Vì sao Mỹ trừng phạt không ăn thua? Tiết lộ mô hình hệ sinh thái công nghiệp - công nghệ chồng chéo của Trung Quốc

[Hail the Judge]

Trung Quốc đã phát triển nhiều hệ sinh thái công nghiệp công nghệ chồng chéo, cả vềdoanh nghiệp lẫn công nghệ liên quan. Trung Quốc không chỉ có các ngành công nghiệp riêng rẽ smartphone, pin hay xe điện. Họ có tất cả các ngành này và hơn thế nữa. Sức mạnh của Trung Quốc trên nhiều ngành công nghiệp chồng chéo tạo ra hiệu ứng cộng hưởng cho những nỗ lực chính sách công nghiệp của nước này.

Nếu bạn đang cố gắng phát triển 1 ngành công nghiệp mục tiêu, sẽ rất hữu ích nếu có công nghệ và năng lực sản xuất trong các lĩnh vực công nghiệp xung quanh. Mở rộng một phép so sánh từ Dylan Patel trên ChinaTalk, chính sách công nghiệp giống như một trò chơi ghép hình. Bạn càng có nhiều mảnh ghép về công nghệ và năng lực sản xuất trong nước, bạn càng tiến gần đến việc lấp đầy những khoảng trống còn lại. Và nếu bạn đã mạnh ở nhiều ngành công nghiệp chồng chéo, điều này sẽ tạo ra một vòng phản hồi tương hỗ, củng cố hơn nữa vị thế trong tất cả các ngành công nghiệp liên kết này.

Nói cách khác: Trung Quốc đã tạo ra một hệ thống các ngành công nghiệp liên kết chặt chẽ với nhau. Khi Trung Quốc trở nên mạnh hơn ở một số ngành công nghiệp, điều này sẽ thắt chặt sự kiểm soát của họ đối với các ngành khác. Cơ chế nào giúp các hệ sinh thái công nghiệp công nghệ chồng chéo tạo ra hiệu ứng cộng hưởng hoặc lan tỏa này?

• Nguồn cung: Việc có sẵn nhiều nhà cung cấp trong nước ở các ngành công nghiệp thượng nguồn có thể giúp tìm nguồn cung ứng những bộ phận dễ dàng hơn, làm việc trực tiếp với các nhà cung cấp để sửa đổi thông số kỹ thuật cho phù hợp với nhu cầu ngành.
• Nhu cầu: Việc có sẵn một tập hợp người mua trong nước ở các ngành công nghiệp hạ nguồn có thể cung cấp nguồn cầu thị trường và doanh thu sẵn có cho ngành. Nếu những người chơi ở hạ nguồn không muốn mua hàng trong nước, họ có thể bị thúc đẩy làm như vậy bằng các biện pháp chính sách, chẳng hạn thuế quan đối với các nhà cung cấp nước ngoài và các yêu cầu về hàm lượng nội địa hóa.
• Công nghệ: Kiến thức kỹ thuật và bí quyết sản xuất có thể hữu ích trên nhiều ngành công nghiệp. Đầu tư vào R&D và kỹ thuật sản xuất trong một ngành có thể mang lại lợi nhuận cho các ngành liên quan khác. Ví dụ, kiến thức về sản xuất polysilicon rất hữu ích cho việc sản xuất pin quang điện và chip bán dẫn. Khả năng chế tạo biến tần rất hữu ích cho năng lượng mặt trời, xe điện, đường sắt và thiết bị viễn thông.
• Quy mô: Nếu bạn có một sản phẩm là đầu vào cho nhiều ngành công nghiệp, việc có tất cả các ngành đó trong nước cho phép đạt được lợi thế kinh tế theo quy mô lớn hơn cho sản phẩm đó. Ví dụ, ngành công nghiệp pin lithium của Trung Quốc có thể tận hưởng lợi thế kinh tế theo quy mô lớn hơn nữa, bằng cách cung cấp cho ngành công nghiệp điện tử tiêu dùng, xe điện và lưu trữ năng lượng Trung Quốc.

​

Xe điện Trung Quốc​

Thành công của Trung Quốc với ngành công nghiệp xe điện ngày nay thực sự là kết quả của thế mạnh trong một loạt ngành công nghiệp chồng chéo, một số trong đó đã "lớn lên" cùng với ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc. Mặt trái của điều này cũng quan trọng không kém. Việc Trung Quốc tập trung vào ngành công nghiệp xe điện không chỉ là bán ô tô. Đó là việc sử dụng một nút công nghiệp quan trọng để thúc đẩy tiến bộ trên toàn bộ mạng lưới các ngành công nghiệp kết nối - giống như đường sắt trong lịch sử được xem là động lực thúc đẩy sự phát triển công nghiệp rộng lớn hơn.

• Pin lithium: Thế mạnh hiện có của Trung Quốc trong việc sản xuất pin lithium ở quy mô lớn cho các thiết bị điện tử tiêu dùng, chẳng hạn máy tính và smartphone, đã mang lại cho các nhà sản xuất pin Trung Quốc như CATL và BYD một lợi thế trong việc phát triển pin xe điện sau này.
• Smartphone và điện tử tiêu dùng: Ngoài pin lithium, ngành công nghiệp smartphone và điện tử tiêu dùng rộng lớn hơn của Trung Quốc đã cung cấp cho các nhà sản xuất xe điện vô số nhà cung cấp và bí quyết để chế tạo màn hình cảm ứng, hệ thống điều khiển điện tử và nhiều phần cứng điện tử liên quan khác. Xiaomi là ví dụ trực tiếp nhất về nhà sản xuất smartphone và thiết bị gia dụng thông minh nhanh chóng tận dụng chuyên môn điện tử tiêu dùng để đạt thành công trong lĩnh vực xe điện.
• Ngành công nghiệp ô tô truyền thống: Kể từ cuối những năm 2000, Trung Quốc đã có ngành công nghiệp ô tô truyền thống lớn nhất thế giới, bao gồm cả sản xuất phụ tùng ô tô. Điều này đã cung cấp cho những nhà sản xuất xe điện Trung Quốc một hệ sinh thái mọi thứ sẵn có, từ hệ thống phanh, điều hòa không khí, ghế ô tô đến gương.
• Hàng hóa công nghiệp: Là nhà sản xuất thép, nhôm, sản phẩm hóa dầu và các hàng hóa công nghiệp khác lớn nhất thế giới, Trung Quốc có nhiều công ty trong nước có thể cung cấp các đầu vào này cho ngành công nghiệp xe điện.
• Động cơ điện: Ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc được hưởng lợi từ kiến thức công nghiệp hiện có về động cơ AC, động cơ servo và biến tần. Các động cơ AC và bộ điều khiển động cơ (MCU) ban đầu cho xe điện Trung Quốc được sản xuất bởi công ty trong nước như Inovance có trụ sở tại Thâm Quyến (còn gọi là "Tiểu Huawei", được thành lập bởi các cựu kỹ sư Huawei), Edrive có trụ sở tại Thượng Hải, JJE có trụ sở tại Bắc Kinh (nhà cung cấp cho Xpeng) và JEE có trụ sở tại Hợp Phì. United Automotive Electronic Systems (UAES), một liên doanh với Bosch ban đầu được thành lập tại Thượng Hải vào những năm 1990, cũng đóng một vai trò quan trọng như một nhà cung cấp động cơ và MCU.
• Lidar và các cảm biến khác: Các công ty cảm biến Trung Quốc như Hesai, Robosense và thậm chí cả Livox của DJI cung cấp lidar, radar, camera và các cảm biến khác. Bên cạnh các hệ thống kết hợp cảm biến để tích hợp và xử lý tất cả dữ liệu, cho phép xe điện có hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến (ADAS).
• Robot công nghiệp và tự động hóa: Kinh nghiệm lâu năm của Trung Quốc trong việc sử dụng robot công nghiệp đặc biệt là ngành ô tô truyền thống mang lại cho các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc cơ sở kiến thức rất rộng để sử dụng robot công nghiệp tương tự cho sản xuất xe điện. Trung Quốc trước đây dựa vào các nhà sản xuất robot nước ngoài như ABB và Fanuc, nhưng hiện đang ngày càng tận dụng nguồn robot trong nước như Inovance và Siasun có trụ sở tại Thẩm Dương. Các công ty tự động hóa công nghiệp Trung Quốc này cũng cung cấp các giải pháp robot cho các ngành đóng tàu, năng lượng mặt trời, năng lượng gió, điện tử, thực phẩm, y tế, dệt may và hóa chất của Trung Quốc.

​

Tiến hóa đồng thời trong công nghiệp​

Trong một số trường hợp, đây gọi là "tiến hóa đồng thời trong công nghiệp" (industrial coevolution), nơi hai hoặc nhiều ngành công nghiệp liên quan phát triển cùng nhau trong một quá trình lặp đi lặp lại, hai chiều. Điều này đang xảy ra với các ngành công nghiệp xe điện và pin của Trung Quốc, điều này có ý nghĩa khi xét đến mức độ phụ thuộc sâu sắc của hai ngành này vào nhau. Ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc đã tận dụng quy mô hiện có mà ngành công nghiệp sản xuất pin được hưởng, từ đó mang lại cho ngành công nghiệp pin khối lượng sản xuất và kinh nghiệm sản xuất thậm chí còn lớn hơn. Điều này cũng đang xảy ra với ngành công nghiệp pin Trung Quốc và ngành công nghiệp năng lượng mặt trời, nơi các nhà máy điện mặt trời ngày càng được triển khai với các hệ thống lưu trữ năng lượng pin tích hợp (BESS).

Sự tiến hóa đồng thời trong công nghiệp cũng có thể xảy ra trên nhiều ngành công nghiệp cùng một lúc: ví dụ, các ngành công nghiệp lidar, xe điện, máy bay không người lái và xe tự hành của Trung Quốc. Và sự đồng phát triển của mối liên kết các ngành công nghiệp này có thể có tác động lan tỏa sang các ngành công nghiệp khác, chẳng hạn như sự phổ biến của các loại thiết bị tự động mới trong nông nghiệp, khai thác mỏ, xây dựng và năng lượng. Đồng thời, nếu có một mắt xích yếu, chính phủ trung ương (đặc biệt là Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin) có thể can thiệp để hỗ trợ lĩnh vực tụt hậu, thậm chí bằng chi phí của các ngành công nghiệp liên kết. Điều này đang xảy ra với việc Trung Quốc thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô giảm sự phụ thuộc vào chip bán dẫn ô tô nước ngoài để chuyển sang giải pháp thay thế trong nước.

Hội tụ công nghiệp công nghệ​

Cuối cùng, một phần lý do tại sao Trung Quốc đang trở nên mạnh hơn trên nhiều hệ sinh thái công nghiệp - công nghệ chồng chéo là do sự hội tụ chung trên những lĩnh vực này. Các công nghệ và danh mục sản phẩm trước đây được xem là riêng biệt và tách biệt - hãy nghĩ đến điện thoại và ô tô - đang ngày càng hợp nhất về phần cứng và phần mềm cơ bản của chúng. Về phía phần mềm, bạn có các hệ điều hành, nền tảng kỹ thuật số, tất nhiên là AI và khả năng xử lý lượng lớn dữ liệu và nhanh chóng biến điều này thành hành động. Về phía phần cứng, bạn có sự hội tụ của các công nghệ liên quan đến nhau bao gồm pin lithium, động cơ điện, camera và cảm biến, truyền thông không dây và tất nhiên là chip bán dẫn.

Do đó, các công ty công nghệ Trung Quốc ngày càng trở thành những con dao đa năng công nghệ, bắt đầu từ một ngành công nghiệp nhưng sau đó nhanh chóng mở rộng sang một loạt các lĩnh vực công nghệ liền kề: điện thoại thông minh, xe điện, xe tự hành, AI tạo sinh, máy bay không người lái, robot. Bạn có các nhà sản xuất điện thoại thông minh như Xiaomi nhảy vào xe điện, các nhà sản xuất máy bay không người lái như DJI nhảy vào lidar, các nhà sản xuất xe điện như BYD nhảy vào chất bán dẫn hoặc Li Auto nhảy vào robot hình người, các công ty internet truyền thống như Baidu nhảy vào xe tự hành. Ngày nay, thật kỳ lạ nếu bạn là một công ty công nghệ hoặc điện tử Trung Quốc nhưng lại không có mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) tiên tiến của riêng mình. Các công ty công nghệ Trung Quốc từng mô phỏng theo Google, Apple hoặc Facebook, nhưng giờ đây họ trông giống Tesla/xAI của Elon Musk hơn.

Và tất nhiên, có nhà tổng hợp công nghệ Trung Quốc cuối cùng, ở trung tâm của rất nhiều tham vọng công nghiệp công nghệ của Trung Quốc: Huawei.