Từ bao giờ mà chó lại thành vật nuôi của con người? Quá trình thuần hóa loài chó

[thuha19051234]

Chó là một trong những loài động vật đầu tiên được con người thuần hóa, hiện đã trở thành những con vật thân thiết với chúng ta. Chúng được cho là đến từ một quần thể sói duy nhất ở Đông Á, hiện được tìm thấy với nhiều giống khác nhau trên toàn cầu.
Nhiều sản phẩm văn hóa đại chúng đã nói về việc thuần hóa chó, từ những bộ phim ly kỳ như Air Bud, Turner và Hooch cho đến những tác phẩm truyện tranh như Krypto. Tuy nhiên, đối với những loài động vật mà con người vô cùng coi trọng như những chú chó, có lẽ chúng ta vẫn biết rất ít về việc loài chó đã trở thành người bạn tốt của loài người như thế nào.
Vậy chính xác thì hành trình này xảy ra như thế nào, mất bao lâu để chó có thể được nuôi trong nhà? Có một sự kiện duy nhất hay nhiều sự kiện dẫn đến điều này không? Điều gì đã dẫn đến sự thuần hóa của họ? May mắn là hiện tại, khoa học đã có nhiều bằng chứng về các lĩnh vực khảo cổ, di truyền và tiến hóa giúp con người hiện đại hiểu rõ hơn về quá trình này,

Sói xám được cho là tổ tiên của chó nhà hiện nay

Tổ tiên chó được con người thuần hóa​

Từ điển tiếng Anh Oxford định nghĩa việc "thuần hóa" có nghĩa là "Quá trình thuần phục một con vật và nuôi nó như một con vật cưng hoặc trong một trang trại." Đây là một định nghĩa đơn giản về thực tế là một quá trình rất phức tạp, sự thuần hóa có cả khía cạnh văn hóa và sinh học.
Trước hết, xã hội loài người phải chấp nhận loài vật đó. Sau khi được chấp nhận trong cấu trúc xã hội của con người, động vật sẽ trải qua những thay đổi sinh học để phù hợp với yêu cầu của con người. Như vậy, để thuần hóa tổ tiên loài chó, trước tiên chúng cần phải gặp con người, nhưng tổ tiên loài chó đã ở đâu để con người có cuộc gặp gỡ đó. Câu trả lời là ở khắp các khu vực của thế giới.
Chó thuộc họ Canidae, là một họ của các loài giống chó như cáo, chó rừng, chó sói,...Họ chó có đặc điểm chung là mõm dài, tai dựng đứng và chân dài thon. Chúng phân nhánh từ một họ gọi là Miacidae khoảng 40 triệu năm trước ở Bắc Mỹ.

Trong hình ảnh trên, có 3 phân họ của loài chó cổ đại gồm: bone-crushing dogs (dưới cùng bên trái), hesperocyoninae (trên) và canines (còn lại). Chỉ có dòng chó canines còn sống đến ngày nay. Tổ tiên của loài chó này đã lai sang châu Âu và châu Á bằng eo biển Bering khoảng 8 triệu năm trước. Khoảng 3 triệu năm trước, chúng đã vượt qua Nam Mỹ, vào khoảng thời gian eo đất Panama hình thành.

Lần đầu tiên con người gặp loài chó ở đâu?​

Phần lớn cách chúng ta thuần hóa loài chó đã được suy ra từ những con chó hiện tại và hành vi của chúng, cũng như bằng chứng khảo cổ và di truyền. Tuy nhiên, rất khó để xác định điều này xảy ra ở đâu và khi nào. Khoảng thời gian mà các nhà khoa học tranh cãi kéo dài từ 32.000 năm trước đến 10.000 năm trước. Các nhà khoa học cũng chưa đi đến thống nhất về câu hỏi "ở đâu". Nghiên cứu đã đề xuất nguồn gốc châu Âu, Trung Đông hoặc Đông Á, với câu chuyện về nguồn gốc Đông Á nhận được nhiều sự ủng hộ nhất.
Các nghiên cứu gần đây nhất cho thấy chó có nguồn gốc từ Đông Âu Á. Lúc đầu, những con sói xám này được thuần hóa và tiến hóa thành những con chó nguyên thủy. Con người đã sử dụng chó nguyên thủy để săn bắn và bảo vệ, và đến lượt nó, những con chó sử dụng con người như một nguồn thức ăn. Hệ thống đôi bên cùng có lợi này được gọi là thuần dưỡng chung.
Tuy nhiên, sau khi con người gặp tổ tiên loài chó của mình, hành trình trở thành "người bạn tốt nhất của con người" là một chặng đường dài và thú vị.


Một yếu tố khác giúp cho được thuần hóa là thực tế rằng tổ tiên của chúng - những con sói xám - là những kẻ săn mồi. Con người ban đầu cũng là những thợ săn, tuy nhiên với các tín hiệu xã hội và hành vi được chia sẻ, loài người dễ dàng hiểu nhau hơn.

Hành trình thuần hóa ​

Thực tế là con người đã nuôi chó từ hai quần thể riêng biệt. Một nhóm ở Đông Á, sau đó sát nhập với một nhóm dân cư khác ở châu Âu. Những con chó nhà ngày nay - từ loài Doberman hung dữ đến Shih Tzu nhỏ bé - đều có thể tự truy tìm gen từ hai quần thể này. Ở một số khu vực nhất định của châu Âu và Trung Đông, chó có thể đã được lai với chó sói từ cùng khu vực, điều này có thể tạo ra các giống chó mới.
Những cư dân Inuits cũng đã tạo ra các giống chó mới khi họ đến Bắc Mỹ lần đầu tiên. Điều này không phải do lai tạo, mà vì chỉ một phần nhỏ của quần thể ban đầu này được mang theo chúng. Nhóm nhỏ này đã dẫn đến một "nút cổ chai di truyền", nghĩa là nhiều cá thể giao phối trong một quỹ gen nhỏ, vì thế các đặc tính của chúng thay đổi nhanh chóng và đáng kể.

Chó đã là một phần văn hóa của con người trong nhiều thiên niên kỷ
Chó chỉ xuất hiện ở Úc khi con người di cư đến lục địa này. Thổ dân Úc mang theo những con chó đã được thuần hóa hoàn toàn hoặc đã được thuần hóa một nửa. Ngay sau khi đến lục địa này, những con chó trở nên hoang dã trở lại và hình thành quần thể riêng biệt của chúng, được gọi là dingos.
Ngày nay, thế giới có rất nhiều giống chó, mỗi giống phản ánh nguồn gốc của chúng, nơi mà chúng thích nghi tốt nhất. Chẳng hạn như giống Siberian Husky, từ 'Siberian' trong tên của chúng chỉ Siberia, một nơi cực kỳ lạnh giá, vì vậy những con chó có bộ lông dài để sống sót qua giá lạnh. Chúng cũng có đôi chân khỏe và có xu hướng phục tùng.
Con người ban đầu cũng đã chọn những đặc điểm này và "lai tạo có chọn lọc" những con chó này. Nếu một con chó có những đặc điểm mong muốn, nó sẽ được chọn để làm chó con. Các nghiên cứu sử dụng phân tích DNA cho thấy rằng những con đực có các đặc điểm mong muốn được lai tạo có chọn lọc. Sau đó, chúng được tạo ra để giao phối với càng nhiều con cái càng tốt.

Tạm kết​

Chó ngày nay là bạn đồng hành với con người
Phải trải qua một chặng đường lịch sử khá dài để những chú chó có thể thưởng thức được bữa tối ngay trong ngôi nhà của con người. Và giờ đây, chó đã được coi là một thành viên trong gia đình loài người, thậm chí là biểu tượng của địa vị động vật và được đối xử tôn trọng hơn những động vật thuần hóa khác, như cừu và ngựa.
Tuy nhiên, vị trí của chó như một biểu tượng văn hóa đã làm cho phả hệ quan trọng hơn chức năng. Phả hệ đề cập đến "độ thuần chủng" của giống, không có bất kỳ sự trộn lẫn nào giữa các gen. Điều này dẫn đến rất nhiều tình trạng giao phối cận huyết và rối loạn di truyền trong quần thể chó.
Gần đây, đã có nhiều nhận thức hơn về việc chọn chó giống thuần chủng có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của chúng. Có lẽ loài chó còn một chặng đường dài phía trước trên hành trình tiến hóa của chúng, nhưng mỗi ngày đều có những khám phá mới cho chúng ta thấy chúng đã trở thành những người bạn động vật thân thiết nhất của chúng ta như thế nào.

>>> Tổ tiên con người có thể đã xuất hiện sớm hơn chúng ta nghĩ.
Nguồn scienceabc