Thanh Phong
Editor
Tàu chở ô tô lớn nhất thế giới với sức chứa tương đương 20 sân bóng đá đã hoàn thành chuyến đi đầu tiên vào cuối tháng trước để cập cảng Itajai của Brazil.
Nhưng không phải ai cũng hoan nghênh sự xuất hiện của nó.
Hình ảnh chụp từ máy bay không người lái cho thấy tàu BYD đang cập cảng để giao xe tại cảng Itajai ở Santa Catarina, Brazil ngày 28/5/2025.
BYD, nhà sản xuất xe điện và xe hybrid cắm sạc (PHEV) hàng đầu của Trung Quốc, đang cung cấp cho người mua xe Brazil các lựa chọn giá tương đối thấp tại một thị trường mà phong trào xe xanh vẫn còn trong giai đoạn trứng nước. Các quan chức ngành công nghiệp ô tô Brazil và các nhà lãnh đạo công đoàn lao động lo ngại rằng dòng xe ồ ạt từ BYD và các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khác sẽ làm chậm lại sản xuất ô tô trong nước và gây tổn hại đến việc làm.
BYD đã triển khai một đội tàu chở hàng ngày càng tăng để đẩy nhanh quá trình mở rộng ra nước ngoài, trong đó Brazil trở thành mục tiêu hàng đầu của họ, theo phân tích của Reuters về dữ liệu vận chuyển và tuyên bố của công ty. Chuyến hàng vào cuối tháng 5 là chuyến tàu thứ tư của nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cập cảng Brazil trong năm nay, tổng cộng khoảng 22.000 xe, theo tính toán của Reuters.
BYD là thương hiệu lớn nhất trong số một số thương hiệu Trung Quốc nhắm đến Brazil để tăng trưởng. Theo hiệp hội ô tô chính của Brazil, lượng xe nhập khẩu do Trung Quốc sản xuất dự kiến sẽ tăng gần 40% trong năm nay, lên khoảng 200.000 xe. Con số này sẽ chiếm khoảng 8% tổng số xe hơi tiêu dùng.
Các nhóm công nghiệp và lao động cho biết Trung Quốc đang tận dụng rào cản thuế quan tạm thời thấp của Brazil để đẩy mạnh xuất khẩu thay vì đầu tư xây dựng các nhà máy tại Brazil và tạo việc làm. Họ đang vận động chính phủ Brazil đẩy nhanh kế hoạch tăng thuế quan của Brazil đối với tất cả xe điện nhập khẩu từ 10% lên 35% trong một năm, thay vì dần dần áp dụng mức thuế cao hơn.
"Các quốc gia trên thế giới bắt đầu đóng cửa với Trung Quốc, nhưng Brazil thì không", Aroaldo da Silva, một công nhân sản xuất của Mercedes-Benz và là chủ tịch của IndustriALL Brasil, một liên đoàn các công đoàn trên sáu lĩnh vực công nghiệp, cho biết. "Trung Quốc đã tận dụng điều đó".
Xe dư thừa
Brazil đã nổi lên như một điểm nóng trong quá trình mở rộng toàn cầu dữ dội của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc. Lượng xe mới dư thừa ngày càng tăng được sản xuất từ các nhà máy Trung Quốc đã dẫn đến sự bùng nổ xuất khẩu trong 5 năm qua, giúp Trung Quốc vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu xe hàng đầu thế giới vào năm 2023. Phần lớn lượng xe dư thừa này đang được vận chuyển ra nước ngoài, đến các thị trường như Châu Âu, Đông Nam Á và Châu Mỹ Latinh.
Brazil là một điểm đến hấp dẫn do thị trường lớn - đây là thị trường ô tô lớn thứ sáu theo khối lượng - nơi các công ty đã thành danh bao gồm Volkswagen, General Motors và nhà sản xuất xe Jeep Stellantis đã sản xuất ô tô trong nước trong nhiều thập kỷ. Chính phủ Brazil đã đặt ra các chính sách nhằm mục đích tăng doanh số bán xe điện và xe hybrid cắm sạc, chuyên môn của BYD.
Trong khi đó, con đường tăng trưởng của BYD ở những nơi khác đã thu hẹp lại, cả trong nước và nước ngoài. Trong nước, công ty đang sa lầy trong cuộc chiến giá cả khốc liệt khiến họ phải giảm giá xe Seagull xuống dưới 10.000 USD, làm giảm biên lợi nhuận.
Ở nước ngoài, các chính phủ đã dựng lên những rào cản thương mại cứng rắn đối với ô tô Trung Quốc, bao gồm mức thuế 45,3% ở châu Âu và mức thuế quan hơn 100% ở Mỹ, cùng với lệnh cấm phần mềm Trung Quốc trên ô tô.
3 hãng xe Trung Quốc chiếm 80% thị phần xe điện ở Brazil
Trong nhiều năm, các quan chức Brazil đã thực hiện các bước để bảo vệ thị trường khỏi sự tiếp cận không hạn chế của các công ty ô tô Trung Quốc. Nhưng nước này phản ứng chậm hơn và ít hung hăng hơn các quốc gia khác.
Năm 2015, Brazil đã xóa bỏ thuế quan đối với các nhà sản xuất như BYD để thúc đẩy việc áp dụng xe điện, nhưng năm ngoái, nước này đã áp dụng lại mức thuế 10% đối với ô tô điện để khuyến khích đầu tư vào ngành công nghiệp ô tô trong nước. Thuế quan dự kiến sẽ tăng sáu tháng một lần trước khi đạt 35% vào năm 2026.
Bộ Phát triển, Công nghiệp và Ngoại thương Brazil cho biết với Reuters rằng yêu cầu của hiệp hội ô tô Brazil (ANFAVEA) và các bên khác về việc kéo dài mức thuế quan cao hơn đang được xem xét.
"Lịch trình khôi phục dần dần thuế quan, với hạn ngạch giảm dần, được thiết lập để cho phép các công ty tiếp tục các kế hoạch phát triển của họ và tôn trọng sự trưởng thành của hoạt động sản xuất trong nước", một phát ngôn viên của bộ cho biết thêm.
BYD và các công ty Trung Quốc khác cũng đang tận dụng chính sách tại Brazil cho phép họ nhập khẩu miễn phí tới 169 triệu USD cho xe hybrid cắm sạc nhập khẩu vào tháng 7 năm 2025 và 226 triệu USD cho xe điện chạy bằng pin. Các nhà phân tích cho biết điều đó khuyến khích việc vận chuyển sớm các lô hàng xe để được hưởng lợi hoàn toàn từ hạn ngạch miễn phí trước khi hết hạn.
“Nhập khẩu dư thừa”
Chiến lược xuất khẩu của BYD phụ thuộc vào khả năng tiếp tục tăng lượng hàng xuất xưởng mà không gây ra sự phản đối từ chính quyền địa phương của hãng sản xuất ô tô này. Nhưng các đại diện của ngành công nghiệp tại Brazil ngày càng lo ngại rằng kế hoạch bắt đầu sản xuất xe tại Brazil của BYD đang bị trì hoãn.
Vào năm 2023, các quan chức chính phủ hoan nghênh kế hoạch mua lại một nhà máy cũ của Ford tại tiểu bang Bahia của BYD, coi đây là cách tạo ra việc làm trong sản xuất và thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh của đất nước. Nhưng một cuộc điều tra về tình trạng lạm dụng lao động tại công trường xây dựng đã đẩy lùi mốc thời gian sản xuất "hoàn toàn hoạt động" của hãng này đến tháng 12 năm 2026, các quan chức địa phương cho biết vào tháng 5.
Một hãng sản xuất ô tô Trung Quốc khác, GWM, cũng đã trì hoãn hơn một năm kế hoạch bắt đầu sản xuất ô tô tại một nhà máy cũ của Mercedes-Benz. Chính phủ Brazil hy vọng nhà máy sẽ bắt đầu hoạt động trong năm nay.
"Chúng tôi ủng hộ việc các thương hiệu mới đến Brazil để sản xuất, thúc đẩy ngành linh kiện, tạo việc làm và mang đến công nghệ mới", Igor Calvet, chủ tịch ANFAVEA, nói với Reuters. "Nhưng từ thời điểm lượng hàng nhập khẩu dư thừa khiến đầu tư vào sản xuất tại Brazil giảm, điều đó khiến chúng tôi lo lắng".
Da Silva của IndustriALL cho biết liên đoàn công đoàn của ông chưa nghe nói đến bất kỳ mối quan hệ với nhà cung cấp địa phương nào được phát triển hoặc hợp đồng nào được ký kết cho nhà máy BYD, như thông thường sẽ diễn ra sau 18 tháng kể từ khi bắt đầu sản xuất.
"Ngay cả khi nhà máy ở đây - thì giá trị thực sự mang lại là gì nếu tất cả các linh kiện, quá trình phát triển và công nghệ đều đến từ nước ngoài?" da Silva cho biết.
Chính phủ Đảng Công nhân cánh tả của Tổng thống Lula da Silva đang phải vật lộn để bảo vệ việc làm và môi trường khi đặt mục tiêu phục hồi nền kinh tế công nghiệp của Brazil và khôi phục lại uy tín xanh trước khi tổ chức hội nghị thượng đỉnh về khí hậu toàn cầu COP30 vào tháng 11 năm nay.
Tuy nhiên, phong trào xe xanh mới chớm nở của đất nước này vẫn dựa vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, chiếm hơn 80% doanh số bán xe điện của Brazil, theo hiệp hội xe điện ABVE của Brazil.
Quốc gia này có nguồn tài nguyên khoáng sản dồi dào bao gồm lithium và các thành phần chính khác để sản xuất pin xe điện. Nhưng cơ sở hạ tầng để sản xuất tất cả các thành phần cần thiết cho xe điện vẫn chưa có, Ricardo Bastos, giám đốc quan hệ chính phủ tại GWM Brazil và chủ tịch ABVE cho biết.
GWM, công ty đã mua một nhà máy tại Brazil vào năm 2021 với công suất 50.000 xe một năm và dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất xe SUV Haval H6 tại đó vào tháng 7 năm nay, đang đàm phán với khoảng 100 nhà cung cấp có trụ sở tại Brazil để thiết lập hợp đồng, Bastos nói với Reuters.
"Năm nay, xe nhập khẩu sẽ cùng tồn tại song song với xe sản xuất tại Brazil", Bastos cho biết.
Nhưng không phải ai cũng hoan nghênh sự xuất hiện của nó.
Hình ảnh chụp từ máy bay không người lái cho thấy tàu BYD đang cập cảng để giao xe tại cảng Itajai ở Santa Catarina, Brazil ngày 28/5/2025.
BYD, nhà sản xuất xe điện và xe hybrid cắm sạc (PHEV) hàng đầu của Trung Quốc, đang cung cấp cho người mua xe Brazil các lựa chọn giá tương đối thấp tại một thị trường mà phong trào xe xanh vẫn còn trong giai đoạn trứng nước. Các quan chức ngành công nghiệp ô tô Brazil và các nhà lãnh đạo công đoàn lao động lo ngại rằng dòng xe ồ ạt từ BYD và các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khác sẽ làm chậm lại sản xuất ô tô trong nước và gây tổn hại đến việc làm.
BYD đã triển khai một đội tàu chở hàng ngày càng tăng để đẩy nhanh quá trình mở rộng ra nước ngoài, trong đó Brazil trở thành mục tiêu hàng đầu của họ, theo phân tích của Reuters về dữ liệu vận chuyển và tuyên bố của công ty. Chuyến hàng vào cuối tháng 5 là chuyến tàu thứ tư của nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cập cảng Brazil trong năm nay, tổng cộng khoảng 22.000 xe, theo tính toán của Reuters.
BYD là thương hiệu lớn nhất trong số một số thương hiệu Trung Quốc nhắm đến Brazil để tăng trưởng. Theo hiệp hội ô tô chính của Brazil, lượng xe nhập khẩu do Trung Quốc sản xuất dự kiến sẽ tăng gần 40% trong năm nay, lên khoảng 200.000 xe. Con số này sẽ chiếm khoảng 8% tổng số xe hơi tiêu dùng.
Các nhóm công nghiệp và lao động cho biết Trung Quốc đang tận dụng rào cản thuế quan tạm thời thấp của Brazil để đẩy mạnh xuất khẩu thay vì đầu tư xây dựng các nhà máy tại Brazil và tạo việc làm. Họ đang vận động chính phủ Brazil đẩy nhanh kế hoạch tăng thuế quan của Brazil đối với tất cả xe điện nhập khẩu từ 10% lên 35% trong một năm, thay vì dần dần áp dụng mức thuế cao hơn.
"Các quốc gia trên thế giới bắt đầu đóng cửa với Trung Quốc, nhưng Brazil thì không", Aroaldo da Silva, một công nhân sản xuất của Mercedes-Benz và là chủ tịch của IndustriALL Brasil, một liên đoàn các công đoàn trên sáu lĩnh vực công nghiệp, cho biết. "Trung Quốc đã tận dụng điều đó".
Xe dư thừa
Brazil đã nổi lên như một điểm nóng trong quá trình mở rộng toàn cầu dữ dội của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc. Lượng xe mới dư thừa ngày càng tăng được sản xuất từ các nhà máy Trung Quốc đã dẫn đến sự bùng nổ xuất khẩu trong 5 năm qua, giúp Trung Quốc vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu xe hàng đầu thế giới vào năm 2023. Phần lớn lượng xe dư thừa này đang được vận chuyển ra nước ngoài, đến các thị trường như Châu Âu, Đông Nam Á và Châu Mỹ Latinh.
Brazil là một điểm đến hấp dẫn do thị trường lớn - đây là thị trường ô tô lớn thứ sáu theo khối lượng - nơi các công ty đã thành danh bao gồm Volkswagen, General Motors và nhà sản xuất xe Jeep Stellantis đã sản xuất ô tô trong nước trong nhiều thập kỷ. Chính phủ Brazil đã đặt ra các chính sách nhằm mục đích tăng doanh số bán xe điện và xe hybrid cắm sạc, chuyên môn của BYD.
Trong khi đó, con đường tăng trưởng của BYD ở những nơi khác đã thu hẹp lại, cả trong nước và nước ngoài. Trong nước, công ty đang sa lầy trong cuộc chiến giá cả khốc liệt khiến họ phải giảm giá xe Seagull xuống dưới 10.000 USD, làm giảm biên lợi nhuận.
Ở nước ngoài, các chính phủ đã dựng lên những rào cản thương mại cứng rắn đối với ô tô Trung Quốc, bao gồm mức thuế 45,3% ở châu Âu và mức thuế quan hơn 100% ở Mỹ, cùng với lệnh cấm phần mềm Trung Quốc trên ô tô.
3 hãng xe Trung Quốc chiếm 80% thị phần xe điện ở Brazil
Trong nhiều năm, các quan chức Brazil đã thực hiện các bước để bảo vệ thị trường khỏi sự tiếp cận không hạn chế của các công ty ô tô Trung Quốc. Nhưng nước này phản ứng chậm hơn và ít hung hăng hơn các quốc gia khác.
Năm 2015, Brazil đã xóa bỏ thuế quan đối với các nhà sản xuất như BYD để thúc đẩy việc áp dụng xe điện, nhưng năm ngoái, nước này đã áp dụng lại mức thuế 10% đối với ô tô điện để khuyến khích đầu tư vào ngành công nghiệp ô tô trong nước. Thuế quan dự kiến sẽ tăng sáu tháng một lần trước khi đạt 35% vào năm 2026.
Bộ Phát triển, Công nghiệp và Ngoại thương Brazil cho biết với Reuters rằng yêu cầu của hiệp hội ô tô Brazil (ANFAVEA) và các bên khác về việc kéo dài mức thuế quan cao hơn đang được xem xét.
"Lịch trình khôi phục dần dần thuế quan, với hạn ngạch giảm dần, được thiết lập để cho phép các công ty tiếp tục các kế hoạch phát triển của họ và tôn trọng sự trưởng thành của hoạt động sản xuất trong nước", một phát ngôn viên của bộ cho biết thêm.
BYD và các công ty Trung Quốc khác cũng đang tận dụng chính sách tại Brazil cho phép họ nhập khẩu miễn phí tới 169 triệu USD cho xe hybrid cắm sạc nhập khẩu vào tháng 7 năm 2025 và 226 triệu USD cho xe điện chạy bằng pin. Các nhà phân tích cho biết điều đó khuyến khích việc vận chuyển sớm các lô hàng xe để được hưởng lợi hoàn toàn từ hạn ngạch miễn phí trước khi hết hạn.
“Nhập khẩu dư thừa”
Chiến lược xuất khẩu của BYD phụ thuộc vào khả năng tiếp tục tăng lượng hàng xuất xưởng mà không gây ra sự phản đối từ chính quyền địa phương của hãng sản xuất ô tô này. Nhưng các đại diện của ngành công nghiệp tại Brazil ngày càng lo ngại rằng kế hoạch bắt đầu sản xuất xe tại Brazil của BYD đang bị trì hoãn.
Vào năm 2023, các quan chức chính phủ hoan nghênh kế hoạch mua lại một nhà máy cũ của Ford tại tiểu bang Bahia của BYD, coi đây là cách tạo ra việc làm trong sản xuất và thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh của đất nước. Nhưng một cuộc điều tra về tình trạng lạm dụng lao động tại công trường xây dựng đã đẩy lùi mốc thời gian sản xuất "hoàn toàn hoạt động" của hãng này đến tháng 12 năm 2026, các quan chức địa phương cho biết vào tháng 5.
Một hãng sản xuất ô tô Trung Quốc khác, GWM, cũng đã trì hoãn hơn một năm kế hoạch bắt đầu sản xuất ô tô tại một nhà máy cũ của Mercedes-Benz. Chính phủ Brazil hy vọng nhà máy sẽ bắt đầu hoạt động trong năm nay.
"Chúng tôi ủng hộ việc các thương hiệu mới đến Brazil để sản xuất, thúc đẩy ngành linh kiện, tạo việc làm và mang đến công nghệ mới", Igor Calvet, chủ tịch ANFAVEA, nói với Reuters. "Nhưng từ thời điểm lượng hàng nhập khẩu dư thừa khiến đầu tư vào sản xuất tại Brazil giảm, điều đó khiến chúng tôi lo lắng".
Da Silva của IndustriALL cho biết liên đoàn công đoàn của ông chưa nghe nói đến bất kỳ mối quan hệ với nhà cung cấp địa phương nào được phát triển hoặc hợp đồng nào được ký kết cho nhà máy BYD, như thông thường sẽ diễn ra sau 18 tháng kể từ khi bắt đầu sản xuất.
"Ngay cả khi nhà máy ở đây - thì giá trị thực sự mang lại là gì nếu tất cả các linh kiện, quá trình phát triển và công nghệ đều đến từ nước ngoài?" da Silva cho biết.
Chính phủ Đảng Công nhân cánh tả của Tổng thống Lula da Silva đang phải vật lộn để bảo vệ việc làm và môi trường khi đặt mục tiêu phục hồi nền kinh tế công nghiệp của Brazil và khôi phục lại uy tín xanh trước khi tổ chức hội nghị thượng đỉnh về khí hậu toàn cầu COP30 vào tháng 11 năm nay.
Tuy nhiên, phong trào xe xanh mới chớm nở của đất nước này vẫn dựa vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, chiếm hơn 80% doanh số bán xe điện của Brazil, theo hiệp hội xe điện ABVE của Brazil.
Quốc gia này có nguồn tài nguyên khoáng sản dồi dào bao gồm lithium và các thành phần chính khác để sản xuất pin xe điện. Nhưng cơ sở hạ tầng để sản xuất tất cả các thành phần cần thiết cho xe điện vẫn chưa có, Ricardo Bastos, giám đốc quan hệ chính phủ tại GWM Brazil và chủ tịch ABVE cho biết.
GWM, công ty đã mua một nhà máy tại Brazil vào năm 2021 với công suất 50.000 xe một năm và dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất xe SUV Haval H6 tại đó vào tháng 7 năm nay, đang đàm phán với khoảng 100 nhà cung cấp có trụ sở tại Brazil để thiết lập hợp đồng, Bastos nói với Reuters.
"Năm nay, xe nhập khẩu sẽ cùng tồn tại song song với xe sản xuất tại Brazil", Bastos cho biết.
