Con voi còi
Writer
Một năm trước, Google gần như chạm đáy khi bị OpenAI vượt qua trên mọi mặt trận.
Một năm sau, cục diện xoay chuyển bất ngờ. Cổ phiếu của Nvidia, Amazon, Microsoft và Oracle, những công ty cung cấp sức mạnh tính toán cho OpenAI, leo thang chóng mặt. Nhưng Google, với mô hình Gemini và hàng loạt hướng kiếm tiền cụ thể, mới là cái tên gây ngạc nhiên nhất khi giá cổ phiếu tăng liên tục, gấp đôi chỉ trong bảy tháng.
Một năm trước, tại Google I/O 2024, Sam Altman đứng ngay trên sân khấu và mỉa mai Gemini. Anh còn buông một câu khiến người ta ngượng thay: “Tôi không thể không chú ý đến sự khác biệt về thẩm mỹ giữa OpenAI và Google”.
Một năm sau, ngay khi chuẩn bị nghỉ hưu, Warren Buffett quyết định rót vốn vào Google trong lần đầu tiên. Duan Yongping bình luận: “Giờ đây trên thị trường có rất nhiều mô hình lớn, nhưng số mô hình tồn tại được sau mười năm chắc chưa tới mười phần trăm. Tôi đoán Gemini sẽ có mặt trong nhóm ít ỏi đó, vì Google vừa mạnh, vừa thực sự thức tỉnh”.
Thật ra từ cuối tháng 9 năm nay, một người bạn tôi bên Mỹ trong lúc tám chuyện có nói: “Đầu tư mạnh vào Google giờ vẫn kịp”. Anh ấy không phải dân lập trình, nhưng nhiều chuyến sang Thung lũng Silicon khiến anh tin rằng Google đã bật dậy và chuẩn bị cho một chu kỳ bùng nổ mới trong AI.
Hai tháng sau, tuần trước, Google công bố Gemini 3.0 Pro, vượt 19 trên 20 bài kiểm tra chuẩn, đạt 41 phần trăm trong bài Humanity Final, bỏ xa mức 31,64 phần trăm của GPT 5 Pro. Thành tích này đảo ngược vị thế của Google trong cuộc đua AI, đến mức chính Google phải điều chỉnh lại hệ thống dùng chip TPU của mình để tận dụng sức mạnh tính toán, từng bước phá vỡ “huyền thoại Nvidia”.
Cả anh bạn tôi và thần đầu tư Buffet đều tin Google sẽ bật dậy. Lý do lớn nhất nằm ở sự trở về của Sergey Brin.
Nói ngắn gọn, Brin quay lại vị trí trung tâm, tháo bỏ “phanh” lâu nay đang ghìm Google xuống, thay bằng “động cơ tăng áp” giúp Gemini đuổi kịp đối thủ, hòa vào toàn bộ hệ sinh thái phần mềm của Google và kéo cả công ty chạy nước rút.
01
Cuối năm 2022, ChatGPT xuất hiện, lan đi khắp thế giới và làm rung chuyển cả ngành công nghệ. Khi ấy Google vừa bị đe dọa bởi các vụ điều tra chống độc quyền, vừa phản ứng chậm chạp, hoàn toàn hụt hơi trong cuộc đua mô hình lớn.
Toàn công ty ngay lập tức nhận ra họ gặp nguy thật sự. Google vội vàng tung Bard để đối phó, nhưng Bard gây thất vọng và tạo thêm một làn sóng chỉ trích mới.
Thị phần tìm kiếm của Google rơi xuống dưới 90 phần trăm lần đầu tiên vào cuối năm 2024, đe dọa trực tiếp trụ cột kinh doanh của hãng. Người ngoài bắt đầu mô tả Google bằng những cụm từ khó nghe như “công ty lớn trì trệ”, “tụt hậu”, “mất lửa”. Một gã khổng lồ từng định hình kỷ nguyên internet lại trông như đang bước vào buổi hoàng hôn.
Sundar Pichai là nhà quản lý giỏi, nhưng sự thận trọng của ông không đủ để đối phó một đối thủ tấn công dồn dập như OpenAI. Google lúc ấy không cần một “CEO giữ nhịp”, mà cần một tổng tư lệnh có sức kéo, có khí chất và có khả năng vực dậy tinh thần của toàn bộ đội ngũ.
Và chỉ người sáng lập mới làm được điều đó.
Brin và Page rút dần khỏi công việc điều hành từ năm 2019. Nhưng khi Google rơi vào “báo động đỏ”, Brin phải tạm dừng cuộc sống nghỉ hưu của mình. Ngoài trách nhiệm với đứa con tinh thần, Brin còn mang trong mình khát vọng của một kỹ sư muốn tạo ra thế hệ công nghệ tiếp theo, thứ có thể định hình lại internet và cả thế giới.
Brin không ngồi ở văn phòng lãnh đạo. Ông chuyển đến Tòa nhà 43, ngồi cùng kỹ sư, viết mã, xử lý từng vấn đề một. Và khi ông nộp đoạn mã đầu tiên sau nhiều năm, cả đội ngũ kỹ sư sôi sục hẳn lên. Một người sáng lập quay lại bàn phím, tự mình giải bài toán về chuỗi suy luận logic mà mô hình còn vướng, là tín hiệu mạnh nhất cho thấy Google không còn chần chừ nữa.
Tinh thần hacker của Google bật dậy. Nhân tài vốn bị OpenAI lôi kéo cũng bắt đầu ở lại với công ty. Brin trực tiếp thương lượng chế độ đãi ngộ để giữ người giỏi. Google cũng mạnh tay mua lại nền tảng mã hóa AI Windsurf với giá khoảng 2,4 tỉ đô la và giữ chân đội ngũ cốt lõi của họ trong Google DeepMind.
Google khởi động lại cỗ máy sáng tạo của mình bằng cách buộc mọi kỹ sư dùng các công cụ AI trong công việc hằng ngày. Tìm kiếm, YouTube, Gmail đều áp dụng “vibe coding”: tự thử nghiệm, tự đúc kết, tự phản hồi. Google hồi sinh truyền thống “dogfooding”: tự ăn sản phẩm mình làm ra, vừa để thử nghiệm, vừa để lặp lại sản phẩm liên tục.
Từng bước một, Google chuyển mình từ một công ty chia phòng ban chặt chẽ sang một tổ chức AI xoay quanh cộng tác chéo, chạy nhịp nhanh và liên tục cải tiến.
02
Nhưng thách thức lớn nhất Brin phải đối mặt không chỉ nằm trong phòng thí nghiệm, mà trong chính bộ máy quan liêu đang phình ra suốt nhiều năm.
Ngày trước, Google trẻ trung, dám thách thức cả Yahoo trong tìm kiếm và Microsoft trong trình duyệt. Nhưng khi Brin trở lại, ông thấy Google như biến thành một gã khổng lồ chậm chạp, nặng nề. Quy trình duyệt sản phẩm rối rắm, phòng ban cứng nhắc, nhiều người có quyền phủ quyết nhưng chẳng ai đủ quyền để bật đèn xanh.
Trong một cuộc phỏng vấn, Brin kể lại một chuyện khá cay: danh sách công cụ lập trình nội bộ lại… cấm dùng Gemini. Ông cãi đến cùng và cuối cùng xóa bỏ quy định vô lý ấy, mở đường cho Gemini dùng chính khả năng mã hóa của nó để tăng tốc tốc độ phát triển.
Brin nói: “Cảm giác rất lạ. Một hệ thống quan liêu do những người mà tôi chưa từng tuyển dựng lên, và rồi chính tôi phải đấu tranh để thay đổi nó”.
Ông nhờ Pichai xử lý dứt điểm tình trạng này. Pichai hiểu rõ vấn đề, nhưng ông chỉ là CEO được bổ nhiệm và không thể tự ý phá vỡ hệ thống. Chỉ người sáng lập mới có quyền lực để cắt rào.
Brin và Page nắm 87,4 phần trăm cổ phiếu loại B của Alphabet, tương đương 51,4 phần trăm quyền biểu quyết. Cơ cấu này là “lá bùa” giúp Brin đẩy nhanh cải cách và ủy quyền cho Pichai thực hiện hàng loạt thay đổi.
Từ năm 2023, Google triển khai chương trình Cải thiện Hiệu quả, cắt giảm và tái bố trí nhân sự, đẩy tài nguyên vào mảng AI và đám mây. Đợt cắt giảm năm 2023 loại 12.000 vị trí. Năm 2025, công ty tiếp tục tinh gọn các bộ phận vận hành, chuyển một phần việc sang Ấn Độ và Mexico để tối ưu chi phí.
Không dừng lại ở đó, Brin thúc đẩy việc sáp nhập Google Brain và DeepMind. Hai phòng thí nghiệm AI mạnh nhất của Google hợp thành một đội ngũ duy nhất, kết hợp thế mạnh học tăng cường của DeepMind và khả năng xây hệ thống quy mô lớn của Brain.
Dù ghét quan liêu, Brin không phá bỏ mọi quy tắc. Ông tin rằng một công ty lành mạnh phải cho phép nhân viên cấp thấp nói “không” với lãnh đạo nếu điều đó hợp lý. Chỉ khi giữ được văn hóa thẳng thắn và bình đẳng, công ty mới tránh được kết cục tầm thường hóa.
Sự trở lại của Brin giải quyết rốt ráo tình trạng phân mảnh quyền lực, thổi vào Google một thứ khí chất chỉ có ở các công ty khởi nghiệp: linh hoạt, gọn nhẹ và luôn trong trạng thái sẵn sàng bứt phá.
03
Khi bộ máy tổ chức trơn tru trở lại, kho tàng công nghệ mà Google tích lũy suốt nhiều năm lập tức phát huy sức mạnh.
Ngay từ đầu, Gemini đi theo hướng đa phương thức gốc thay vì ghép mô đun bổ sung như một số mô hình khác. Nhờ vậy, Gemini xử lý tự nhiên mọi kiểu dữ liệu đầu vào và đầu ra, từ đó sở hữu khả năng suy luận đa phương thức tốt hơn.
Gemini vẫn dựa trên Transformer, nhưng kết hợp nhiều tối ưu hóa như chú ý đa truy vấn và cơ chế kích hoạt thưa thớt Hybrid Expert. Khi mô hình chỉ kích hoạt những phần cần thiết, hiệu năng huấn luyện và suy luận cải thiện rất nhiều. Gemini 3.0 tạo bước nhảy vọt ở ba mảng khó nhất: đa phương thức, suy luận và tác nhân. Nguồn dữ liệu chất lượng cao cùng các kỹ thuật tối ưu giúp Google giảm đáng kể chi phí suy luận, đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.
Điều quan trọng là Google không chọn đứng chờ nguồn cung GPU của Nvidia như cả ngành. Công ty đẩy mạnh phát triển TPU của riêng mình. Thế hệ thứ bảy, Ironwood, ra mắt năm 2025, là nền tảng chính cho kế hoạch mở rộng sức mạnh tính toán lên nghìn lần của Google.
OpenAI có điểm mạnh, nhưng hạn chế của họ nằm ở chỗ thiếu điểm đặt ứng dụng, thiếu hệ sinh thái, thiếu kênh kiếm tiền ổn định. Đến giờ tỉ lệ người dùng trả phí của ChatGPT vẫn chỉ ở mức một chữ số.
Google thì có đủ mọi thứ mà OpenAI còn thiếu. Từ hạ tầng đến hệ sinh thái, từ điểm đặt ứng dụng đến kênh chuyển đổi doanh thu. Và khi bộ máy vận hành trở nên tinh gọn, Google bắt đầu tái cấu trúc những mảng cốt lõi nhất của mình: tìm kiếm, Android,…
Một năm sau, cục diện xoay chuyển bất ngờ. Cổ phiếu của Nvidia, Amazon, Microsoft và Oracle, những công ty cung cấp sức mạnh tính toán cho OpenAI, leo thang chóng mặt. Nhưng Google, với mô hình Gemini và hàng loạt hướng kiếm tiền cụ thể, mới là cái tên gây ngạc nhiên nhất khi giá cổ phiếu tăng liên tục, gấp đôi chỉ trong bảy tháng.
Một năm trước, tại Google I/O 2024, Sam Altman đứng ngay trên sân khấu và mỉa mai Gemini. Anh còn buông một câu khiến người ta ngượng thay: “Tôi không thể không chú ý đến sự khác biệt về thẩm mỹ giữa OpenAI và Google”.
Một năm sau, ngay khi chuẩn bị nghỉ hưu, Warren Buffett quyết định rót vốn vào Google trong lần đầu tiên. Duan Yongping bình luận: “Giờ đây trên thị trường có rất nhiều mô hình lớn, nhưng số mô hình tồn tại được sau mười năm chắc chưa tới mười phần trăm. Tôi đoán Gemini sẽ có mặt trong nhóm ít ỏi đó, vì Google vừa mạnh, vừa thực sự thức tỉnh”.
Thật ra từ cuối tháng 9 năm nay, một người bạn tôi bên Mỹ trong lúc tám chuyện có nói: “Đầu tư mạnh vào Google giờ vẫn kịp”. Anh ấy không phải dân lập trình, nhưng nhiều chuyến sang Thung lũng Silicon khiến anh tin rằng Google đã bật dậy và chuẩn bị cho một chu kỳ bùng nổ mới trong AI.
Hai tháng sau, tuần trước, Google công bố Gemini 3.0 Pro, vượt 19 trên 20 bài kiểm tra chuẩn, đạt 41 phần trăm trong bài Humanity Final, bỏ xa mức 31,64 phần trăm của GPT 5 Pro. Thành tích này đảo ngược vị thế của Google trong cuộc đua AI, đến mức chính Google phải điều chỉnh lại hệ thống dùng chip TPU của mình để tận dụng sức mạnh tính toán, từng bước phá vỡ “huyền thoại Nvidia”.
Cả anh bạn tôi và thần đầu tư Buffet đều tin Google sẽ bật dậy. Lý do lớn nhất nằm ở sự trở về của Sergey Brin.
Nói ngắn gọn, Brin quay lại vị trí trung tâm, tháo bỏ “phanh” lâu nay đang ghìm Google xuống, thay bằng “động cơ tăng áp” giúp Gemini đuổi kịp đối thủ, hòa vào toàn bộ hệ sinh thái phần mềm của Google và kéo cả công ty chạy nước rút.
01
Cuối năm 2022, ChatGPT xuất hiện, lan đi khắp thế giới và làm rung chuyển cả ngành công nghệ. Khi ấy Google vừa bị đe dọa bởi các vụ điều tra chống độc quyền, vừa phản ứng chậm chạp, hoàn toàn hụt hơi trong cuộc đua mô hình lớn.
Toàn công ty ngay lập tức nhận ra họ gặp nguy thật sự. Google vội vàng tung Bard để đối phó, nhưng Bard gây thất vọng và tạo thêm một làn sóng chỉ trích mới.
Thị phần tìm kiếm của Google rơi xuống dưới 90 phần trăm lần đầu tiên vào cuối năm 2024, đe dọa trực tiếp trụ cột kinh doanh của hãng. Người ngoài bắt đầu mô tả Google bằng những cụm từ khó nghe như “công ty lớn trì trệ”, “tụt hậu”, “mất lửa”. Một gã khổng lồ từng định hình kỷ nguyên internet lại trông như đang bước vào buổi hoàng hôn.
Sundar Pichai là nhà quản lý giỏi, nhưng sự thận trọng của ông không đủ để đối phó một đối thủ tấn công dồn dập như OpenAI. Google lúc ấy không cần một “CEO giữ nhịp”, mà cần một tổng tư lệnh có sức kéo, có khí chất và có khả năng vực dậy tinh thần của toàn bộ đội ngũ.
Và chỉ người sáng lập mới làm được điều đó.
Brin và Page rút dần khỏi công việc điều hành từ năm 2019. Nhưng khi Google rơi vào “báo động đỏ”, Brin phải tạm dừng cuộc sống nghỉ hưu của mình. Ngoài trách nhiệm với đứa con tinh thần, Brin còn mang trong mình khát vọng của một kỹ sư muốn tạo ra thế hệ công nghệ tiếp theo, thứ có thể định hình lại internet và cả thế giới.
Brin không ngồi ở văn phòng lãnh đạo. Ông chuyển đến Tòa nhà 43, ngồi cùng kỹ sư, viết mã, xử lý từng vấn đề một. Và khi ông nộp đoạn mã đầu tiên sau nhiều năm, cả đội ngũ kỹ sư sôi sục hẳn lên. Một người sáng lập quay lại bàn phím, tự mình giải bài toán về chuỗi suy luận logic mà mô hình còn vướng, là tín hiệu mạnh nhất cho thấy Google không còn chần chừ nữa.
Tinh thần hacker của Google bật dậy. Nhân tài vốn bị OpenAI lôi kéo cũng bắt đầu ở lại với công ty. Brin trực tiếp thương lượng chế độ đãi ngộ để giữ người giỏi. Google cũng mạnh tay mua lại nền tảng mã hóa AI Windsurf với giá khoảng 2,4 tỉ đô la và giữ chân đội ngũ cốt lõi của họ trong Google DeepMind.
Google khởi động lại cỗ máy sáng tạo của mình bằng cách buộc mọi kỹ sư dùng các công cụ AI trong công việc hằng ngày. Tìm kiếm, YouTube, Gmail đều áp dụng “vibe coding”: tự thử nghiệm, tự đúc kết, tự phản hồi. Google hồi sinh truyền thống “dogfooding”: tự ăn sản phẩm mình làm ra, vừa để thử nghiệm, vừa để lặp lại sản phẩm liên tục.
Từng bước một, Google chuyển mình từ một công ty chia phòng ban chặt chẽ sang một tổ chức AI xoay quanh cộng tác chéo, chạy nhịp nhanh và liên tục cải tiến.
02
Nhưng thách thức lớn nhất Brin phải đối mặt không chỉ nằm trong phòng thí nghiệm, mà trong chính bộ máy quan liêu đang phình ra suốt nhiều năm.
Ngày trước, Google trẻ trung, dám thách thức cả Yahoo trong tìm kiếm và Microsoft trong trình duyệt. Nhưng khi Brin trở lại, ông thấy Google như biến thành một gã khổng lồ chậm chạp, nặng nề. Quy trình duyệt sản phẩm rối rắm, phòng ban cứng nhắc, nhiều người có quyền phủ quyết nhưng chẳng ai đủ quyền để bật đèn xanh.
Trong một cuộc phỏng vấn, Brin kể lại một chuyện khá cay: danh sách công cụ lập trình nội bộ lại… cấm dùng Gemini. Ông cãi đến cùng và cuối cùng xóa bỏ quy định vô lý ấy, mở đường cho Gemini dùng chính khả năng mã hóa của nó để tăng tốc tốc độ phát triển.
Brin nói: “Cảm giác rất lạ. Một hệ thống quan liêu do những người mà tôi chưa từng tuyển dựng lên, và rồi chính tôi phải đấu tranh để thay đổi nó”.
Ông nhờ Pichai xử lý dứt điểm tình trạng này. Pichai hiểu rõ vấn đề, nhưng ông chỉ là CEO được bổ nhiệm và không thể tự ý phá vỡ hệ thống. Chỉ người sáng lập mới có quyền lực để cắt rào.
Brin và Page nắm 87,4 phần trăm cổ phiếu loại B của Alphabet, tương đương 51,4 phần trăm quyền biểu quyết. Cơ cấu này là “lá bùa” giúp Brin đẩy nhanh cải cách và ủy quyền cho Pichai thực hiện hàng loạt thay đổi.
Từ năm 2023, Google triển khai chương trình Cải thiện Hiệu quả, cắt giảm và tái bố trí nhân sự, đẩy tài nguyên vào mảng AI và đám mây. Đợt cắt giảm năm 2023 loại 12.000 vị trí. Năm 2025, công ty tiếp tục tinh gọn các bộ phận vận hành, chuyển một phần việc sang Ấn Độ và Mexico để tối ưu chi phí.
Không dừng lại ở đó, Brin thúc đẩy việc sáp nhập Google Brain và DeepMind. Hai phòng thí nghiệm AI mạnh nhất của Google hợp thành một đội ngũ duy nhất, kết hợp thế mạnh học tăng cường của DeepMind và khả năng xây hệ thống quy mô lớn của Brain.
Dù ghét quan liêu, Brin không phá bỏ mọi quy tắc. Ông tin rằng một công ty lành mạnh phải cho phép nhân viên cấp thấp nói “không” với lãnh đạo nếu điều đó hợp lý. Chỉ khi giữ được văn hóa thẳng thắn và bình đẳng, công ty mới tránh được kết cục tầm thường hóa.
Sự trở lại của Brin giải quyết rốt ráo tình trạng phân mảnh quyền lực, thổi vào Google một thứ khí chất chỉ có ở các công ty khởi nghiệp: linh hoạt, gọn nhẹ và luôn trong trạng thái sẵn sàng bứt phá.
03
Khi bộ máy tổ chức trơn tru trở lại, kho tàng công nghệ mà Google tích lũy suốt nhiều năm lập tức phát huy sức mạnh.
Ngay từ đầu, Gemini đi theo hướng đa phương thức gốc thay vì ghép mô đun bổ sung như một số mô hình khác. Nhờ vậy, Gemini xử lý tự nhiên mọi kiểu dữ liệu đầu vào và đầu ra, từ đó sở hữu khả năng suy luận đa phương thức tốt hơn.
Gemini vẫn dựa trên Transformer, nhưng kết hợp nhiều tối ưu hóa như chú ý đa truy vấn và cơ chế kích hoạt thưa thớt Hybrid Expert. Khi mô hình chỉ kích hoạt những phần cần thiết, hiệu năng huấn luyện và suy luận cải thiện rất nhiều. Gemini 3.0 tạo bước nhảy vọt ở ba mảng khó nhất: đa phương thức, suy luận và tác nhân. Nguồn dữ liệu chất lượng cao cùng các kỹ thuật tối ưu giúp Google giảm đáng kể chi phí suy luận, đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.
Điều quan trọng là Google không chọn đứng chờ nguồn cung GPU của Nvidia như cả ngành. Công ty đẩy mạnh phát triển TPU của riêng mình. Thế hệ thứ bảy, Ironwood, ra mắt năm 2025, là nền tảng chính cho kế hoạch mở rộng sức mạnh tính toán lên nghìn lần của Google.
OpenAI có điểm mạnh, nhưng hạn chế của họ nằm ở chỗ thiếu điểm đặt ứng dụng, thiếu hệ sinh thái, thiếu kênh kiếm tiền ổn định. Đến giờ tỉ lệ người dùng trả phí của ChatGPT vẫn chỉ ở mức một chữ số.
Google thì có đủ mọi thứ mà OpenAI còn thiếu. Từ hạ tầng đến hệ sinh thái, từ điểm đặt ứng dụng đến kênh chuyển đổi doanh thu. Và khi bộ máy vận hành trở nên tinh gọn, Google bắt đầu tái cấu trúc những mảng cốt lõi nhất của mình: tìm kiếm, Android,…
