From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Lễ bế mạc LHP Cannes lần thứ 78 vào tối thứ Bảy, ngày 24/5/2025, đã chứng kiến khoảnh khắc lịch sử khi nhà làm phim bất đồng chính kiến Iran Jafar Panahi được trao giải Palme d’Or danh giá, nhờ vào bộ phim kinh dị trả thù “It Was Just an Accident”. Đây là chiến thắng không chỉ của nghệ thuật mà còn của tinh thần kiên cường, khi Panahi bị cấm rời Iran hơn 15 năm và từng ngồi tù, đã vượt qua mọi rào cản để mang câu chuyện của mình đến thế giới. Câu chuyện về hành trình của Panahi tại Cannes là minh chứng sống động cho sức mạnh của điện ảnh trong việc thách thức bất công và truyền cảm hứng tự do.
Jafar Panahi là một trong những nhà làm phim nổi bật của Iran, đã phải đối mặt với sự đàn áp khắc nghiệt từ chính quyền quê nhà. Từ năm 2009, sau khi tham dự lễ tang một sinh viên bị giết trong các cuộc biểu tình Phong trào Xanh, ông bị cấm rời Iran. Năm 2022, Panahi bị giam tại nhà tù Evin ở Tehran chỉ vì hỏi thăm về tình trạng của người bạn đồng nghiệp Mohammad Rasoulof. Ông đã tuyệt thực để phản đối và được thả vào năm 2023, khi lệnh cấm đi lại cũng được dỡ bỏ. Trong suốt 15 năm bị cấm đoán, Panahi vẫn bí mật làm phim mà không có giấy phép, từ “This Is Not a Film” quay trong phòng khách đến “Taxi” thực hiện trong một chiếc xe hơi. Những tác phẩm này được chuyển ra quốc tế qua USB, thách thức mọi rào cản để đến với các liên hoan phim lớn.
Tại Cannes 2025, Panahi nhận giải Palme d’Or từ tay nữ diễn viên Cate Blanchett trước sự hoan nghênh nhiệt liệt của khán giả. Theo AP News, cả khán phòng đã đứng dậy vỗ tay không ngừng, khiến Panahi xúc động giơ cao tay và tựa người ra ghế trong sự ngỡ ngàng. Lên sân khấu, ông được chủ tịch ban giám khảo Juliette Binoche chào đón nồng nhiệt. Trong bài phát biểu, Panahi nhấn mạnh rằng điều quan trọng nhất là tự do tại Iran. Ông kêu gọi: “Hãy cùng nhau đấu tranh. Không ai có quyền ra lệnh cho chúng ta phải mặc gì, làm gì hay không làm gì. Điện ảnh là một xã hội, không ai được phép áp đặt chúng ta.”
Bộ phim “It Was Just an Accident” lấy cảm hứng từ thời gian Panahi ở tù, kể về một nhóm cựu tù nhân đối mặt với kẻ từng tra tấn họ và phải quyết định liệu có nên trả thù. Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện kịch tính mà còn là lời tuyên ngôn về sự kháng cự và sinh tồn, như Binoche nhận xét sau lễ trao giải: “Nghệ thuật sẽ luôn chiến thắng. Những gì thuộc về con người sẽ luôn chiến thắng.”
Chiến thắng của Panahi đánh dấu lần thứ sáu liên tiếp hãng phân phối độc lập Neon đứng sau phim đoạt Palme d’Or, một kỷ lục chưa từng có. Theo Variety, Neon đã mua quyền phân phối “It Was Just an Accident” cho Bắc Mỹ ngay sau buổi công chiếu tại Cannes, tiếp nối thành công của các phim trước như “Parasite”, “Titane”, “Triangle of Sadness”, “Anatomy of a Fall” và “Anora”. Tất cả đều là ứng viên Oscar với “Parasite” và “Anora” giành giải Phim hay nhất. Thành công này củng cố vị thế của Neon như một thế lực trong điện ảnh độc lập, đồng thời nâng tầm điện ảnh Iran trên trường quốc tế.
Panahi cũng gia nhập nhóm hiếm hoi các nhà làm phim đoạt cả ba giải cao nhất tại các liên hoan phim lớn: Palme d’Or (Cannes), Sư tử Vàng (Venice, với “The Circle”) và Gấu Vàng (Berlin với “Taxi”). Chỉ ba đạo diễn khác đạt được thành tựu này: Henri-Georges Clouzot, Michelangelo Antonioni và Robert Altman. Phát biểu sau lễ trao giải, Panahi khẳng định: “Các nhà làm phim và nghệ sĩ luôn tìm được cách, dù trong hoàn cảnh phức tạp nhất. Không thế lực nào có thể ngăn cản họ.”
Jafar Panahi là một trong những nhà làm phim nổi bật của Iran, đã phải đối mặt với sự đàn áp khắc nghiệt từ chính quyền quê nhà. Từ năm 2009, sau khi tham dự lễ tang một sinh viên bị giết trong các cuộc biểu tình Phong trào Xanh, ông bị cấm rời Iran. Năm 2022, Panahi bị giam tại nhà tù Evin ở Tehran chỉ vì hỏi thăm về tình trạng của người bạn đồng nghiệp Mohammad Rasoulof. Ông đã tuyệt thực để phản đối và được thả vào năm 2023, khi lệnh cấm đi lại cũng được dỡ bỏ. Trong suốt 15 năm bị cấm đoán, Panahi vẫn bí mật làm phim mà không có giấy phép, từ “This Is Not a Film” quay trong phòng khách đến “Taxi” thực hiện trong một chiếc xe hơi. Những tác phẩm này được chuyển ra quốc tế qua USB, thách thức mọi rào cản để đến với các liên hoan phim lớn.
Tại Cannes 2025, Panahi nhận giải Palme d’Or từ tay nữ diễn viên Cate Blanchett trước sự hoan nghênh nhiệt liệt của khán giả. Theo AP News, cả khán phòng đã đứng dậy vỗ tay không ngừng, khiến Panahi xúc động giơ cao tay và tựa người ra ghế trong sự ngỡ ngàng. Lên sân khấu, ông được chủ tịch ban giám khảo Juliette Binoche chào đón nồng nhiệt. Trong bài phát biểu, Panahi nhấn mạnh rằng điều quan trọng nhất là tự do tại Iran. Ông kêu gọi: “Hãy cùng nhau đấu tranh. Không ai có quyền ra lệnh cho chúng ta phải mặc gì, làm gì hay không làm gì. Điện ảnh là một xã hội, không ai được phép áp đặt chúng ta.”
Bộ phim “It Was Just an Accident” lấy cảm hứng từ thời gian Panahi ở tù, kể về một nhóm cựu tù nhân đối mặt với kẻ từng tra tấn họ và phải quyết định liệu có nên trả thù. Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện kịch tính mà còn là lời tuyên ngôn về sự kháng cự và sinh tồn, như Binoche nhận xét sau lễ trao giải: “Nghệ thuật sẽ luôn chiến thắng. Những gì thuộc về con người sẽ luôn chiến thắng.”
Chiến thắng của Panahi đánh dấu lần thứ sáu liên tiếp hãng phân phối độc lập Neon đứng sau phim đoạt Palme d’Or, một kỷ lục chưa từng có. Theo Variety, Neon đã mua quyền phân phối “It Was Just an Accident” cho Bắc Mỹ ngay sau buổi công chiếu tại Cannes, tiếp nối thành công của các phim trước như “Parasite”, “Titane”, “Triangle of Sadness”, “Anatomy of a Fall” và “Anora”. Tất cả đều là ứng viên Oscar với “Parasite” và “Anora” giành giải Phim hay nhất. Thành công này củng cố vị thế của Neon như một thế lực trong điện ảnh độc lập, đồng thời nâng tầm điện ảnh Iran trên trường quốc tế.
Panahi cũng gia nhập nhóm hiếm hoi các nhà làm phim đoạt cả ba giải cao nhất tại các liên hoan phim lớn: Palme d’Or (Cannes), Sư tử Vàng (Venice, với “The Circle”) và Gấu Vàng (Berlin với “Taxi”). Chỉ ba đạo diễn khác đạt được thành tựu này: Henri-Georges Clouzot, Michelangelo Antonioni và Robert Altman. Phát biểu sau lễ trao giải, Panahi khẳng định: “Các nhà làm phim và nghệ sĩ luôn tìm được cách, dù trong hoàn cảnh phức tạp nhất. Không thế lực nào có thể ngăn cản họ.”
