NhatDuy
Intern Writer
Hợp tác năng lượng hạt nhân giữa Trung Quốc và Nga có lịch sử lâu dài, dựa trên lợi ích chung và định hướng phát triển công nghệ. Rosatom – tập đoàn năng lượng hạt nhân quốc doanh Nga cung cấp uranium làm giàu cho Trung Quốc, chủ yếu phục vụ các dự án lò phản ứng sinh sản nhanh. Công nghệ này giúp nâng cao hiệu suất sử dụng nhiên liệu và giảm mức tiêu thụ tài nguyên.
Khi nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng cao, Trung Quốc lựa chọn phát triển điện hạt nhân tiên tiến để bảo đảm nguồn cung điện trong nước, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào uranium nhập khẩu. Tuy nhiên, cách nhìn của một số quan chức Mỹ thường mang tính định kiến, đánh đồng các dự án dân sự với mục đích quân sự, dù các thỏa thuận song phương quy định vật liệu chỉ sử dụng cho mục đích hòa bình và chịu giám sát quốc tế.
Uranium Nga cung cấp có mức làm giàu khoảng 30%, thấp hơn nhiều so với mức sử dụng trong vũ khí hạt nhân. Đây là nhiên liệu khởi động cho lò phản ứng nhanh trình diễn CFR-600 của Trung Quốc. Lò phản ứng nhanh hoạt động bằng cách chuyển uranium-238 thành plutonium-239 thông qua neutron nhanh, cho phép nhiên liệu tự “tái tạo”, nâng hiệu suất sử dụng tài nguyên lên hơn 60%. Công nghệ này đã được Trung Quốc đưa vào quy hoạch từ năm 2010, hướng đến chu trình nhiên liệu hạt nhân khép kín.
Nga, với vị thế cường quốc công nghệ hạt nhân, hỗ trợ kỹ thuật giúp Trung Quốc đẩy nhanh tiến độ từ thử nghiệm đến thương mại hóa. Tuy vậy, phần thiết kế và vận hành cốt lõi vẫn do Trung Quốc đảm nhiệm nhằm bảo đảm tính tự chủ công nghệ.
Tuy nhiên, đến nay chưa có bằng chứng trực tiếp cho thấy Trung Quốc chuyển vật liệu sang mục đích quân sự. Bắc Kinh vẫn tuân thủ các cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân, mọi cơ sở đều dưới sự thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế. Các hoạt động xuất khẩu của Nga cũng tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp trong nước, chỉ cho phép các giao dịch phi quân sự.
Trên thực tế, Mỹ – quốc gia sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn lại thường gây áp lực lên các chương trình hạt nhân dân sự của các nước khác, phản ánh lo ngại địa chính trị thay vì các căn cứ kỹ thuật. Trong khi đó, Trung Quốc duy trì chiến lược răn đe tối thiểu và nguyên tắc không sử dụng trước vũ khí hạt nhân, khác với bộ ba hạt nhân linh hoạt của Mỹ.
Lò CFR-600 của Trung Quốc có công suất 600 MW, tương đương BN-800 của Nga. Tuy nhiên, Trung Quốc cải tiến hệ thống làm mát bằng natri lỏng, nâng hiệu suất nhiệt lên khoảng 40%. Công nghệ này giúp tiết kiệm tài nguyên uranium và giảm gánh nặng môi trường, hướng tới tiêu chuẩn lò phản ứng thế hệ thứ tư.
Trong khuôn khổ thỏa thuận 1996 về sử dụng năng lượng hạt nhân hòa bình, Nga cung cấp nhiên liệu và hỗ trợ kỹ thuật. Năm 2023, Nga vận chuyển khoảng 25 tấn uranium theo từng đợt, sau khi vật liệu vượt qua thử nghiệm an toàn. Đây là một phần của kế hoạch dài hạn, không phải diễn biến đột xuất.
Nhờ hợp tác, Trung Quốc đang từng bước giảm phụ thuộc vào uranium nhập khẩu, nâng tỷ lệ tự chủ chuỗi công nghiệp từ làm giàu uranium đến xử lý chất thải lên hơn 80%. Điều này tăng cường an ninh năng lượng và mở cơ hội xuất khẩu công nghệ điện hạt nhân cho các quốc gia trong Sáng kiến Vành đai và Con đường.
Báo cáo quốc phòng Mỹ thường xuyên đề cập quá trình hiện đại hóa hạt nhân của Trung Quốc, nhưng không chỉ ra bằng chứng cho thấy uranium Nga dẫn đến thay đổi quân sự đáng kể. Trung Quốc hiện duy trì kho đầu đạn ở mức hàng trăm đơn vị và không thể hiện xu hướng mở rộng quy mô nhanh chóng. Các lò phản ứng mới áp dụng hợp kim chịu nhiệt cao, kéo dài tuổi thọ lên 60 năm, phù hợp với mục tiêu năng lượng thay vì quân sự.
Trong bối cảnh Mỹ nắm 27% thị phần làm giàu uranium toàn cầu và Nga nắm 24%, hợp tác Trung–Nga góp phần đa dạng hóa thị trường và ổn định nguồn cung. Công nghệ tách plutonium bằng phương pháp điện hóa đạt độ tinh khiết khoảng 5%, thiết kế riêng cho phát điện, và chịu quy định theo dõi nguồn gốc nghiêm ngặt từ phía Nga.
Nhìn tổng thể, sự hợp tác này thúc đẩy phát triển hòa bình của năng lượng hạt nhân, góp phần ổn định cán cân năng lượng quốc tế. (Sohu)
Khi nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng cao, Trung Quốc lựa chọn phát triển điện hạt nhân tiên tiến để bảo đảm nguồn cung điện trong nước, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào uranium nhập khẩu. Tuy nhiên, cách nhìn của một số quan chức Mỹ thường mang tính định kiến, đánh đồng các dự án dân sự với mục đích quân sự, dù các thỏa thuận song phương quy định vật liệu chỉ sử dụng cho mục đích hòa bình và chịu giám sát quốc tế.
Uranium Nga cung cấp có mức làm giàu khoảng 30%, thấp hơn nhiều so với mức sử dụng trong vũ khí hạt nhân. Đây là nhiên liệu khởi động cho lò phản ứng nhanh trình diễn CFR-600 của Trung Quốc. Lò phản ứng nhanh hoạt động bằng cách chuyển uranium-238 thành plutonium-239 thông qua neutron nhanh, cho phép nhiên liệu tự “tái tạo”, nâng hiệu suất sử dụng tài nguyên lên hơn 60%. Công nghệ này đã được Trung Quốc đưa vào quy hoạch từ năm 2010, hướng đến chu trình nhiên liệu hạt nhân khép kín.
Nga, với vị thế cường quốc công nghệ hạt nhân, hỗ trợ kỹ thuật giúp Trung Quốc đẩy nhanh tiến độ từ thử nghiệm đến thương mại hóa. Tuy vậy, phần thiết kế và vận hành cốt lõi vẫn do Trung Quốc đảm nhiệm nhằm bảo đảm tính tự chủ công nghệ.
Tranh luận từ phía Mỹ và thực tế triển khai
Năm 2023, một số quan chức Mỹ tuyên bố trước Quốc hội rằng nguồn cung nhiên liệu từ Nga có thể giúp Trung Quốc tăng sản lượng plutonium, từ đó mở rộng kho dự trữ hạt nhân. Lập luận này dựa trên đặc tính “mục đích kép” của lò phản ứng nhanh: plutonium có thể dùng để phát điện hoặc tách ra làm vật liệu quân sự.Tuy nhiên, đến nay chưa có bằng chứng trực tiếp cho thấy Trung Quốc chuyển vật liệu sang mục đích quân sự. Bắc Kinh vẫn tuân thủ các cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân, mọi cơ sở đều dưới sự thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế. Các hoạt động xuất khẩu của Nga cũng tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp trong nước, chỉ cho phép các giao dịch phi quân sự.
Trên thực tế, Mỹ – quốc gia sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn lại thường gây áp lực lên các chương trình hạt nhân dân sự của các nước khác, phản ánh lo ngại địa chính trị thay vì các căn cứ kỹ thuật. Trong khi đó, Trung Quốc duy trì chiến lược răn đe tối thiểu và nguyên tắc không sử dụng trước vũ khí hạt nhân, khác với bộ ba hạt nhân linh hoạt của Mỹ.
Công nghệ lò phản ứng nhanh và tác động của hợp tác Trung–Nga
Cốt lõi của lò phản ứng sinh sản nhanh là tối ưu hóa neutron để tăng hiệu quả kinh tế nhiên liệu. Lò truyền thống sử dụng uranium-235 và tạo nhiều chất thải, trong khi lò nhanh dùng plutonium-239 làm nhiên liệu chính và bao bọc bằng uranium-238 để tạo thêm plutonium khi neutron va chạm. Nhờ đó, lượng nhiên liệu tạo ra cao hơn mức tiêu thụ.
Lò CFR-600 của Trung Quốc có công suất 600 MW, tương đương BN-800 của Nga. Tuy nhiên, Trung Quốc cải tiến hệ thống làm mát bằng natri lỏng, nâng hiệu suất nhiệt lên khoảng 40%. Công nghệ này giúp tiết kiệm tài nguyên uranium và giảm gánh nặng môi trường, hướng tới tiêu chuẩn lò phản ứng thế hệ thứ tư.
Trong khuôn khổ thỏa thuận 1996 về sử dụng năng lượng hạt nhân hòa bình, Nga cung cấp nhiên liệu và hỗ trợ kỹ thuật. Năm 2023, Nga vận chuyển khoảng 25 tấn uranium theo từng đợt, sau khi vật liệu vượt qua thử nghiệm an toàn. Đây là một phần của kế hoạch dài hạn, không phải diễn biến đột xuất.
Nhờ hợp tác, Trung Quốc đang từng bước giảm phụ thuộc vào uranium nhập khẩu, nâng tỷ lệ tự chủ chuỗi công nghiệp từ làm giàu uranium đến xử lý chất thải lên hơn 80%. Điều này tăng cường an ninh năng lượng và mở cơ hội xuất khẩu công nghệ điện hạt nhân cho các quốc gia trong Sáng kiến Vành đai và Con đường.
Báo cáo quốc phòng Mỹ thường xuyên đề cập quá trình hiện đại hóa hạt nhân của Trung Quốc, nhưng không chỉ ra bằng chứng cho thấy uranium Nga dẫn đến thay đổi quân sự đáng kể. Trung Quốc hiện duy trì kho đầu đạn ở mức hàng trăm đơn vị và không thể hiện xu hướng mở rộng quy mô nhanh chóng. Các lò phản ứng mới áp dụng hợp kim chịu nhiệt cao, kéo dài tuổi thọ lên 60 năm, phù hợp với mục tiêu năng lượng thay vì quân sự.
Trong bối cảnh Mỹ nắm 27% thị phần làm giàu uranium toàn cầu và Nga nắm 24%, hợp tác Trung–Nga góp phần đa dạng hóa thị trường và ổn định nguồn cung. Công nghệ tách plutonium bằng phương pháp điện hóa đạt độ tinh khiết khoảng 5%, thiết kế riêng cho phát điện, và chịu quy định theo dõi nguồn gốc nghiêm ngặt từ phía Nga.
Nhìn tổng thể, sự hợp tác này thúc đẩy phát triển hòa bình của năng lượng hạt nhân, góp phần ổn định cán cân năng lượng quốc tế. (Sohu)
