ba tháng, củng cố lo ngại về một chiến dịch tình báo kéo dài của Nga. "Chúng tôi biết các người đang làm gì," ông Healey tuyên bố đanh thép.
Tâm điểm của cuộc đối đầu ngầm này chính là tài sản chiến lược được bảo vệ nghiêm ngặt nhất của Vương quốc Anh: hạm đội 4 tàu ngầm hạt nhân lớp Vanguard (HMS Vanguard, Victorious, Vigilant, và Vengeance). Được đưa vào biên chế từ đầu những năm 1990, chúng đảm bảo khả năng trả đũa hạt nhân ngay cả sau một cuộc tấn công phủ đầu. Mỗi tàu có thể mang tối đa 16 tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) UGM-133A Trident II D5 (thường triển khai 8 tên lửa), với khả năng mang nhiều đầu đạn hạt nhân tấn công mục tiêu độc lập (MIRV). Luôn có ít nhất một tàu ngầm Vanguard tuần tra liên tục dưới biển (CASD) trong trạng thái bí mật tuyệt đối. Hạm đội này đang trong quá trình chuẩn bị chuyển giao nhiệm vụ cho lớp Dreadnought thế hệ mới dự kiến từ đầu những năm 2030.
Cho đến lúc đó, Vanguard vẫn là người lính gác thầm lặng, đảm bảo chủ quyền hạt nhân của Anh dưới đáy đại dương – một khu vực ngày càng trở nên đông đúc và đầy rẫy những cuộc đối đầu ngầm trong kỷ nguyên cạnh tranh chiến lược mới đầy nguy hiểm.
Tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo lớp Vanguard của Anh
Những điểm chính
- Quân đội Anh đã phát hiện và thu hồi các thiết bị giám sát, do thám bí mật của Nga được giấu trong lãnh hải nước này.
- Mục tiêu của các thiết bị này được cho là nhằm theo dõi hoạt động tuần tra của hạm đội tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo lớp Vanguard, cốt lõi của năng lực răn đe hạt nhân Anh.
- Nga bị nghi ngờ đang triển khai một chiến dịch tình báo ngầm phức tạp, sử dụng cảm biến đáy biển, phương tiện không người lái (UUV) gần cáp quang, tàu "nghiên cứu" chuyên dụng Yantar và có thể cả siêu du thuyền của giới tài phiệt.
- Hải quân Hoàng gia Anh đã chủ động theo dõi tàu do thám Yantar của Nga và Bộ trưởng Quốc phòng Anh đã công khai lên án các hoạt động này.
- Vụ việc cho thấy sự leo thang đáng lo ngại của cuộc chiến tình báo và các hoạt động "vùng xám" dưới đáy biển giữa Nga và NATO, gợi nhớ về thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Các cảm biến này ban đầu được nhân viên quốc phòng Anh thu hồi sau khi chúng dạt vào bờ tại nhiều địa điểm ven biển khác nhau. Sau đó, các phương tiện của Hải quân Hoàng gia Anh hoạt động trong vai trò tuần tra, giám sát tại các vùng biển thuộc chủ quyền của Anh cũng đã xác định thêm các thiết bị tương tự. Phát hiện này là bằng chứng rõ ràng cho thấy tham vọng ngày càng tăng của Moscow nhằm xâm nhập và thu thập thông tin về năng lực răn đe hạt nhân chiến lược, vốn được bảo mật nghiêm ngặt nhất của London.
"Không nghi ngờ gì nữa — một cuộc chiến đang diễn ra ở Đại Tây Dương," một sĩ quan quân đội cấp cao của Anh nói với The Sunday Times. "Đây là trò chơi mèo vờn chuột đã tồn tại từ sau Chiến tranh Lạnh, và giờ nó đang ngày càng căng thẳng. Chúng tôi đang chứng kiến mức độ hoạt động phi thường của Nga."
Bộ Quốc phòng Anh (MoD), tuân theo chính sách lâu nay về các sự cố an ninh quốc gia, đã từ chối công bố chi tiết hoạt động thu hồi các cảm biến, với lý do tính chất tối mật của những phát hiện tình báo như vậy.
Tuy nhiên, các hoạt động này của Nga không chỉ dừng lại ở việc giám sát thụ động. Đánh giá tình báo của Anh chỉ ra một mô hình hoạt động ngầm dưới biển mang tính hỗn hợp (hybrid) rộng lớn hơn, do Hải quân Nga và các cục tình báo liên quan chỉ đạo. Báo cáo điều tra của The Sunday Times còn tiết lộ việc phát hiện các phương tiện ngầm không người lái (UUV) của Nga hoạt động ở cự ly gần các tuyến cáp viễn thông dưới biển sâu – những huyết mạch chiến lược truyền tải gần như toàn bộ dữ liệu internet và thông tin liên lạc quân sự toàn cầu.
Thêm vào đó, các nguồn tin tình báo phương Tây nghi ngờ rằng những siêu du thuyền thuộc sở hữu của giới tài phiệt Nga có liên hệ với Điện Kremlin đã được bí mật cải biến thành các nền tảng trinh sát di động, có khả năng triển khai UUV hoặc thiết bị sonar trong các chuyến hải trình tưởng chừng vô hại qua vùng biển châu Âu. Việc Hải quân Hoàng gia phát hiện thêm các cảm biến Nga găm trên đáy biển càng làm gia tăng lo ngại rằng Moscow đang xây dựng một mạng lưới Tình báo, Giám sát, Trinh sát (ISR) dưới biển đủ khả năng theo dõi chuyển động của các tàu ngầm SSBN Anh trong thời gian thực.
Một trong những mối đe dọa đáng kể nhất đối với an ninh dưới biển của phương Tây, theo các đánh giá mật của Hải quân Hoàng gia, đến từ tàu nghiên cứu Yantar của Nga. Con tàu lưỡng dụng này, dù đăng ký hoạt động khoa học dân sự, đã nhiều lần bị phát hiện gần các cơ sở hạ tầng ngầm quan trọng, bao gồm cáp internet, đường cáp quang quân sự và đường ống năng lượng ngoài khơi. Yantar được vận hành bởi GUGI – Tổng cục Nghiên cứu Biển sâu – một nhánh bí mật của Bộ Quốc phòng Nga chuyên thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu quân sự, phá hoại và chặn thu tín hiệu cáp dưới đáy biển. Với khả năng mang theo tàu lặn có người lái và UUV hoạt động ở độ sâu tới 6.000 mét, Yantar là một công cụ do thám và phá hoại tiềm tàng cực kỳ nguy hiểm.
Tàu gián điệp Yantar của Nga
Hoạt động của Yantar trong vùng biển Anh được xem là dấu hiệu cho thấy sự gia tăng các "hoạt động vùng xám" của Nga – các hành động tình báo do nhà nước hậu thuẫn nhưng có thể chối bỏ, nhằm thăm dò khả năng phục hồi của cơ sở hạ tầng dưới nước của Anh và kiểm tra năng lực nhận thức miền biển của NATO. Để đối phó, vào cuối năm 2024, Hải quân Hoàng gia Anh đã triển khai tàu khu trục Type 23 HMS Somerset và tàu tuần tra xa bờ HMS Tyne để theo dõi chặt chẽ Yantar khi nó hoạt động cách bờ biển Anh khoảng 70km, sâu trong Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) của nước này. Vụ việc xảy ra trong bối cảnh châu Âu báo động cao sau hàng loạt nghi ngờ về các vụ phá hoại đường ống và cáp ở Biển Baltic và Biển Bắc do Nga thực hiện.
Bộ trưởng Quốc phòng Anh John Healey đã công khai lên án hoạt động của tàu Nga, khẳng định Yantar "rất có thể đang thực hiện nhiệm vụ bí mật nhằm thu thập thông tin tình báo về cơ sở hạ tầng quan trọng của Vương quốc Anh." Ông cũng tiết lộ đây là lần thứ hai Yantar đi vào vùng biển Anh trong vòng ba tháng, củng cố lo ngại về một chiến dịch tình báo kéo dài của Nga. "Chúng tôi biết các người đang làm gì," ông Healey tuyên bố đanh thép.
Tâm điểm của cuộc đối đầu ngầm này chính là tài sản chiến lược được bảo vệ nghiêm ngặt nhất của Vương quốc Anh: hạm đội 4 tàu ngầm hạt nhân lớp Vanguard (HMS Vanguard, Victorious, Vigilant, và Vengeance). Được đưa vào biên chế từ đầu những năm 1990, chúng đảm bảo khả năng trả đũa hạt nhân ngay cả sau một cuộc tấn công phủ đầu. Mỗi tàu có thể mang tối đa 16 tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) UGM-133A Trident II D5 (thường triển khai 8 tên lửa), với khả năng mang nhiều đầu đạn hạt nhân tấn công mục tiêu độc lập (MIRV). Luôn có ít nhất một tàu ngầm Vanguard tuần tra liên tục dưới biển (CASD) trong trạng thái bí mật tuyệt đối. Hạm đội này đang trong quá trình chuẩn bị chuyển giao nhiệm vụ cho lớp Dreadnought thế hệ mới dự kiến từ đầu những năm 2030.
Cho đến lúc đó, Vanguard vẫn là người lính gác thầm lặng, đảm bảo chủ quyền hạt nhân của Anh dưới đáy đại dương – một khu vực ngày càng trở nên đông đúc và đầy rẫy những cuộc đối đầu ngầm trong kỷ nguyên cạnh tranh chiến lược mới đầy nguy hiểm.
