Hoàng Anh
Writer
Tại Diễn đàn Kinh tế Qatar, tỷ phú công nghệ đã công bố kế hoạch cấy ghép chip Blindsight trực tiếp vào vỏ não thị giác của người mù hoàn toàn, hứa hẹn khôi phục thị lực, thậm chí nhìn thấy cả tia hồng ngoại. Tuy nhiên, giới khoa học vẫn còn nhiều hoài nghi và lo ngại về đạo đức.
Neuralink và tham vọng "mang lại ánh sáng" cho người mù
Tỷ phú công nghệ Mỹ Elon Musk, trong một phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Qatar vào ngày 20 tháng 5 vừa qua, đã công bố một kế hoạch đầy tham vọng và có phần gây sốc của Công ty công nghệ thần kinh Neuralink: cấy chip Blindsight cho người mù hoàn toàn vào cuối năm 2025 hoặc đầu năm 2026. Ca cấy ghép đầu tiên trên người dự kiến sẽ được thực hiện tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).
Đây được xem là một bước tiến quan trọng và đầy táo bạo của Neuralink, sau thành công bước đầu với việc cấy ghép chip não cho năm người, giúp họ có khả năng điều khiển chuột máy tính chỉ bằng suy nghĩ. Công nghệ Blindsight mới này hứa hẹn sẽ mang lại ánh sáng hy vọng cho hàng triệu người khiếm thị trên toàn thế giới, nhưng đồng thời cũng đặt ra vô số câu hỏi về tính khả thi, độ an toàn và các vấn đề đạo đức phức tạp.
Blindsight: Công nghệ đột phá truyền hình ảnh trực tiếp vào não
Theo nền tảng tin tức Teslarati (có liên hệ với Tesla của Elon Musk), công nghệ Blindsight của Neuralink tập trung vào việc khôi phục thị lực bằng cách truyền tín hiệu hình ảnh trực tiếp vào não bộ của người dùng.1 Neuralink đang lên kế hoạch hợp tác với Cleveland Clinic Abu Dhabi, một bệnh viện đa chuyên khoa hàng đầu đặt tại Abu Dhabi (UAE), để thực hiện ca cấy ghép đầu tiên trên con người.
"Neuralink đã thử nghiệm thành công thiết bị Blindsight trên khỉ. Thiết bị hoạt động rất tốt và những con khỉ vẫn khỏe mạnh trong vài năm qua," ông Musk cho biết khi được hỏi về thời điểm công nghệ này có thể chữa mù.
Theo trang tin Mobi Health News, ca thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên người có thể diễn ra vào cuối năm nay (2025), với kỳ vọng cho phép một người mù hoàn toàn có thể nhìn thấy trở lại.2 "Ban đầu, hình ảnh thu được sẽ có độ phân giải thấp, nhưng theo thời gian, thiết bị sẽ phát triển đến mức tạo ra khả năng thị lực vượt trội hơn cả người bình thường," ông Musk khẳng định một cách đầy tự tin.3 Thậm chí, ông còn cho rằng công nghệ mới này có thể cho phép con người nhìn thấy cả tia hồng ngoại, tia cực tím hoặc thậm chí là các bước sóng radar. Vào tháng 9 năm 2024, Blindsight đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) công nhận là một "thiết bị đột phá".
Điểm khác biệt cốt lõi của Blindsight so với các thiết bị cấy ghép võng mạc hiện có trên thị trường là con chip sẽ được cấy trực tiếp vào vùng vỏ não thị giác (visual cortex) của não bộ, thay vì chỉ kết nối với các dây thần kinh ở võng mạc.5 Vỏ não thị giác là bộ phận của não chịu trách nhiệm tiếp nhận và xử lý thông tin hình ảnh từ võng mạc. Tỷ phú Elon Musk cho biết công nghệ này có tiềm năng giúp cả những người đã mất cả hai mắt và dây thần kinh thị giác vẫn có thể nhìn thấy, miễn là phần vỏ não thị giác của họ còn nguyên vẹn. "Ngay cả khi một người hoàn toàn không có thị lực, như người mù bẩm sinh, chúng tôi vẫn tin rằng có thể khôi phục thị lực. Phần vỏ não thị giác vẫn tồn tại," Musk đã từng phát biểu như vậy tại sự kiện Neuralink's Show & Tell vào năm 2022.
Giới khoa học nói gì? Giữa kỳ vọng và hoài nghi
Chuyên gia công nghệ Nigel Pereira nhận định Blindsight thực sự khác biệt so với các thiết bị hiện tại nhờ việc cấy trực tiếp vào vùng vỏ não thị giác, và có khả năng mang lại hiệu quả ngay cả với những người mù bẩm sinh. Nhà khoa học thần kinh Ione Fine tại Đại học Washington cũng đánh giá: "Ông Musk sẽ tạo ra thiết bị cấy ghép vỏ não tốt nhất mà công nghệ hiện nay có thể đạt được. Nó không thể tạo ra thị lực giống như thị lực của người bình thường, nhưng đủ để thay đổi cuộc sống của người mù."
Tuy nhiên, không ít chuyên gia bày tỏ sự nghi ngờ và thận trọng trước những tuyên bố có phần "đao to búa lớn" của Elon Musk. Nhà khoa học thị giác Gislin Dagnelie tại Đại học Johns Hopkins cho biết: "Tôi cảm thấy e ngại vì họ mô tả thiết bị một cách quá sơ sài. Chưa có bất kỳ đánh giá rõ ràng nào hoặc nghiên cứu tiền lâm sàng nào được công bố công khai. Tất cả chỉ dựa trên một tuyên bố: Hãy tin chúng tôi, vì chúng tôi là Neuralink."
Kỹ sư y sinh Philip Troyk tại Viện Công nghệ Illinois cũng nhận định rằng việc khôi phục hoàn toàn thị lực tự nhiên như người bình thường hiện vẫn nằm ngoài khả năng của công nghệ hiện đại. Về tuyên bố của Musk rằng con người có thể nhìn thấy tia hồng ngoại, ông Troyk cho rằng điều này có thể khả thi về mặt lý thuyết, dựa trên một trường hợp bệnh nhân của ông từng thử nghiệm công nghệ tương tự với 400 điện cực được cấy ghép vào vỏ não thị giác. Chip Blindsight có thể có hơn 1.000 điện cực, nhưng kỹ sư Troyk cảnh báo rằng sự thổi phồng quá mức có thể khiến những người tham gia thử nghiệm lâm sàng hiểu lầm về kết quả tiềm năng, cũng như làm lu mờ những tiến bộ nhỏ hơn nhưng có ý nghĩa thực sự trong lĩnh vực thị giác nhân tạo.
Những cân nhắc về đạo đức và khả năng tiếp cận
Tiến sĩ nhãn khoa Ethan Waisberg từ Đại học Cambridge cũng đưa ra những cảnh báo về khía cạnh đạo đức và khả năng tiếp cận công nghệ. Ông lo ngại rằng việc tiếp cận công nghệ cấy ghép não bộ tiên tiến này có thể bị hạn chế nghiêm trọng bởi chi phí và nguồn cung, từ đó có nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn cầu. Ngoài ra, phương pháp can thiệp trực tiếp vào não bộ luôn tiềm ẩn những rủi ro về đạo đức, cũng như nguy cơ rò rỉ các dữ liệu riêng tư vô cùng nhạy cảm liên quan đến hoạt động thần kinh và thị giác của cá nhân.
Dù còn nhiều tranh cãi và thách thức ở phía trước, kế hoạch của Neuralink với Blindsight chắc chắn là một trong những dự án công nghệ y sinh táo bạo và được theo dõi sát sao nhất hiện nay, hứa hẹn những thay đổi mang tính cách mạng nếu thành công.
Neuralink và tham vọng "mang lại ánh sáng" cho người mù
Tỷ phú công nghệ Mỹ Elon Musk, trong một phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Qatar vào ngày 20 tháng 5 vừa qua, đã công bố một kế hoạch đầy tham vọng và có phần gây sốc của Công ty công nghệ thần kinh Neuralink: cấy chip Blindsight cho người mù hoàn toàn vào cuối năm 2025 hoặc đầu năm 2026. Ca cấy ghép đầu tiên trên người dự kiến sẽ được thực hiện tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).
Đây được xem là một bước tiến quan trọng và đầy táo bạo của Neuralink, sau thành công bước đầu với việc cấy ghép chip não cho năm người, giúp họ có khả năng điều khiển chuột máy tính chỉ bằng suy nghĩ. Công nghệ Blindsight mới này hứa hẹn sẽ mang lại ánh sáng hy vọng cho hàng triệu người khiếm thị trên toàn thế giới, nhưng đồng thời cũng đặt ra vô số câu hỏi về tính khả thi, độ an toàn và các vấn đề đạo đức phức tạp.
Blindsight: Công nghệ đột phá truyền hình ảnh trực tiếp vào não
Theo nền tảng tin tức Teslarati (có liên hệ với Tesla của Elon Musk), công nghệ Blindsight của Neuralink tập trung vào việc khôi phục thị lực bằng cách truyền tín hiệu hình ảnh trực tiếp vào não bộ của người dùng.1 Neuralink đang lên kế hoạch hợp tác với Cleveland Clinic Abu Dhabi, một bệnh viện đa chuyên khoa hàng đầu đặt tại Abu Dhabi (UAE), để thực hiện ca cấy ghép đầu tiên trên con người.
"Neuralink đã thử nghiệm thành công thiết bị Blindsight trên khỉ. Thiết bị hoạt động rất tốt và những con khỉ vẫn khỏe mạnh trong vài năm qua," ông Musk cho biết khi được hỏi về thời điểm công nghệ này có thể chữa mù.
Theo trang tin Mobi Health News, ca thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên người có thể diễn ra vào cuối năm nay (2025), với kỳ vọng cho phép một người mù hoàn toàn có thể nhìn thấy trở lại.2 "Ban đầu, hình ảnh thu được sẽ có độ phân giải thấp, nhưng theo thời gian, thiết bị sẽ phát triển đến mức tạo ra khả năng thị lực vượt trội hơn cả người bình thường," ông Musk khẳng định một cách đầy tự tin.3 Thậm chí, ông còn cho rằng công nghệ mới này có thể cho phép con người nhìn thấy cả tia hồng ngoại, tia cực tím hoặc thậm chí là các bước sóng radar. Vào tháng 9 năm 2024, Blindsight đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) công nhận là một "thiết bị đột phá".
Điểm khác biệt cốt lõi của Blindsight so với các thiết bị cấy ghép võng mạc hiện có trên thị trường là con chip sẽ được cấy trực tiếp vào vùng vỏ não thị giác (visual cortex) của não bộ, thay vì chỉ kết nối với các dây thần kinh ở võng mạc.5 Vỏ não thị giác là bộ phận của não chịu trách nhiệm tiếp nhận và xử lý thông tin hình ảnh từ võng mạc. Tỷ phú Elon Musk cho biết công nghệ này có tiềm năng giúp cả những người đã mất cả hai mắt và dây thần kinh thị giác vẫn có thể nhìn thấy, miễn là phần vỏ não thị giác của họ còn nguyên vẹn. "Ngay cả khi một người hoàn toàn không có thị lực, như người mù bẩm sinh, chúng tôi vẫn tin rằng có thể khôi phục thị lực. Phần vỏ não thị giác vẫn tồn tại," Musk đã từng phát biểu như vậy tại sự kiện Neuralink's Show & Tell vào năm 2022.
Giới khoa học nói gì? Giữa kỳ vọng và hoài nghi
Chuyên gia công nghệ Nigel Pereira nhận định Blindsight thực sự khác biệt so với các thiết bị hiện tại nhờ việc cấy trực tiếp vào vùng vỏ não thị giác, và có khả năng mang lại hiệu quả ngay cả với những người mù bẩm sinh. Nhà khoa học thần kinh Ione Fine tại Đại học Washington cũng đánh giá: "Ông Musk sẽ tạo ra thiết bị cấy ghép vỏ não tốt nhất mà công nghệ hiện nay có thể đạt được. Nó không thể tạo ra thị lực giống như thị lực của người bình thường, nhưng đủ để thay đổi cuộc sống của người mù."
Tuy nhiên, không ít chuyên gia bày tỏ sự nghi ngờ và thận trọng trước những tuyên bố có phần "đao to búa lớn" của Elon Musk. Nhà khoa học thị giác Gislin Dagnelie tại Đại học Johns Hopkins cho biết: "Tôi cảm thấy e ngại vì họ mô tả thiết bị một cách quá sơ sài. Chưa có bất kỳ đánh giá rõ ràng nào hoặc nghiên cứu tiền lâm sàng nào được công bố công khai. Tất cả chỉ dựa trên một tuyên bố: Hãy tin chúng tôi, vì chúng tôi là Neuralink."
Kỹ sư y sinh Philip Troyk tại Viện Công nghệ Illinois cũng nhận định rằng việc khôi phục hoàn toàn thị lực tự nhiên như người bình thường hiện vẫn nằm ngoài khả năng của công nghệ hiện đại. Về tuyên bố của Musk rằng con người có thể nhìn thấy tia hồng ngoại, ông Troyk cho rằng điều này có thể khả thi về mặt lý thuyết, dựa trên một trường hợp bệnh nhân của ông từng thử nghiệm công nghệ tương tự với 400 điện cực được cấy ghép vào vỏ não thị giác. Chip Blindsight có thể có hơn 1.000 điện cực, nhưng kỹ sư Troyk cảnh báo rằng sự thổi phồng quá mức có thể khiến những người tham gia thử nghiệm lâm sàng hiểu lầm về kết quả tiềm năng, cũng như làm lu mờ những tiến bộ nhỏ hơn nhưng có ý nghĩa thực sự trong lĩnh vực thị giác nhân tạo.
Những cân nhắc về đạo đức và khả năng tiếp cận
Tiến sĩ nhãn khoa Ethan Waisberg từ Đại học Cambridge cũng đưa ra những cảnh báo về khía cạnh đạo đức và khả năng tiếp cận công nghệ. Ông lo ngại rằng việc tiếp cận công nghệ cấy ghép não bộ tiên tiến này có thể bị hạn chế nghiêm trọng bởi chi phí và nguồn cung, từ đó có nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn cầu. Ngoài ra, phương pháp can thiệp trực tiếp vào não bộ luôn tiềm ẩn những rủi ro về đạo đức, cũng như nguy cơ rò rỉ các dữ liệu riêng tư vô cùng nhạy cảm liên quan đến hoạt động thần kinh và thị giác của cá nhân.
Dù còn nhiều tranh cãi và thách thức ở phía trước, kế hoạch của Neuralink với Blindsight chắc chắn là một trong những dự án công nghệ y sinh táo bạo và được theo dõi sát sao nhất hiện nay, hứa hẹn những thay đổi mang tính cách mạng nếu thành công.
