Nhai kỹ sống chậm
Writer
Câu nói hóm hỉnh của Oscar Wilde: “Cuộc sống bắt chước nghệ thuật nhiều hơn nghệ thuật bắt chước cuộc sống” giờ cần một bản cập nhật cho thời đại mới: thay “nghệ thuật” bằng “AI”.
Cuốn sách vừa ra lò của Alexander C. Karp và Nicholas W. Zamiska, The Technological Republic: Hard Power, Soft Belief and the Future of the West, đang gây chú ý trên Amazon. Ngoài cuốn sách chính, còn có hẳn ba “người bạn đồng hành”: một sổ tay tóm tắt điểm nổi bật, một cuốn hướng dẫn sống sót trong kỷ nguyên số, và một kế hoạch toàn diện để định hướng tương lai xã hội. Ai viết mấy thứ này? Có thể là con người, nhưng tôi không dám cá cược đâu!
Alexander Karp, tác giả chính, không phải tay mơ. Ông có bằng triết học từ trường nghệ thuật tự do, bằng luật từ Stanford, và tiến sĩ lý thuyết xã hội từ Đại học Goethe. Nhưng điều khiến ông nổi bật lại là việc đồng sáng lập Palantir năm 2003 cùng Peter Thiel và ba người khác. Công ty công nghệ bí ẩn này còn nhận tiền đầu tư từ… CIA! Palantir, lấy tên từ “viên đá nhìn thấy” trong truyện Tolkien, chuyên dùng AI đào bới dữ liệu và dự đoán xu hướng – một “con mắt thần” thời hiện đại.
Cuốn sách của Karp lập luận rằng Thung lũng Silicon đang lãng phí tài năng vào đồ chơi tiêu dùng thay vì phục vụ an ninh quốc gia. Ông cho rằng cần một mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa công nghệ và chính phủ để khai thác AI, bảo vệ phương Tây trước các đối thủ. Karp bực dọc vì giới công nghệ giàu lên nhờ nền tảng nhà nước xây dựng, nhưng lại quay lưng với chính phủ. “Họ chỉ biết xây, mà không hỏi xây gì, vì sao,” ông viết.
Palantir, với vốn hóa 200 tỷ USD, bị chỉ trích là “đứa con của quỷ”, nhưng Karp không quan tâm. Ông mượn ý tưởng “Năm câu hỏi tại sao” từ Toyota để giải quyết vấn đề tận gốc – đơn giản, hiệu quả, không cần AI hoa mỹ. Cuốn sách còn cảnh báo về “niềm tin mềm yếu” của phương Tây, dễ khiến chúng ta thua trong cuộc đua quyền lực toàn cầu.
Đây có thể là “khoảnh khắc Oppenheimer” của công nghệ: AI vừa là cơ hội vừa là mối nguy. Karp tin rằng cách duy nhất chống lại AI xấu là dùng AI tốt hơn. Liệu ông đúng? Hãy tự hỏi năm lần “tại sao” mà xem!
