Bui Nhat Minh
Intern Writer
Khi axit hóa đại dương vượt qua giới hạn chịu đựng của Trái đất
Trong hàng triệu năm, các sinh vật biển như sò, san hô, bướm biển đã phát triển lớp vỏ cứng cáp từ canxi cacbonat để sinh tồn. Nhưng giờ đây, lớp vỏ ấy đang dần tan rã. Không phải do thiên tai, mà do con người.
Các nhà khoa học mới đây đã xác nhận rằng đại dương của chúng ta đã vượt qua “ranh giới hành tinh” về mức độ axit hóa một mốc cảnh báo cho thấy hệ sinh thái đang chịu áp lực nghiêm trọng. Kết quả này do nhóm nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm biển Plymouth (PML, Anh) công bố trên tạp chí Global Change Biology, cho thấy 60% lượng nước ở độ sâu 200 mét đã vượt ngưỡng axit an toàn cho sự sống biển.
Trước kia, giới hạn axit hóa được đặt ở mức giảm 20% canxi cacbonat so với thời kỳ tiền công nghiệp. Nhưng nay, do tác động từ khí CO₂ do con người thải ra, nhóm nghiên cứu đề xuất hạ ngưỡng cảnh báo còn 10% vì mức hiện tại đã đủ khiến vỏ sinh vật tan ra trong nước biển.
Hiện tượng axit hóa không phải là chuyện mới. Cách đây 66 triệu năm, một tiểu hành tinh đã làm tăng độ axit đại dương, góp phần vào vụ tuyệt chủng của khủng long. Giờ đây, không có tiểu hành tinh nào cả mà chính là chúng ta, với khí thải từ đốt nhiên liệu hóa thạch và phá rừng, đang đưa đại dương trở lại hoàn cảnh đó.
Tác động dây chuyền đáng sợ của một đại dương bị axit hóa
Khi CO₂ hòa tan trong nước biển, nó tạo ra axit cacbonic một hợp chất làm giảm pH và phá vỡ quá trình tạo vỏ của nhiều sinh vật. Các loài cần canxi cacbonat không thể hình thành lớp bảo vệ nếu các ion cần thiết bị "nhốt" trong những phản ứng hóa học không mong muốn. Và nếu lớp vỏ bị tan rã, cả hệ sinh thái cũng có thể sụp đổ theo.Ngoài axit hóa, nhiệt độ đại dương tăng lên cũng khiến lượng oxy trong nước giảm, gây ra tình trạng thiếu oxy một đòn chí mạng đối với các sinh vật vốn đã yếu đi vì không tạo được vỏ.
Thí nghiệm của NOAA (Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Hoa Kỳ) từng cho thấy: chỉ trong 45 ngày, vỏ của một loài động vật phù du gọi là "bướm biển" đã tan rã hoàn toàn trong nước mô phỏng môi trường năm 2100. Ngay cả ngày nay, vỏ của chúng ngoài khơi Nam Cực cũng đang bị hòa tan.
Nghe có vẻ nhỏ bé? Nhưng chính những sinh vật phù du này lại là nền móng của chuỗi thức ăn đại dương. Nếu mất đi, hàng loạt sinh vật lớn hơn cá, mực, thậm chí là cá voi có thể không còn nguồn thức ăn.
Helen Findlay nhà hải dương học sinh học đứng đầu nghiên cứu cảnh báo rằng sự thay đổi đang diễn ra không chỉ ở bề mặt, mà đặc biệt nghiêm trọng ở độ sâu đại dương tại vùng cận nhiệt đới và cận cực. San hô nước sâu nơi cư trú và là “trạm trung chuyển thức ăn” nếu không thể xây dựng bộ xương, hàng loạt loài sống dựa vào nó sẽ biến mất. (popularmechanics)
