Khôi Nguyên
Writer
Một kỷ lục thế giới mới về thời gian bay liên tục dài nhất vừa được thiết lập bởi Aalto Zephyr, một máy bay không người lái (UAV) độc đáo chạy bằng năng lượng mặt trời, được chế tạo tại Anh.
Theo tờ Telegraph (ngày 4/5), chiếc máy bay này đã hoàn thành xuất sắc chuyến bay kéo dài trọn vẹn 67 ngày, vượt qua quãng đường từ Kenya đến Úc trước khi hạ cánh an toàn xuống Ấn Độ Dương. Thành tích này đã chính thức phá vỡ kỷ lục cũ tồn tại suốt 65 năm (64 ngày 22 giờ) do hai phi công Mỹ lập được trên chiếc máy bay Cessna Skyhawk vào năm 1959.
Hành trình xuyên lục địa và thời tiết
Sau khi cất cánh từ Kenya vào ngày 20 tháng 2 năm 2025, Zephyr đã thực hiện các bài kiểm tra về khả năng kết nối và chuyển tiếp dữ liệu trong hành trình bay về phía đông. Nó đã di chuyển qua 7 Vùng Thông tin Bay (FIR) khác nhau và đáng chú ý là đã hai lần bay xuyên qua Đới hội tụ liên chí tuyến (ITCZ) – khu vực thời tiết phức tạp gần xích đạo. Việc vượt qua ITCZ thành công đã chứng minh tính ổn định và hiệu suất của Zephyr trong các điều kiện khí tượng đa dạng ở cả Bắc và Nam bán cầu. Chuyến bay kết thúc an toàn tại một khu vực bảo tồn hàng không được chỉ định trên Ấn Độ Dương.
Zephyr: Trạm phát sóng bay ở tầng bình lưu
Zephyr là một loại phương tiện bay đặc biệt được gọi là Trạm Nền Tảng Bay ở Độ Cao Lớn (High Altitude Platform Station - HAPS). Nó có sải cánh rộng tới 26 mét nhưng nhờ vật liệu siêu nhẹ, trọng lượng tổng thể chỉ khoảng 75 kg. Toàn bộ bề mặt cánh được phủ các tấm pin mặt trời dạng màng mỏng, giúp hấp thụ năng lượng vào ban ngày để sạc đầy bộ pin dự trữ, cho phép máy bay hoạt động liên tục cả ngày lẫn đêm.
Zephyr được thiết kế để bay ở tầng bình lưu, độ cao trên 18.288 mét (60.000 feet), cao hơn các hệ thống thời tiết và máy bay thương mại thông thường. Ở độ cao này, nó có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau. Với các camera và cảm biến mạnh mẽ, nó có thể hoạt động như một máy bay giám sát, trinh sát hiệu quả cho lực lượng biên phòng hoặc cảnh sát. Đồng thời, nó cũng có khả năng cung cấp kết nối viễn thông 4G và 5G, hoạt động như một "cột sóng di động bay", đặc biệt hữu ích cho các khu vực hẻo lánh, vùng bị thiên tai hoặc các sự kiện lớn cần tăng cường phủ sóng. Khả năng này khiến Zephyr trở thành đối thủ tiềm năng của các mạng vệ tinh như Starlink của Elon Musk trong một số ứng dụng nhất định.
Lịch sử và tương lai thương mại
Dự án Zephyr ban đầu được phát triển bởi công ty quốc phòng Anh QinetiQ trước khi được tập đoàn hàng không vũ trụ Pháp Airbus mua lại vào năm 2013. Sau đó, dự án được chuyển giao cho công ty Aalto HAPS Ltd., có trụ sở và hoạt động chính tại Anh (dù Airbus vẫn là cổ đông lớn). Năm ngoái, Aalto đã nhận được khoản đầu tư 100 triệu USD từ các nhà đầu tư Nhật Bản. Công ty đang lên kế hoạch giới thiệu dịch vụ thương mại dựa trên nền tảng Zephyr, bắt đầu tại thị trường Nhật Bản vào năm sau (2026).
Chuyến bay kỷ lục 67 ngày của Zephyr không chỉ phá vỡ một giới hạn tồn tại hơn nửa thế kỷ trong ngành hàng không mà còn là minh chứng mạnh mẽ cho sự trưởng thành và tiềm năng to lớn của công nghệ HAPS chạy bằng năng lượng mặt trời, hứa hẹn mở ra những ứng dụng mới trong tương lai cho cả lĩnh vực quân sự lẫn dân sự.
Theo tờ Telegraph (ngày 4/5), chiếc máy bay này đã hoàn thành xuất sắc chuyến bay kéo dài trọn vẹn 67 ngày, vượt qua quãng đường từ Kenya đến Úc trước khi hạ cánh an toàn xuống Ấn Độ Dương. Thành tích này đã chính thức phá vỡ kỷ lục cũ tồn tại suốt 65 năm (64 ngày 22 giờ) do hai phi công Mỹ lập được trên chiếc máy bay Cessna Skyhawk vào năm 1959.
Hành trình xuyên lục địa và thời tiết
Sau khi cất cánh từ Kenya vào ngày 20 tháng 2 năm 2025, Zephyr đã thực hiện các bài kiểm tra về khả năng kết nối và chuyển tiếp dữ liệu trong hành trình bay về phía đông. Nó đã di chuyển qua 7 Vùng Thông tin Bay (FIR) khác nhau và đáng chú ý là đã hai lần bay xuyên qua Đới hội tụ liên chí tuyến (ITCZ) – khu vực thời tiết phức tạp gần xích đạo. Việc vượt qua ITCZ thành công đã chứng minh tính ổn định và hiệu suất của Zephyr trong các điều kiện khí tượng đa dạng ở cả Bắc và Nam bán cầu. Chuyến bay kết thúc an toàn tại một khu vực bảo tồn hàng không được chỉ định trên Ấn Độ Dương.
Zephyr: Trạm phát sóng bay ở tầng bình lưu
Zephyr là một loại phương tiện bay đặc biệt được gọi là Trạm Nền Tảng Bay ở Độ Cao Lớn (High Altitude Platform Station - HAPS). Nó có sải cánh rộng tới 26 mét nhưng nhờ vật liệu siêu nhẹ, trọng lượng tổng thể chỉ khoảng 75 kg. Toàn bộ bề mặt cánh được phủ các tấm pin mặt trời dạng màng mỏng, giúp hấp thụ năng lượng vào ban ngày để sạc đầy bộ pin dự trữ, cho phép máy bay hoạt động liên tục cả ngày lẫn đêm.
Zephyr được thiết kế để bay ở tầng bình lưu, độ cao trên 18.288 mét (60.000 feet), cao hơn các hệ thống thời tiết và máy bay thương mại thông thường. Ở độ cao này, nó có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau. Với các camera và cảm biến mạnh mẽ, nó có thể hoạt động như một máy bay giám sát, trinh sát hiệu quả cho lực lượng biên phòng hoặc cảnh sát. Đồng thời, nó cũng có khả năng cung cấp kết nối viễn thông 4G và 5G, hoạt động như một "cột sóng di động bay", đặc biệt hữu ích cho các khu vực hẻo lánh, vùng bị thiên tai hoặc các sự kiện lớn cần tăng cường phủ sóng. Khả năng này khiến Zephyr trở thành đối thủ tiềm năng của các mạng vệ tinh như Starlink của Elon Musk trong một số ứng dụng nhất định.
Lịch sử và tương lai thương mại
Dự án Zephyr ban đầu được phát triển bởi công ty quốc phòng Anh QinetiQ trước khi được tập đoàn hàng không vũ trụ Pháp Airbus mua lại vào năm 2013. Sau đó, dự án được chuyển giao cho công ty Aalto HAPS Ltd., có trụ sở và hoạt động chính tại Anh (dù Airbus vẫn là cổ đông lớn). Năm ngoái, Aalto đã nhận được khoản đầu tư 100 triệu USD từ các nhà đầu tư Nhật Bản. Công ty đang lên kế hoạch giới thiệu dịch vụ thương mại dựa trên nền tảng Zephyr, bắt đầu tại thị trường Nhật Bản vào năm sau (2026).
Chuyến bay kỷ lục 67 ngày của Zephyr không chỉ phá vỡ một giới hạn tồn tại hơn nửa thế kỷ trong ngành hàng không mà còn là minh chứng mạnh mẽ cho sự trưởng thành và tiềm năng to lớn của công nghệ HAPS chạy bằng năng lượng mặt trời, hứa hẹn mở ra những ứng dụng mới trong tương lai cho cả lĩnh vực quân sự lẫn dân sự.
